Nhấn mạnh đây là chương trình lớn, chưa có tiền lệ và có ý nghĩa quan trọng tới kinh tế, xã hội trong cả ngắn và dài hạn, Bộ trưởng cho biết Chính phủ đã khẩn trương tổ chức nghiên cứu, bám sát chủ trương của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội và tình hình thực tiễn, điều kiện cụ thể của đất nước cùng với việc nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế.

GIẢI NGÂN 42% CHƯƠNG TRÌNH TRONG NĂM 2022

Giải trình về băn khoăn của một số đại biểu liên quan tới quy mô tổng thể chính sách, tài khóa, tiền tệ và phương thức huy động, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định Chính phủ đã nghiên cứu và đánh giá tình hình phát triển các ngành, lĩnh vực nói riêng và kinh tế - xã hội nói chung, những khó khăn trong sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, người dân người lao động và nhu cầu hỗ trợ, khả năng huy động nguồn lực và hấp thụ của nền kinh tế để xây dựng chính sách tài khóa, tiền tệ với quy mô phù hợp.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất các quy mô, phạm vi, đối tượng và lộ trình thực hiện của từng chính sách, như chính sách miễn, giảm thuế ngay trong năm 2022, năm đầu thực hiện chương trình có thể thực hiện được ngay 100%.

"Hỗ trợ đầu tư công, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng, hạ tầng giao thông chiến lược cần phải có thời gian để hoàn tất các công tác chuẩn bị, nên cần phải có sự điều hòa linh hoạt giữa kế hoạch đầu tư trung hạn và chính sách tài khóa để hỗ trợ đầu tư công trong chương trình, nhằm giải ngân hiệu quả nguồn lực bổ sung quan trọng này”, Bộ trưởng nêu rõ.

Để đảm bảo nguồn vốn triển khai như Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng đã phát biểu trước đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết trước hết Chính phủ thực hiện nghiêm túc và đầy đủ việc triển khai tiết kiệm các khoản chi từ ngân sách nhà nước, phấn đấu tăng thu và thông qua đẩy mạnh lộ trình cải cách thuế, chống thất thu, chuyển giá, trốn thuế, thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, v.v. sau đó mới đến huy động các nguồn vốn vay từ trái phiếu Chính phủ trong nước, rồi mới đến vay ODA và từ các tay tài trợ nước ngoài.

“Như vậy, việc đề xuất quy mô tổng thể và phương thức, lộ trình huy động, giải ngân các nguồn vốn cho từng năm đã được Chính phủ tính toán trên quan điểm giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và cơ bản đáp ứng được yêu cầu. Trong đó, năm 2022 sẽ thực hiện và giải ngân khoảng 42% tổng số vốn của chương trình, phần còn lại sẽ thực hiện và giải ngân trong năm 2023”, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư cho biết.

THÁCH THỨC LỚN TRONG KHÂU THỰC HIỆN

Về phân bổ và quản lý, sử dụng thực hiện nguồn vốn từ các chính sách tài khóa và tiền tệ một cách hiệu quả, Bộ trưởng Dũng nêu rõ trước hết phải tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành, nhất là đối với chính sách tài khóa, ngoài ra phải đáp ứng được các nguyên tắc, tiêu chí phân bổ của chương trình.

Trên cơ sở quan điểm, mục tiêu của chính sách thì Chính phủ đã nghiên cứu và đề xuất hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm, vừa đáp ứng nhu cầu trước mắt, vừa phục vụ nhu cầu tăng trưởng, phát triển bền vững lâu dài, thúc đẩy cả cung và cầu của nền kinh tế.

Chính sách tập trung vào các ngành, lĩnh vực cần thiết trước mắt để đảm bảo nâng cao năng lực phòng, chống dịch bệnh gắn với nâng cao năng lực về hiện đại hóa các trung tâm chuyên sâu CDC cấp vùng, bệnh viện tuyến trung ương, hỗ trợ nâng cao năng lực giải quyết việc làm, đào tạo lao động, phục hồi ngành du lịch....

Tiếp đó là phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng giao thông chiến lược, kết nối các cửa khẩu phía Đông Bắc, các khu công nghiệp, khu kinh tế...

Ngoài ra, việc phân bổ nguồn vốn cũng bảo đảm hài hòa giữa các vùng miền, tạo động lực mới cho phát triển, đảm bảo công bằng nhưng không cào bằng, xác định thứ tự ưu tiên đầu tư, ưu tiên ngành, lĩnh vực có tính lan tỏa.

“Nhìn chung, chính sách đã được chuẩn bị nghiêm túc, bảo đảm thiết thực, có hiệu quả đến quá trình phục hồi và phát triển kinh tế. Tuy nhiên, như nhiều đại biểu Quốc hội đã phát biểu, đây là một chương trình quy mô tương đối lớn, thời gian thực hiện của chương trình tương đối ngắn và khả năng hấp thụ để đảm bảo đạt được hiệu quả cũng như mục tiêu đề ra của chương trình đó là một thách thức rất lớn đối với nền kinh tế nước ta hiện nay”, ông Dũng nhìn nhận.

Đồng tình với quan điểm cho rằng điều quan trọng nhất với sự thành công của chương trình là khâu tổ chức thực hiện, Bộ trưởng nhấn mạnh phải xác định đây là nhiệm vụ, trách nhiệm nặng nề đối với cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, đòi hỏi mỗi người phải phát huy trách nhiệm, nỗ lực, cố gắng đóng góp sức mình vào thành công chung.

Do đó, Bộ trưởng đề nghị các đại biểu Quốc hội sẽ phát huy vai trò chủ động, tích cực tham gia giám sát quá trình thực hiện chính sách tài khóa, tiền tệ ngay sau khi được Quốc hội thông qua tại địa phương mình đại diện.

ĐẢM BẢO MINH BẠCH, CHỐNG THAM NHŨNG VỚI 3 CƠ CHẾ ĐẶC THÙ

Về các cơ chế, chính sách đặc thù, ngoài chính sách tài khóa và tiền tệ, Chính phủ trình Quốc hội 3 cơ chế đặc thù. Đây là những quy định mới chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật nên Chính phủ trình Quốc hội cho phép thí điểm thực hiện đối với các dự án thuộc chương trình. Việc thực hiện các quy định này sẽ rút ngắn được thời gian đối với công tác đấu thầu dự án đầu tư công, đấu giá quyền khai thác khoáng sản và cấp phép quyền khai thác.

Ông Dũng khẳng định Chính phủ sẽ chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện và huy động sự tham gia ngay từ đầu của Kiểm toán nhà nước và các cơ quan chức năng để bảo đảm công khai, minh bạch, chống tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm, và báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện sau khi kết thúc thời hạn thực hiện chức trách.

Về kiểm soát rủi ro và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm, Bộ trưởng nêu rõ, do quy mô của chính sách tài khóa, tiền tệ để hỗ trợ chương trình phục hồi là khá lớn, bên cạnh đánh giá tác động của chính sách thì Chính phủ đã nhận diện và chuẩn bị các giải pháp để kiểm soát rủi ro có thể xảy ra, nhất là về áp lực lạm phát gia tăng trong năm 2022 và 2023 do cộng hưởng từ các biện pháp hỗ trợ của ta và tác động của yếu tố bên ngoài.

“Trong quá trình thực hiện thì Chính phủ sẽ theo dõi chặt chẽ, thường xuyên diễn biến tình hình giá cả trong nước và thế giới để kịp thời có phản ứng, chính sách phù hợp để kiểm soát lạm phát, để nâng cao tính công khai, minh bạch và chống tiêu cực, tham nhũng, xin cho, lợi ích nhóm, tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm toán, thanh tra, nhất là trước và trong quá trình xây dựng công trình”, ông Dũng cho biết.

Ngoài ra, Chính phủ sẽ đề nghị Kiểm toán nhà nước và yêu cầu các cơ quan liên quan tham gia vào cuộc ngay từ đầu việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù, nhất là các cơ chế chỉ định thầu, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin để bảo đảm năng suất, hiệu quả, hiệu lực trong quản lý.

Cùng với đó, Chính phủ cũng sẽ tiếp tục rà soát và đề xuất sửa đổi, hoàn thiện các quy định, thực hiện quyết liệt, khơi thông các điểm nghẽn, giải phóng các nguồn lực phát triển, tập trung nâng cao hơn nữa năng lực quản trị quốc gia, hiệu quả công tác xây dựng, thi hành pháp luật, giải quyết các vướng mắc trong thủ tục hành chính, đẩy nhanh thủ tục phê duyệt, điều chỉnh các chính sách mới, giải quyết các bất cập làm cản trở doanh nghiệp phát triển…, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư cho biết.

Trước đó, Quốc hội đã dành buổi sáng và 1h30 buổi chiều để thảo luận về Dự thảo Nghị quyết về gói chính tài khóa, tiền tệ hỗ trợ phục hồi và phát kinh tế. Theo tờ trình của Chính phủ, gói chính sách hỗ trợ này có tổng giá trị gần 350.000 tỷ đồng, trong đó quy mô chính sách tài khóa là 291.000 tỷ đồng. Chính phủ dự kiến bội chi ngân sách nhà nước so với GDP bình quân năm 2022-2023 sẽ tăng thêm khoảng 1,2% GDP mỗi năm, nợ công đến cuối năm 2025 khoảng 49-50% GDP và nợ chính phủ 45-46% GDP.