Hợp tác khoa học Pháp - Việt trong ứng phó với ô nhiễm môi trường

"Không một quốc gia nào có thể thoát khỏi những tác động ngày càng leo thang của biến đổi khí hậu và sự biến mất đa dạng sinh học", ông Olivier Brochet, Đại sứ Cộng hòa Pháp tại Việt Nam tuyên bố tại ICEPORM 2024, một hội nghị quốc tế gần đây về các vấn đề môi trường. Đại sứ cũng Olivier Brochet nhấn mạnh đó chính là động lực đằng sau quan hệ đối tác khoa học ngày càng sâu sắc giữa Pháp và Việt Nam, và cũng là sự thừa nhận các mối đe dọa về môi trường có tính liên kết với nhau mà hành tinh đang phải đối mặt.

CAM KẾT TOÀN CẦU, THỰC TẾ ĐỊA PHƯƠNG 

Cả Pháp và Việt Nam đều tích cực tham gia vào việc định hình phản ứng đa phương đối với cuộc khủng hoảng sinh thái. Pháp đóng một vai trò quan trọng trong Thỏa thuận Paris 2015 mang tính bước ngoặt và Khung Đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh - Montreal. Cam kết hợp tác quốc tế của Việt Nam được minh chứng bằng việc tham gia "Hiệp Ước Paris - Vì Con Người Và Hành Tinh", một cam kết nhằm cân bằng giữa phát triển với bảo vệ môi trường.

Sự nhấn mạnh vào các giải pháp toàn cầu này phù hợp với thực tế khắc nghiệt về môi trường đã và đang diễn ra. Theo ông Olivier Brochet, nhiệt độ trung bình toàn cầu đã tăng 1,15°C so với mức tiền công nghiệp, góp phần dẫn tới sự tuyệt chủng nhiều giống loài cả động và thực vật với tốc độ chưa từng có. Là một quốc gia có hơn 3.200 km bờ biển, đồng bằng màu mỡ và nông nghiệp vẫn là trụ đỡ chính của nền kinh tế, Việt Nam đặc biệt dễ bị tổn thương trước mực nước biển dâng, các sự kiện khí hậu khắc nghiệt và thay đổi mô hình thời tiết.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam và Pháp có lịch sử trao đổi khoa học lâu đời. Các tổ chức của Pháp như IRD, CIRAD và CNRS hợp tác với rất nhiều đối tác Việt Nam trong các nghiên cứu đa dạng, phủ khắp từ lĩnh vực hải dương học đến nông nghiệp bền vững.

"Sự hợp tác này cho phép chúng tôi tiếp cận với thành quả và các năng lực nghiên cứu tiên tiến. Nhưng ích lợi không chỉ có vậy mà còn nhiều hơn thế nữa", một nhà sinh vật học biển địa phương không muốn nêu tên nhận xét. "Đó là sự trao đổi tri thức, khả năng điều chỉnh các giải pháp cho bối cảnh địa phương riêng có của chúng tôi, điều thực sự giúp mang lại sự tiến triển trong công việc."

Cách tiếp cận hợp tác này tập trung vào các ứng dụng trong thực tiễn. Quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo của Việt Nam trong khuôn khổ Đối Tác Chuyển Dịch Năng Lượng Công Bằng (JETP), là một ví dụ điển hình. Tuy nhiên, quan trọng không kém là các dự án hướng tới mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm và thực hành nông nghiệp thích ứng với khí hậu. Ngoài ra, các chương trình giáo dục như Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội (USTH) đào tạo các nhà khoa học tương lai, mà rất nhiều người trong số đó đã lấy bằng tiến sĩ tại Pháp, sẵn sàng giải quyết những thách thức này.

THÁCH THỨC VÀ CON ĐƯỜNG PHÍA TRƯỚC 

Tất nhiên, sự chuyển đổi này sẽ không hề đơn giản. Các mục tiêu phát triển của Việt Nam phải được cân bằng với nhu cầu môi trường. Điều này đặt ra nhiều khó khăn cũng như thách thức lớn trong việc đưa ra những chính sách liên quan đến sử dụng đất, quản lý nước và công bằng xã hội trong quá trình chuyển đổi.

Hội nghị ICEPORM 2024 đóng vai trò là nền tảng khoa học quan trọng để đối mặt trực tiếp với những thách thức này. Với sự tham gia của hơn 100 nhà khoa học hàng đầu thế giới đến từ gần 20 quốc gia, cùng sự hiện diện của nhà hoạch định chính sách từ cấp trung ương đến địa phương và các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế, đây là Hội nghị khoa học có tầm quan trọng quốc tế trong việc đẩy nhanh việc chia sẻ kiến thức và thúc đẩy việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo.

Những nỗ lực hợp tác của Pháp và Việt Nam là một ví dụ điển hình về hợp tác song phương trong bối cảnh đa phương đồng hành để tất cả cùng nhau giải quyết cuộc khủng hoảng môi trường.