Chuyến đi xuyên Việt mang tên “The Great Honda 67 Ride” (Hành trình Honda 67) cuối cùng đã kết thúc một cách đầy ý nghĩa. Cuối tháng 7 vừa qua, Ban tổ chức đã trao 219.156 USD quyên góp được từ hoạt động này cho tổ chức Đông Tây Hội Ngộ nhằm thực hiện dự án chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh tại Quảng Nam.

Ít người biết rằng số tiền trên do bốn anh em doanh nhân người New Zealand là David, John, Paul và Richard Seton vận động được qua chuyến đi xuyên Việt dài 2.500km bằng xe máy dọc đường mòn Hồ Chí Minh từ Hà Nội đến Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian từ 10/4-1/5/2013. Cũng ít người biết rằng, bốn anh em doanh nhân đó chính là chủ của một tập đoàn khoáng sản có tên Besra đã và đang đầu tư tại Việt Nam

Trách nhiệm xã hội

Cái tên Besra (Canada) có lẽ còn mới mẻ với người Việt, nhưng hai công ty mà Besra đang giữ cổ phần chi phối là Công ty TNHH vàng Phước Sơn (PSGC) và Công ty TNHH Khai thác vàng Bồng  Miêu (BMGMC) lại chính là hai công ty vàng lớn nhất Việt Nam. Và David Seton, sau nhiều năm kết duyên với Việt Nam trên phương diện kinh doanh, cảm thấy cần phải làm điều gì đó cho người dân ở nơi mà công ty mình đang gắn bó.

Theo Ban tổ chức, số tiền quyên góp được sẽ được dành để triển khai một dự án trong 3 năm về cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh tại miền Trung Việt Nam. Ông Tom Low, Giám đốc Tài chính của tổ chức Đông Tây Hội Ngộ cho hay sẽ sử dụng tốt khoản tài trợ này để cung cấp nhiều máy móc y tế thiết yếu và đào tạo cho các cán bộ y tế tại các bệnh viện, phòng khám phục vụ công tác chăm sóc bà mẹ và trẻ sơ sinh ở hai huyện Phú Ninh và Phước Sơn của tỉnh Quảng Nam.

Đây không phải là lần đầu tiên, một chương trình thiện nguyện như vậy được Besra tổ chức. Sau nhiều năm gắn bó với Việt Nam, hơn 2 triệu USD (45 tỷ đồng) đã được các công ty liên doanh của Besra đóng góp vào các chương trình an sinh xã hội.

Quan điểm của David Seton là hoạt động kinh doanh phải tạo ra lợi ích đáng kể cho cộng đồng địa phương qua việc nộp các loại thuế và phí, tạo công ăn việc làm và các khoản đầu tư trực tiếp cho cộng đồng. Quảng Nam là một trong những tỉnh có điều kiện kinh tế xã hội  kém phát triển ở Việt Nam và vì vậy, Besra, cùng với PSGC và  BMGMC, đã và đang cố gắng nhằm cải thiện tình trạng này bằng những đóng góp tích cực và thiết thực. “Besra, PSGC và BMGMC cam kết đảm bảo rằng người dân Việt Nam sẽ nhận được những lợi ích kinh tế và xã hội từ hoạt động kinh doanh sản xuất của mình”, ông nói.

“Hành trình Honda 67” đã thành công tốt đẹp, thế nhưng “hành trình Việt Nam” mà David và các đồng nghiệp ở Besra đang viết dở, đang có nguy cơ phải dừng lại trước đề xuất tăng thuế tài nguyên lên 25% từ mức 15% hiện nay, một đề xuất dường như chắc chắn sẽ được thông qua vào đầu tuần tới.

Nguyện vọng duy trì đầu tư

Hơn 25 năm làm việc tại Việt Nam, David Seton cũng thực sự mong muốn dự án tâm huyết như Besra sẽ trở thành mô hình đầu tư nước ngoài thành công và hiệu quả tại Việt Nam. Thế nhưng, ông David Seton thấy rằng đã đến lúc cần phải bày tỏ những khó khăn mà công ty gặp phải với Chính phủ bởi công ty sẽ phải cân nhắc tạm ngừng hoạt động nếu thuế tài nguyên tăng.

Khi Besra được chính phủ Việt Nam cấp giấy phép đầu tư tại Phước Sơn, mức thuế tài nguyên, được xem như là cơ sở đầu tư, lúc đó là 3% và thuế thu nhập doanh nghiệp là 18%. Mặc dù Luật Đầu tư nước ngoài quy định khuyến khích đầu tư vào các dự án công nghệ cao và ở các khu vực miền núi nhưng giấy phép đầu tư của Phước Sơn lại được cấp quy định thuế tài nguyên là 6% và thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức cao nhất là 40%. Năm 2009 và 2010, mức thuế suất tài nguyên ngành vàng liên tục tăng lên lần lượt là 9% và 15%.

Nhìn về mặt số học thì người ta chỉ thấy mức này tăng lên 6% nhưng thực chất là tăng gấp 3 lần bởi công thức tính thuế là khác nhau. Mức thuế suất 9% năm 2009 được tính dựa trên doanh thu đã trừ đi chi phí sản xuất, trong khi mức thuế 15% năm 2010 được tính dựa trên doanh thu chưa trừ chi phí sản xuất, mà thông thường chi phí sản xuất đã chiếm 50% của giá thành.

David Seton thừa nhận, trong giai đoạn đầu, công ty còn có khả năng xoay sở vì chỉ khai thác đoạn trên của hầm lò nên chi phí khai thác, vận chuyển, hoạt động chưa nhiều. Tuy nhiên càng khai thác vào sâu bên trong hầm lò, chí phí vận chuyển, chi phí nhân công nhiều hơn, xăng dầu tăng cao cộng với giá vàng thế giới giảm mạnh làm cho doanh nghiệp mất cân đối dòng tiền.

Trong thư gửi UBTV Quốc Hội, David Seton cũng bày tỏ mong muốn nhận được sự giúp đỡ và ủng hộ nhà nước để tiếp tục duy trì việc làm cho 1.600 người lao động Việt Nam, hỗ trợ các nhà thầu và nhà cung cấp địa phương, tiếp tục đóng góp từ 10 đến 20 triệu đô la Mỹ hằng năm vào ngân sách nhà nước và đầu tư thêm vào việc mở rộng phát triển mỏ, tạo thêm 400 cơ hội việc làm trực tiếp cho người lao động, đồng thời công ty sẽ giúp địa phương bảo vệ khu vực thăm dò, bảo vệ môi trường và giúp địa phương ngăn chặn nạn khai thác vàng trái phép.

Trực tiếp điều hành hai công ty liên doanh của Besra tại Việt Nam là PSGC và  BMGMC, ông Lê Minh Kha, tổng giám đốc hai công ty này thừa nhận rằng trong giai đoạn suy thoái kinh tế như hiện nay lại thêm giá vàng thế giới giảm mạnh, nên nếu Chính phủ tăng thuế suất tài nguyên lên 25%, công ty sẽ thực sự lâm vào hoàn cảnh khó khăn, và ban lãnh đạo công ty sẽ buộc phải cân nhắc tạm dừng sản xuất.

“Nếu được chính phủ hỗ trợ công ty vượt qua giai đoạn khó khăn này bằng việc không tăng thuế, công ty chắc chắn sẽ đóng góp được nhiều hơn vào ngân sách nhà nước cũng như thực hiện tốt hơn nữa các trách nhiệm xã hội trong tương lai bằng việc tiếp tục duy trì hoạt động.” – Ông Lê Minh Kha cho biết thêm.

Vị tổng giám đốc cũng nhấn mạnh rằng trước mắt PSGC và  BMGMC mong muốn chính phủ giữ nguyên mức thuế 15% như hiện tại nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp vượt qua thời kì khó khăn, đồng thời hy vọng Chính phủ ưu tiên cho các doanh nghiệp đầu tư bài bản, khai thác chế biến sâu khoáng sản như những gì Besra đã và đang làm.