Với thực trạng có đến khoảng 42% nhà ở dưới 30m2/căn, thậm chí có đến 22,4% nhà ở dưới 20m2/căn, HoREA kiến nghị cần xem xét hợp pháp hóa nhà ở và cấp "sổ đỏ" cho "căn nhà nhỏ" của người có thu nhập thấp, người nghèo.

Gần 500.000 hộ chưa có nhà ở tại Tp.HCM

Tham luận tại một hội thảo quốc tế về nhà ở, ông Lê Hoàng Châu – Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Tp.HCM (HoREA) cho biết, Tp.HCM hiện có gần 9 triệu người theo kết quả điều tra dân số ngày 01/04/2019. So với năm 2009, thì dân số thành phố đã tăng 1,8 triệu người, trung bình tăng 183.000 người/năm trong 10 năm gần đây.

Theo số liệu của ngành Công an, thì dân số thành phố có khoảng 13 triệu người, bao gồm cả người cư trú ngắn hạn. Bên cạnh đó, thành phố còn có khoảng 100.000 người nước ngoài làm việc và thường trú, đông nhất là người Hàn Quốc với khoảng 90.000 người.

Theo ông Châu, người có thu nhập cao, người có thu nhập khá và người nước ngoài có khả năng tự giải quyết nhu cầu nhà ở của mình. Nhưng, vấn đề lớn nhất và khó khăn nhất của Tp.HCM là giải quyết nhu cầu nhà ở cho đông đảo người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp đô thị, cán bộ công chức, sinh viên, công nhân lao động, người nhập cư để đảm bảo an sinh xã hội và phát triển bền vững.

Hiện nay, có khoảng 476.000 hộ chưa có nhà ở hoặc đang sống chung với người thân, chiếm gần ¼ tổng số hộ gia đình. Trong đó, có khoảng 20.000 hộ cán bộ, công chức chưa sở hữu nhà ở; Có 300.000 hộ có nhu cầu thuê nhà ở xã hội; Có 143.000 hộ có nhu cầu mua, thuê mua nhà ở xã hội (chiếm tỷ lệ 65% - 94% đối tượng khảo sát); Có hơn 20.000 hộ sống trên và ven kênh rạch và 35.000 hộ đang sống trong các chung cư cũ cần được cải tạo, nâng cấp hoặc tái định cư.

"Hầu hết các đối tượng này đều có nhu cầu mua nhà ở thương mại vừa túi tiền (loại căn hộ 1-2 phòng ngủ, giá bán khoảng trên dưới 1 tỷ đồng/căn), hoặc thuê mua nhà ở xã hội trả góp 15 năm, hoặc thuê nhà giá rẻ", ông Châu cho biết.

Cấp "sổ đỏ" cho "căn nhà nhỏ"?

Để giải bài toán nhà ở, ngoài phát triển doanh nghiệp bất động sản, đặc biệt trong lĩnh vực tư nhân, HoREA còn cho rằng, Nhà nước cần giữ vai trò kiến tạo môi trường kinh doanh thông qua hoạt động xây dựng thể chế hành chính và cơ chế chính sách.

"Doanh nghiệp kỳ vọng Nhà nước kiến tạo môi trường kinh doanh "minh bạch, lành mạnh, bình đẳng, thông thoáng" để phát triển kinh tế, phát triển thị trường bất động sản và nhà ở. Thể chế hành chính và cơ chế chính sách tạo ra nguồn lực để phát triển kinh tế và phát triển thị trường nhà ở, nhất là loại nhà ở thương mại có giá vừa túi tiền, nhà ở xã hội để đảm bảo an sinh xã hội", ông Châu nhấn mạnh.

Đối với các quận nội thành, Chủ tịch HoREA cho rằng, không nên tiếp tục cho phép "khoét lõm" xây dựng chung cư mini. Xây dựng lại chung cư cũ và chỉnh trang, di dời, tái định cư nhà trên và ven kênh rạch cần kết hợp với chỉnh trang khu vực lân cận. 

Chỉnh trang, tái phát triển các khu vực đô thị cũ cần phát triển dự án theo khu phố, khối phố, ô phố. Thực hiện phương thức tái định cư tại chỗ là ưu tiên số 1, hoặc tái định cư trong địa bàn của quận, tránh việc tái định cư người dân ra khỏi địa bàn sinh sống, làm ăn quen thuộc.

Đối với các quận ven và huyện thành, nên hạn chế việc phát triển các dự án nhỏ, trừ một số khu vực đặc thù. Quản lý chặt chẽ hoạt động tách thửa và xử lý nghiêm hoạt động phân lô bán nền trái phép dẫn đến nguy cơ phá vỡ quy hoạch đô thị, đầu cơ tạo các cơn sốt ảo giá đất, khó thu hút các nhà đầu tư lớn.

HoREA đề nghị cho phép doanh nghiệp được phát triển các dự án nhà trọ, phòng trọ để giải quyết nhu cầu chỗ ở của sinh viên, công nhân, lao động, người có thu nhập thấp đô thị, người nhập cư.

Đồng thời, với thực trạng có đến khoảng 42% nhà ở dưới 30m2/căn, thậm chí có đến 22,4% nhà ở dưới 20m2/căn, đã đặt ra vấn đề cần xem xét lại, có thể quy định mức diện tích tối thiểu được tách thửa thấp hơn (quy định diện tích tối thiểu hiện nay là 36 m2, 50 m2, 80 m2) để giải quyết bài toán nhà ở.

"Cần xem xét hợp pháp hóa nhà ở và cấp "sổ đỏ" cho "căn nhà nhỏ" của người có thu nhập thấp, người nghèo, kể cả cần xem xét giải quyết có lý có tình đối với trường hợp nhà "3 chung", ông Châu đề xuất.

Đối với doanh nghiệp bất động sản, HoREA cho rằng, phải nâng cao tính chuyên nghiệp; có năng lực tài chính; xây dựng tinh thần doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp; thượng tôn pháp luật, chấp hành pháp luật và tôn trọng lợi ích chính đáng của khách hàng.

Cùng với đó, các doanh nghiệp cần cơ cấu lại đầu tư, chuyển hướng đầu tư các dự án nhà ở vừa túi tiền đang có nhu cầu rất lớn và tính thanh khoản cao, an toàn và tích cực tham gia các dự án phát triển đô thị mới và các dự án chỉnh trang đô thị, như: Chương trình xây dựng lại các chung cư cũ; Chương trình chỉnh trang, di dời tái định cư nhà trên và ven kênh rạch; Các dự án nhà ở xã hội; Các dự án chỉnh trang, tái phát triển các khu vực đô thị cũ của thành phố.