Cần tư duy về đô thị thông minh ngay từ khi lập quy hoạch

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng đã nhấn mạnh điều này tại Hội nghị thành phố thông minh Việt Nam 2022 do Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) tổ chức chiều ngày 1/12/2022. Diễn ra trong 2 ngày với chủ đề “Hạ tầng pháp lý- thúc đẩy phát triển đô thị thông minh”, hội nghị nhấn mạnh các tiền đề phát triển thành phố thông minh.

Tại Việt Nam, thành phố thông minh giúp tối ưu hóa nguồn lực, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh, tiện ích cho người dân và phát triển kinh tế, xã hội cũng là mục tiêu của Chính phủ, chính quyền các cấp. Từ tháng 8/2018, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018- 2025 và định hướng đến năm 2030.

Ngày 11/11/2022, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 148 về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị về Quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Nghị quyết 06 một lần nữa khẳng định quyết tâm phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam, trong đó nhấn mạnh việc tái cấu trúc hạ tầng công nghệ thông tin, hình thành một số nền tảng số dùng chung cho các đô thị, vùng đô thị; đẩy nhanh chuyển đổi số trong hoạt động quản lý đô thị, xây dựng chính quyền điện tử hướng tới chính quyền số ở đô thị gắn kết chặt chẽ với phát triển đô thị thông minh.

Theo thống kê, đến nay, trên cả nước có 54/63 tỉnh, thành phố đã và đang triển khai xây dựng đề án đô thị thông minh; 30 tỉnh, thành phố đã phê duyệt Đề án/Chương trình/Kế hoạch phát triển đô thị thông minh; 15 tỉnh, thành phố đã phê duyệt Kiến trúc ICT phát triển đô thị thông minh. Đến nay có 38 tỉnh, thành phố đã triển khai Trung tâm điều hành thông minh-IOC cấp tỉnh; 21 tỉnh, thành phố đã triển khai Trung tâm IOC cấp đô thị, thành phố thuộc tỉnh; 17/63 tỉnh đã triển khai ứng dụng dịch vụ du lịch thông minh…

Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, về bản chất, phát triển đô thị thông minh cũng chính là chuyển đổi số trong phạm vi, quy mô đô thị và lấy người dân làm trung tâm. Đây là một quá trình liên tục, lâu dài và là vấn đề lớn cần tổ chức nguồn lực để triển khai. Đặc biệt cần làm và có tư duy phát triển đô thị thông minh ngay từ khi lập quy hoạch, làm từ đầu khi quy hoạch phát triển đô thị. Trong đó, ông Dũng cho rằng, các cơ quan Trung ương tập trung vào ban hành chính sách, tiêu chuẩn kết nối, tiêu chuẩn dữ liệu, việc tổ chức triển khai hiệu quả là trách nhiệm của các địa phương.

Mặc dù phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam đã đạt được những kết quả nhất định nhưng theo đánh giá của Bộ Thông tin và Truyền thông, các địa phương chủ yếu tập trung vào phát triển và cung cấp các dịch vụ, tiện ích đô thị thông minh gắn với các dịch vụ của chính quyền điện tử, chính quyền số. Các địa phương chưa chú trọng đến công tác quy hoạch và quản lý đô thị thông minh để giải quyết căn cơ các bài toán của đô thị như giao thông, năng lượng, môi trường…

Chính điều này đã dẫn tới có những chỗ hiệu quả mang lại chưa như mong muốn, chưa thực sự đi vào chiều sâu, chưa đạt được kết quả cuối cùng là nâng cao chất lượng cuộc sống và mức độ hài lòng của người dân trong đô thị.

Ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch VINASA, cho biết Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển thành phố thông minh. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là hành lang pháp lý rõ ràng, thuận lợi cho hợp tác công- tư đặc biệt các thủ tục liên quan đến: đầu tư, đấu thầu, và thuê dịch vụ công nghệ thông tin. Thêm vào đó, hiện các đô thị chưa chú trọng quy hoạch thông minh, thông minh hóa các hạ tầng cơ bản, thiết yếu. Do đó ông Khoa mong muốn các nhà quản lý, các chuyên gia kiến nghị đưa ra những phương giải quyết cụ thể cho 2 nhóm vấn đề này.

Chia sẻ điều này, ông Nguyễn Nhật Quang, Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ VINASA cho rằng cần cấy “gen 3Q” (quy hoạch, quy chế và quy chuẩn) vào các đô thị. Theo đó, quy hoạch là hạn chế nguồn lực càng cần thông minh, thông minh hóa cái cũ, và cái mới thì phải thông minh từ đầu. Quy chế phải thuận lợi mới khuyến khích mọi thành phần cùng chung tay vào cuộc; đồng thời phải có chuẩn kết nối, liên thông, từ hạ tầng cơ bản đến hạ tầng số…

Cục Chuyển đổi số quốc gia thông tin, Bộ Thông tin và Truyền thông đã xây dựng và ban hành Khung tham chiếu ICT phát triển đô thị thông minh Việt Nam phiên bản 1.0. Dự kiến trong năm 2023 sẽ nghiên cứu, tham mưu, trình Bộ ban hành Khung tham chiếu ICT phát triển đô thị thông minh phiên bản 2.0.