Bộ Xây dựng đã ban hành Công văn số 1186/BXD – QLN (ngày 19/03/2024) về việc triển khai thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, dự án 5: Hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo giai đoạn 2021 – 2025, theo Quyết định số 90/QĐ-TTg (ngày 18/01/2022) của Thủ tướng Chính phủ (dự án 5).

Mục tiêu của chương trình là hỗ trợ nhà ở cho khoảng 100.000 hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo có nhà ở an toàn, ổn định, có khả năng chống chịu tác động của thiên tai, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm nghèo bền vững.

Chương trình sẽ hỗ trợ xây mới hoặc sửa chữa, nâng cấp nhà ở hiện có; đảm bảo diện tích sử dụng tối thiểu 30 m2, “3 cứng” (nền cứng, khung - tường cứng, mái cứng) và tuổi thọ căn nhà từ 20 năm trở lên.

Trên cơ sở quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư số 01/2022/TT-BXD (ngày 30/6/2022) hướng dẫn thực hiện hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo của chương trình dự án 5. Theo đó, các địa phương đã triển khai hỗ trợ nhà ở cho các hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn.

Đối với năm 2024, ngân sách cho các địa phương thực hiện chương trình dự án 5 là 1.306 tỷ đồng, theo Quyết định số 1600/QĐ-TTg (ngày 10/12/2023).

Để đảm bảo việc hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn hoàn thành theo đúng mục tiêu đề ra trong năm 2024, Bộ Xây dựng đã ban hành hướng dẫn, đề nghị UBND các tỉnh khẩn trương thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm.

Theo Bộ Xây dựng, trước hết, các tỉnh cần tập trung triển khai hỗ trợ nhà ở cho các đối tượng thuộc đề án, đẩy mạnh giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã cấp cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo tham gia chương trình dự án 5 theo quy định.

Sau đó, các địa phương cần phải báo cáo 03 nội dung quan trọng và gửi Bộ Xây dựng trước ngày 15/4/2024 để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ: Thứ nhất, kết quả thực hiện, kết quả giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã cấp cho chương trình này tính đến ngày 31/03/2024; Thứ hai, kế hoạch thực hiện và ước đạt tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách Trung ương đã cấp đến hết ngày 31/12/2024; Thứ ba, kết quả phân bổ vốn ngân sách Trung ương năm 2024 đã cấp cho các huyện.

Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2023, dự án hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn các huyện nghèo được phân bổ hơn 1.125 tỷ đồng, gồm 1.020 tỷ đồng vốn sự nghiệp từ nguồn ngân sách trung ương và hơn 105 tỷ đồng vốn sự nghiệp từ nguồn ngân sách địa phương. Ngoài ra, còn có nguồn huy động khác là 62,24 tỷ đồng. Ước năm 2023 có 25.500 hộ được hỗ trợ.

Theo phản ánh của một số địa phương như: Quảng Ninh, Bắc Kạn, Quảng Nam, Bình Định, Cần Thơ, Trung ương chậm phân bổ kinh phí và chậm ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện các chính sách giảm nghèo về hỗ trợ nhà ở dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện.

Lý giải về việc giải ngân trong thời gian qua, theo ông Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội, chương trình giảm nghèo đa chiều nhiệm kỳ này bố trí 4.000 tỷ đồng để tập trung giải quyết trên 100.000 căn nhà cho người nghèo ở 74 huyện nghèo. Đến đầu năm 2023,  Bộ Tài chính và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội mới thống nhất được các phương án, do đó, thực chất bắt đầu đến năm 2023 mới phân bổ được vốn này.

Theo Quyết định số 02/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (quy định nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách trung ương và tỷ lệ vốn đối ứng của ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025), định mức hỗ trợ đối với nhà xây mới là 40 triệu đồng/hộ, sửa chữa nhà là 20 triệu đồng/hộ từ nguồn vốn sự nghiệp ngân sách trung ương.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, với định mức hỗ trợ 40 triệu đồng/hộ chưa đủ để đảm bảo được yêu cầu là “3 cứng” (nền cứng, khung – tường cứng, mái cứng) và tuổi thọ căn nhà từ 20 năm trở lên theo yêu cầu tại Quyết định số 90/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025…