Bộ Xây dựng vừa trình Thủ tướng Chính phủ bản chiến lược phát triển nhà ở đến năm 2020, trong đó đề cập đến nhiều tồn tại trên thị trường hiện nay cũng như đưa ra định hướng phát triển cho những năm tới.

Thị trường còn nhiều khiếm khuyết

Theo Bộ Xây dựng, bên cạnh những thành tích, kết quả đạt được, công tác phát triển và quản lý nhà ở trong thời gian vừa qua vẫn tồn tại không ít bất cập, hạn chế.

Nổi lên trong đó là quan hệ cung - cầu về nhà ở vẫn còn mất cân đối và nhiều bất cập. Thị trường nhà ở thiếu đa dạng về chủng loại, đặc biệt là thiếu loại nhà ở có quy mô nhỏ và giá cả phù hợp, thiếu loại nhà ở dành để cho thuê phục vụ các đối tượng thu nhập thấp đang chiếm số đông trong xã hội.

Thực tế vừa qua cho thấy sự thiếu đồng bộ giữa chính sách nhà ở với  chính sách về đất đai, đầu tư, quy hoạch và tài chính nhà ở, dẫn đến các chính sách có liên quan đến lĩnh vực nhà ở mặc dù đã được ban hành khá nhiều nhưng vẫn còn chồng chéo, chưa thống nhất, gây nhiều khó khăn cho công tác phát triển và quản lý nhà ở.

Đặc biệt, theo nhìn nhận của Bộ Xây dựng, thị trường bất động sản nói chung và thị trường nhà ở, đất ở nói riêng trong thời gian vừa qua biến động phức tạp theo xu hướng giá cả tăng cao, vượt quá khả năng về tài chính của một bộ phận lớn dân cư, đã dẫn đến sức ép về nhà ở ngày càng tăng, đặc biệt là nhà ở tại khu vực đô thị.

Các đối tượng là công chức, viên chức, lực lượng vũ trang hưởng lương từ ngân sách nhà nước, những người có thu nhập trung bình và thu nhập thấp rất khó khăn trong việc tạo lập nhà ở cho bản thân và gia đình.

Trong khi đó, hiện tượng đầu cơ, làm giá, mua đi bán lại nhà ở kiếm lời diễn ra tương đối phổ biến và đã từng gây ra "sốt ảo", làm cho thị trường nhà ở phát triển thiếu bền vững. Thị trường nhà ở phi hàng hóa có sự điều tiết của Nhà nước còn thiếu, gây khó khăn cho việc giải quyết nhà ở cho một bộ phận lớn dân cư đô thị, đồng thời ảnh hưởng tới mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội.

Thế nhưng, trong bối cảnh đó,  tại khu vực đô thị cơ cấu nhà ở lại chưa hợp lý, tâm lý muốn sở hữu nhà ở, muốn ở nhà thấp tầng gắn với đất còn phổ biến, vì vậy tỷ trọng nhà ở chung cư chỉ chiếm 1,23% tổng số nhà ở cả nước.

Ngay như Hà Nội là địa phương có tỷ lệ nhà chung cư cao nhất nhưng mới đạt tỷ lệ 16,64%, trong khi đó tại Tp.HCM tỷ lệ nhà chung cư mới đạt 6,13%; tỷ lệ số hộ dân đi thuê nhà để ở tại khu vực đô thị mới đạt 14%, thấp hơn nhiều so với số hộ có sở hữu nhà ở.

Bộ thừa nhận, hầu hết các doanh nghiệp bất động sản trong thời gian qua chỉ chú trọng phát triển nhà ở thương mại cao cấp, diện tích lớn để bán với giá cao cho những người có thu nhập cao mà chưa quan tâm phát triển các loại căn hộ có diện tích nhỏ, có giá bán phù hợp với đại bộ phận người dân có thu nhập thấp và trung bình. Việc thu hút các nhà đầu tư tham gia xây dựng nhà ở để cho thuê gặp rất nhiều khó khăn.

Trong khi tốc độ phát triển nhà ở đạt tốc độ cao trong thời gian vừa qua, nhưng vẫn còn không ít hộ gia đình phải sống trong các căn nhà chật hẹp, chất lượng kém. Cả nước vẫn còn hơn 770.000 hộ gia đình có diện tích nhà ở bình quân dưới 5 m2/người và hơn 4,6 triệu hộ gia đình có diện tích nhà ở bình quân từ 6-10 m2 /người.

Bộ cũng thẳng thắn, những bất cập của thị trường nhà ở có nguồn gốc là do thủ tục hành chính trong lĩnh vực này còn phức tạp, gây khó khăn cho công tác phát triển nhà ở .

60% nhà ở đô thị sẽ là chung cư?

Trên cơ sở thống kê thực tế về thị trường nhà ở, bất động sản, Bộ Xây dựng đề xuất Chính phủ thông qua chiến lược nhà ở đến năm 2020, mà trước mắt là đến năm 2015; trong đó, mục tiêu diện tích nhà ở bình quân toàn quốc đạt khoảng 22m2 sàn/người, tại đô thị đạt 26m2sàn/người và tại nông thôn đạt 19m2 sàn/người.

Bên cạnh đó, Bộ xác định phấn đấu làm sao đến 2015, tỷ lệ nhà ở kiên cố toàn quốc đạt khoảng 62%, trong đó tại đô thị đạt 65%, tại nông thôn đạt 60%; tỷ lệ nhà ở chung cư trong các dự án tại các đô thị loại đặc biệt đạt trên 80%, đô thị từ loại 1 đến loại 2 đạt trên 50%, đô thị loại 3 đạt trên 30% tổng số đơn vị nhà ở xây dựng mới.

Còn đến năm 2020, diện tích nhà ở bình quân toàn quốc đạt khoảng 25m2 sàn/người, trong đó tại đô thị đạt 29m2 sàn/người và tại nông thôn đạt 22m2 sàn/người; tỷ lệ nhà ở chung cư trong các dự án tại các đô thị loại đặc biệt đạt trên 90%, đô thị từ loại 1 đến loại 2 đạt trên 60%, đô thị loại 3 đạt trên 40% tổng số đơn vị nhà ở xây dựng mới; tỷ lệ nhà ở cho thuê đạt tối thiểu khoảng 30% tổng quỹ nhà ở tại các đô thị loại 3 trở lên.