Gói kích thích phục hồi kinh tế: Dư địa tài khóa vẫn còn nhưng không thể “chơi bài tất tay”
Nguyễn Tuyến, Quang Thanh, Tiến Dũng
05/12/2021, 16:45
Đây là nhận định của ông Vũ Sỹ Cường, Kinh tế trưởng Viện công nghệ và phát triển tài chính (Học viện Tài chính) tại “Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021: Phục hồi và Phát triển bền vững'' chiều 5/12…
Ông Vũ Sỹ Cường phát biểu tại diễn đàn - Ảnh: Quochoi.vn
Theo ông Vũ Sỹ Cường, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và phải thích nghi với bối cảnh mới, vai trò của chính sách tài khóa, tiền tệ và sự phối hợp hai chính sách này cho mục tiêu phục hồi và phát triển kinh tế là vô cùng quan trọng.
DƯ ĐỊA CÒN NHƯNG PHẢI DỰ PHÒNG CHO TƯƠNG LAI BẤT ĐỊNH DO COVID-19
Phân tích về dư địa tài khóa của Việt Nam, ông Cường cho biết những khó khăn về dịch bệnh cùng với việc thực hiện nhiều chính sách tài khóa nới lỏng nhằm phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế xã hội những năm trước đây khiến cho cân đối ngân sách của Việt nam luôn ở trong tình trạng căng thẳng. Bội chi ngân sách nhà nước ở mức cao trong nhiều năm làm giảm đi dư địa tài khóa.
Theo ông, tỷ lệ nợ công và nợ chính phủ giai đoạn 2017-2020 đã giảm đi, song sự xuất hiện của dịch bệnh đã làm cho nợ công 2021 tăng trở lại (chiếm gần 60 % so với GDP chưa điều chỉnh). Nếu tính theo GDP mới, năm 2021, nợ công chiếm tương đương 43,7% GDP, thấp hơn nhiều mức trần dưới 60% GDP Quốc hội cho phép, nợ Chính phủ khoảng 3,35 triệu tỷ đồng, bằng 39,5% GDP. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách khoảng 24,8% và nợ nước ngoài quốc gia gần 8,8% GDP.
Trên cơ sở những phân tích này, ông Cường cho rằng dư địa thực hiện chính sách tài khóa của Việt Nam vẫn còn nhưng không quá lớn.
”Tính bất định của Covid-19 rất lớn, do đó, nếu chúng ta sử dụng hết dư địa tài khóa thì sẽ có rủi ro, không thể ‘chơi bài tất tay’. Chúng ta phải để lại một phần nào đó để đề phòng cho những bất định này”, ông Cường nêu ý kiến.
Theo tính toán của nhóm nghiên cứu, Việt Nam chỉ nên đưa ra gói tài khóa ở mức độ vừa phải vào khoảng 3,8-4% một năm trong vòng 2 năm, chưa tính chi phí y tế. Nếu tính chi phí y tế, thì con số này lên khoảng 5,8 – 6%/năm".
Bên cạnh chính sách tài khóa, ông Cường cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp chính sách tài khóa và tiền tệ bởi việc này giúp làm tăng hiệu lực và khắc phục độ trễ của cả hai chính sách, đồng thời thúc đẩy sự linh hoạt và ổn định của chính sách.
“Do ảnh hưởng của Covid 19, thực trạng kinh tế vĩ mô của Việt Nam hiện nay đang có nguy cơ rơi vào trạng thái tăng trưởng thấp và lạm phát thấp. Vì vậy, nguyên tắc phối hợp giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ là cùng nới lỏng. Nói cách khác, gói hỗ trợ cần có sự tham gia của cả hai chính sách này”, ông Cường nêu quan điểm.
CHI THÊM 243.000 TỶ ĐỂ ĐẠT TĂNG TRƯỞNG 6,5% NĂM 2022
Nhấn mạnh nguyên nhân chính của tình trạng suy giảm kinh tế hiện tại là do các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh làm đình trệ sản xuất, đứt gẫy các chuỗi cung ứng, ông Cường kiến nghị đưa ra một gói hỗ trợ chính sách tài khóa và tiền tệ từ ngân sách nhà nước phù hợp với khả năng huy động và sử dụng nguồn lực.
”Để đạt tăng trưởng 6,5% cho năm 2022, Việt Nam cần chi thêm khoảng 243.000 tỷ so với năm 2021. So với số liệu dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 của Bộ tài chính thì cần tăng thêm bội chi là 1,8% GDP cho năm 2022 (so với dự toán là 4%), bội chi mới sẽ là 5,8%”, ông Cường nói.
Tới năm 2023, ông cho rằng có thể giảm gói hỗ trợ tài khóa xuống và mức bội chi dự kiến còn 4,2% (so với 3,7% như Dự thảo ngân sách trung hạn) và từ 2024 số bội chi sẽ giảm xuống còn 3% (thay vì 3,5% như dự thảo)
”Kịch bản này cho thấy Việt Nam chỉ cần duy trì gói hỗ trợ tài khóa thêm khoảng 2,4-2,8 % GDP cho năm 2022 và giảm xuống còn 1,4 % GDP cho năm 2023 (theo số GDP mới). Từ năm 2024, kết thúc gói hỗ trợ mức bội chi sẽ quay về mức trung bình là 3 % GDP”, ông Cường nêu rõ.
Toàn cảnh diễn đàn chiều 5/12 - Ảnh: Quochoi.vn
Theo ông, với kịch bản này, nợ công chỉ dao động khoảng 48% GDP, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp giai đoạn 2022-2025 sẽ tăng không đáng kể khi chính phủ sẽ huy động các khoản vay qua trái phiếu chính phủ dài hạn.
Bên cạnh đó, chuyên gia này cho rằng gói hỗ trợ tài khóa cần tập trung vào các lĩnh vực chi cho y tế, đầu tư cơ sở hạ tầng đào tạo lại lao động, xây dựng các khu nhà ở xã hội, các dự án cải tạo chung cư cũ...
”Theo ước tính của chúng tôi, để đối phó với dịch bệnh Covid-19, trong trung hạn Việt Nam sẽ cần chi thêm mỗi năm cho y tế từ 0,8-1% GDP. Đây cũng là thách thức lớn khi cân đối ngân sách với các khoản chi khác. Tuy nhiên, cần đặc biệt quan tâm đến hiệu quả của chi tiêu y tế, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh với tình trạng yêu cầu xét nghiệm lớn như hiện nay”, ông cho biết.
Về chính sách thuế, ông Cường kiến nghị xem xét tiếp tục các chính sách miễn, hoãn, giảm thuế,, hỗ trợ chi phí cho doanh nghiệp thu hút trở lại lao động. Để khuyến khích doanh nghiệp trong một số lĩnh vực, cần tiếp tục bỏ tiền đầu tư và phục hồi sản xuất năm 2022-2023 có thể nghiên cứu chính sách cho phép chuyển lỗ về trước hoặc chính sách cấp bù chi phí.
Song song với đó, cần tiếp tục cải thiện công tác chấp hành ngân sách, nhất là chi đầu tư công, xem xét đẩy nhanh việc thoái vốn nhà nước để huy động nguồn.
“Việt Nam có thể xem xét tiếp tục phát hành trái phiếu nội địa để vay trong nước. Có thể thấy lãi suất trái phiếu đang khá thuận lợi cho vay nợ. Hoặc có thể phối hợp với ngân hàng nhà nước trong việc phát hành trái phiếu chính phủ‘, chuyên gia này gợi ý.
Về sự phối hợp giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, ông Cường cho rằng để hỗ trợ phục hồi và tăng trưởng kinh tế, Ngân hàng nhà nước có thể xem xét một số giải pháp như điều chỉnh các lãi suất điều hành (lãi suất tái cấp vốn), cho phép sự cạnh tranh nhất định về cung cấp tín dụng ở nhóm các ngân hàng tốt(nhằm hạ lãi suất cho vay.
Bên cạnh đó, Ngân hàng nhà nước cũng có thể xem xét việc điều chỉnh tạm thời các quy định về các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng nhằm hỗ trợ cho việc huy động và cho vay.
"Việc thực hiện hỗ trợ lãi suất cho vay đối với một số ngành nghề và lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh cũng nên được xem xét. Tuy nhiên, cần hết sức tránh các nguy cơ của lựa chọn ngược và rủi ro đạo đức“, chuyên gia này lưu ý.
Ông Nguyễn Thành Phong: Kinh tế Việt Nam thiệt hại gần 850.000 tỷ do đại dịch trong 2020-2021
PGS.TS Bùi Quang Tuấn kiến nghị loạt giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số để phục hồi kinh tế
ADB: Việt Nam "đủ sức" dành 5-7% GDP để hỗ trợ nền kinh tế
Thủ tướng trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo ứng phó bão số 5
Trước diễn biến nhanh và phức tạp của bão số 5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trực tiếp kiểm tra, chỉ đạo công tác ứng phó tại Nghệ An, đồng thời chủ trì cuộc họp khẩn với lãnh đạo các tỉnh Bắc Trung Bộ để triển khai biện pháp bảo đảm an toàn tính mạng, tài sản cho nhân dân.
Hà Nội và dấu ấn 80 năm “Mùa thu lịch sử”
Thủ đô ngàn năm văn hiến đã khắc sâu trong lịch sử dân tộc như một biểu tượng thiêng liêng của ý chí độc lập, tự do và khát vọng hòa bình, đồng thời là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa, trí tuệ, bản lĩnh và khí phách của dân tộc Việt Nam...
Việt Nam và Bhutan: Hợp tác Đối tác Chiến lược hướng tới tương lai bền vững
Mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và Bhutan ngày càng được khẳng định qua chuyến thăm của Quốc vương Bhutan Jigme Khesar Namgyel Wangchuck và Hoàng hậu đến Việt Nam..
Bão số 5 Kajiki hướng vào đất liền, các tỉnh Bắc Trung Bộ khẩn trương ứng phó
Chiều 22/8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì cuộc họp trực tiếp và trực tuyến với các địa phương ven biển từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên Huế để bàn giải pháp ứng phó áp thấp nhiệt đới có thể mạnh lên thành bão số 5 – Kajiki.
Triển lãm Thành tựu đất nước mở cửa cho Nhân dân tham quan từ ngày 28/8
Triển lãm Thành tựu đất nước với chủ đề 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc, sẽ giới thiệu, trưng bày những thành tựu nổi bật của đất nước trong 80 năm xây dựng và phát triển trên các lĩnh vực. Triển lãm sẽ mở cửa cho Nhân dân vào tham quan từ ngày 28/8 tới đây...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: