Châu Âu loay hoay giữa khủng hoảng già hóa dân số

Các dự báo cho thấy sự suy giảm đáng kể về số lượng người trong độ tuổi lao động tại khu vực này trong những thập kỷ tới.

Theo cơ quan thống kê Eurostat của Liên minh châu Âu (EU) dân số của EU được dự báo sẽ đạt đỉnh ở mức khoảng 453 triệu người vào năm 2026 trước khi bắt đầu giảm dần. Đến hết năm 2075 và 2100, nếu không có người nhập cư, dân số EU có thể giảm tương ứng 23% và 34% so với hiện nay, đồng nghĩa lực lượng lao động có thể giảm mạnh theo.

Một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ xu hướng này là Italy và Tây Ban Nha, hai nước mà dân số được dự báo đến năm 2100 sẽ giảm khoảng một nửa nếu không có người nhập cư. Cụ thể, dân số Italy có thể giảm 52% và Tây Ban Nha giảm 49% so với mức của năm 2025. Các quốc gia khác như Malta, Bồ Đào Nha, Hy Lạp và Croatia cũng được dự báo sẽ chứng kiến dân số giảm hơn 40%.

Trong khi đó, Pháp và Ireland được dự báo sẽ ít bị ảnh hưởng hơn, với mức giảm chỉ 13% và 15% tương ứng trong thời gian từ nay đến hết năm 2100. Đặc biệt, Ireland có thể là quốc gia EU duy nhất có dân số tăng trưởng đến năm 2050, với mức tăng khoảng 4% so với năm 2025.

Theo nhà nghiên cứu cấp cao Peter Bosch của Viện Egmont, EU có thể mất khoảng 1 triệu lao động mỗi năm trong thời gian tới năm 2050.

Nếu tỷ lệ tham gia lao động theo độ tuổi và giới tính duy trì ở mức trung bình quan sát được từ năm 2011 đến 2022, lực lượng lao động dự kiến của EU đến năm 2070 sẽ giảm 20,2% so với hiện nay, tương đương giảm khoảng 42,8 triệu người lao động. Trong các kịch bản kém thuận lợi hơn, sự suy giảm có thể còn sâu hơn, với mức giảm 26,7%, tương đương 55,9 triệu người lao động.

Theo trang Euronews, một giải pháp đang được tính đến là tiếp nhận người nhập cư nhiều hơn. Các nhà nghiên cứu từ Trung tâm Nghiên cứu chung của Ủy ban châu Âu (EC) nhấn mạnh rằng người nhập cư có thể đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thị trường lao động của EU trong những thập kỷ tới, đặc biệt nếu họ được tuyển dụng và hòa nhập thành công vào lực lượng lao động.

Các chuyên gia của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cũng nhấn mạnh rằng lao động nước ngoài đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trên thị trường lao động khu vực đồng euro. Một báo cáo của ECB lưu ý rằng dân số già hóa của khu vực này đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với sự mở rộng lực lượng lao động và do đó, đối với tăng trưởng kinh tế. Dữ liệu cho thấy, người lao động nước ngoài đã giúp hỗ trợ sự tăng trưởng của lực lượng lao động khu vực đồng euro, phần nào bù đắp các xu hướng nhân khẩu học tiêu cực.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cũng tìm hiểu xem việc mở rộng EU có thể giúp giải quyết như thế nào tình trạng thiếu hụt lao động được dự báo. EC lưu ý rằng đợt mở rộng mạnh mẽ EU vào năm 2004 đã mang lại lợi ích đáng kể và tăng trưởng kinh tế khả quan hơn cho cả các quốc gia thành viên mới và EU nói chung.

Hiện nay, các nước ứng cử viên gia nhập EU có dân số trẻ hơn so với độ tuổi bình quân trong liên minh, ngoại trừ Serbia và Ukraine.

Theo Eurostat, vào năm 2024, khoảng 30,8% dân số EU là người trong độ tuổi 0-29. Chỉ Serbia và Ukraine là hai nước có tỷ lệ người trong độ tuổi này thấp hơn, tương ứng ở mức 30,1% và 30,4%. 7 nước ứng cử viên gia nhập EU còn lại đều có dân số trẻ hơn, nhất là Thổ Nhĩ Kỳ với tỷ lệ dân số trong độ tuổi 0-29 đạt 44,3% và Kosovo với 48,3%.

Trong đó, Thổ Nhĩ Kỳ nổi bật với dân số 85 triệu người vào năm 2024, nhưng tiến trình đàm phán gia nhập EU của nước này đang bị ngưng trệ.

Tuy nhiên, dân số giảm, già hóa và thiếu lao động cũng là thực tế ở các nước ứng cử viên nói trên. Chưa kể, các nước này đa số có dân số ít, ngoại trừ Thổ Nhĩ Kỳ, nên hiệu ứng tích cực của việc mở rộng EU đối với việc cải thiện lực lượng lao động của khối vẫn còn là điều khó đoán định.