Nếu "đổi vai" cơ quan giải trình, tiếp thu luật từ Quốc hội như hiện hành sang Chính phủ là "Quốc hội mất quyền kiểm soát hoạt động xây dựng luật", theo đại biểu Nguyễn Mai Bộ.

Sáng 21/11 Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Một trong những nội dung được đại biểu rất quan tâm là trách nhiệm chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Nội dung này, Chính phủ đề xuất hai phương án, và tổng hợp thảo luận tổ cho thấy, có 18 ý kiến tán thành với phương án 1: cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội trình dự án luật, pháp lệnh chủ trì việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Phương án 2 được 19 ý kiến tán thành: cơ bản giữ như luật hiện hành là cơ quan chủ trì thẩm tra chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.

Đại biểu Nguyễn Mai Bộ (An Giang), Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng – an ninh, nguyên Phó chánh án Tòa án quân sự Trung ương, người đã trực tiếp tham gia chỉnh lý luật từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã nêu 2 vấn đề bức xúc trong công tác xây dựng luật hiện nay.

Về việc "đổi vai" cơ quan giải trình, tiếp thu luật từ Quốc hội như hiện hành sang Chính phủ, ông Bộ nhấn mạnh nếu chọn phương án "đổi vai" thì "Quốc hội mất quyền kiểm soát hoạt động xây dựng luật".

"Thực tiễn hoạt động tiếp thu trong thời gian vừa qua, tôi khẳng định 80% các bộ, ngành không muốn tiếp thu (ý kiến góp ý luật của đại biểu Quốc hội - PV). Khi đó, đại biểu Quốc hội trở thành người đi chợ để trả giá, còn người đưa ra hàng có bán hay không là quyền của họ", đại biểu Nguyễn Mai Bộ nêu thực tế.

"Một điều đáng buồn nữa", được đại biểu nhấn mạnh là có vị lãnh đạo bộ gây sức ép cho đại biểu Quốc hội khi đại biểu phát biểu trái với quan điểm của bộ mình. 

Đại biểu Nguyễn Mai Bộ cho rằng vấn đề luật bất cập, yếu kém hiện nay có có 2 nguyên nhân. Thứ nhất là yếu tố con người, kể cả (năng lực của) cán bộ vụ, kể cả đại biểu.

Thứ hai, là một số Uỷ ban của Quốc hội không mạnh dạn thực hiện kết luận của Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, dù Phó chủ tịch năm nào cũng kết luận là kiên quyết trả lại luật không đảm bảo chất lượng.

Đại biểu phát hiện nhiều luật chất lượng không bảo đảm, nhưng khi chúng tôi đề nghị (trả lại) thì gần như không được ủng hộ, và theo ông Bộ là bất cập ở chỗ đó chứ không phải chỉ do "vai" giải trình, tiếp thu.

Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp), Ủy viên thường trực Ủy ban Pháp luật nhìn nhận, phương án "đổi vai" không phải mới, vì trước đây Chính phủ đã đề xuất và Quốc hội không chấp nhận.

Theo đại biểu, nếu để cơ quan trình luật chủ trì tiếp thu luôn thì sẽ khó đảm bảo hài hòa giữa trách nhiệm bảo vệ đến cùng các chính sách của Chính phủ khi trình luật, và giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu, nhất là trường hợp chỉ đạo của Chính phủ và của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khác nhau.

Mặt khác, khi chủ thể giải trình không phải là Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thì rất khó định lượng được sự ủng hộ của đại biểu để thông qua luật, nhất là khi việc tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội không thỏa đáng, bà Hoa phân tích.

Nếu "đổi vai" là là bước lùi trong hoạt động lập pháp, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (Hà Nội) khẳng định.

Bà Mai cũng quả quyết không có lý do gì mà Quốc hội khoá 14 lại không giữ thành quả của các Quốc hội khoá trước để lại trong vấn đề tiếp thu, giải trình luật.

Đồng ý với đại biểu Lưu Mai, đại biểu Phạm Tất Thắng (Vĩnh Long) cho rằng nên chọn phương án 2, không cần thiết phải có sự thay đổi lớn trong chủ trì, giải trình, tiếp thu luật.

Cũng chọn phương án hai, đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) phân tích, Quốc hội lập pháp, lập tức là phải làm, phải chủ trì tiếp thu dự án luật. Người chịu trách nhiệm cao nhất và cuối cùng là Quốc hội, đại biểu Bình nhấn mạnh.

Nếu chọn phương án 1 thì không phải là Quốc hội làm luật mà chỉ là phê chuẩn, ông Bình nói.