Cách đây 70 năm, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc Việt Nam kết thúc thắng lợi bằng chiến thắng Điện Biên Phủ - một pháo đài bất khả xâm phạm, một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất của thực dân Pháp ở Đông Dương. Trong suốt 9 năm kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp xâm lược, quân và dân Thanh Hóa vừa chiến đấu, vừa phục vụ chiến đấu, chi viện sức người, sức của cho các mặt trận, các chiến trường, đóng góp xứng đáng vào thắng lợi chung của dân tộc Việt Nam.

Tính từ đầu năm 1951, khi bộ đội ta mở chiến dịch Trung du cho tới chiến dịch Điện Biên Phủ, Thanh Hóa đã huy động và vận chuyển đáp ứng tới 70% nhu cầu vật chất cần thiết cho các chiến dịch. Tính riêng về lực lượng, Thanh Hóa đã động viên được 56.792 thanh niên tòng quân, bổ sung cho các chiến trường.

Trong đó, chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử đánh dấu sự đóng góp lớn nhất của hậu phương Thanh Hóa. Trong toàn chiến dịch, tỉnh Thanh Hóa đã đóng góp 30% người trong độ tuổi lao động tham gia dân công với tổng số dân công lên đến 178.924 người và 27 triệu ngày công; hơn 3.500 xe đạp thồ được huy động với gần 16.000 lượt vận chuyển, 1.126 chiếc thuyền, đặc biệt có cả 31 chiếc ô tô, 180 xe bò, 42 ngựa, 3 thớt voi.

Thanh Hóa đã vận chuyển ra mặt trận Điện Biên 9.000 tấn gạo, chiếm 56%; 450 tấn cá khô, 2.000 con lợn, 1.300 con bò, 250.000 quả trứng, 150 tấn đậu, 20.000 chai, lọ nước mắm cùng hàng trăm tấn rau các loại, chiếm 40% số thực phẩm sử dụng trong chiến dịch.

Hiện nay, Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa lưu giữ nhiều hiện vật đóng vai trò quan trọng và đã trở thành biểu tượng đẹp trong cuộc kháng chiến chống Pháp của Nhân dân Việt Nam nói chung, quân và dân Thanh Hóa nói riêng. Đặc biệt là các hiện vật trong chiến dịch Điện Biên Phủ huyền thoại.

Dưới đây là một số hình ảnh hiện vật lịch sử được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa:

Trong điều kiện việc vận chuyển, tiếp tế lương thực, thực phẩm cho mặt trận xa hàng trăm km, đường sá đi lại khó khăn, phương tiện vận tải thô sơ, dưới sự đánh phá ác liệt của kẻ thù, để chở được nhiều hàng hóa dân công, bộ đội thường phải buộc thêm vào ghi-đông một đoạn tre nhỏ, dài khoảng một mét, gọi là “tay ngai” để điều khiển xe; buộc vào trục yên xe một đoạn tre, cao hơn yên khoảng 50cm để cầm, vừa giữ thăng bằng xe, vừa đẩy xe đi; tăng độ cứng của khung xe bằng cách hàn thêm sắt, buộc thêm gỗ; dùng vải, quần áo cũ, săm cũ... để “gia cố”, tăng độ bền của săm.

Mặc dù gặp muôn vàn khó khăn, thế nhưng hàng chục nghìn dân công, thanh niên Thanh Hóa đã không quản ngại hy sinh, gian khổ, ngày đêm băng rừng, trèo đèo, lội suối và nỗ lực để đưa những chuyến hàng tới chiến trường. Mọi người còn cổ vũ nhau phấn đấu tăng trọng lượng thồ hàng từ 150 đến 200kg/chuyến xe, lên 300kg và nhiều hơn nữa. Trong số các chuyến xe đạp thồ vận chuyển các nhu yếu phẩm thì xe đạp thồ của ông Trịnh Ngọc chở được 345,5kg/chuyến, đã ghi kỷ lục chở nặng nhất bằng xe đạp thồ trong chiến dịch Ðiện Biên Phủ, và ông cũng được gọi là “nhà vô địch xe thồ hàng”.