Nguy cơ trễ hẹn thu phí tự động: Do nhà đầu tư BOT sợ vỡ phương án tài chính?

Theo Tổng cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Giao thông Vận tải), hiện còn 8 nhà đầu tư BOT (11 trạm BOT) chưa ký hợp đồng dịch vụ thu phí tự động không dừng. 

ĐÈO CẢ DẪN ĐẦU LƯỢNG BOT TRÌ HOÃN

8 nhà đầu tư chưa ký hợp đồng dịch vụ bao gồm: Công ty TNHH BOT Thái Nguyên - Chợ Mới (trạm cao tốc Thái Nguyên - Chợ Mới); Công ty Cổ phần BOT 38 (Trạm quốc lộ 38 đoạn Bắc Ninh - Hải Dương); Công ty Cổ phần BOT Vietracimex 8 (Trạm quốc lộ 2 tránh Thành phố Vĩnh Yên); Công ty Cổ phần BOT cầu Thái Hà (Trạm cầu Thái Hà).

Công ty Cổ phần đầu tư BOT Đèo Cả - Khánh Hòa (Trạm Ninh Lộc trên quốc lộ 1); Công ty Cổ phần Đầu tư Đèo Cả (DCIC) đang quản lý 3 trạm là Trạm Bàn Thạch, Trạm Hầm Đèo Cả, Trạm Hầm Cù Mông trên quốc lộ 1).

Công ty Cổ phần BOT Quang Đức - Gia Lai (trạm Km1747, quốc lộ 14); Công ty Cổ phần Đầu tư cầu Mỹ Lợi (Trạm cầu Mỹ Lợi, quốc lộ 50).

Việc chậm trễ này có khả năng khiến Dự án triển khai thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 (BOO2) sẽ chậm tiến độ theo lộ trình quyết định 19 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo Tổng cục Đường bộ, vướng mắc trong đàm phán hợp đồng dịch vụ thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 chủ yếu do nhà đầu tư BOT yêu cầu sau khi có văn bản chấp thuận của ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng tài trợ vốn cho dự án BOT mới bàn giao trạm thu phí cho nhà cung cấp dịch vụ lắp thiết bị; hoặc do cách tính doanh thu thu phí bị thất thoát do hành vi vi phạm của các bên…

   CHỦ ĐẦU TƯ BOT NÓI GÌ?

Trao đổi với VnEconomy, đại diện một số chủ đầu tư cho rằng, họ muốn ký phụ lục hợp đồng trực tiếp với Bộ Giao thông Vận tải chứ không phải với các doanh nghiệp thu phí do Bộ này chỉ định. 

Hiện nay, các trạm thu phí được nhà đầu tư và cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận thế chấp tài sản và nguồn thu để vay vốn ngân hàng thực hiện dự án. 

Do đó, bất cứ một thương thảo nào liên quan đến doanh thu, ảnh hưởng đến lộ trình thu hồi vốn cũng cần phải thương thảo với ngân hàng. Mức phí bổ sung theo phụ lục hợp đồng cũng phải được ngân hàng thống nhất, tránh phá vỡ cam kết theo hợp đồng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính pháp lý cũng như quan hệ tín dụng của nhà đầu tư với ngân hàng.

Bên cạnh đó, theo đại diện các nhà đầu tư BOT, phương án nhà đầu tư BOT phải trích 5 - 7% doanh thu cho nhà cung cấp ETC thiếu cơ sở và vô lý. Các nhà đầu tư BOT cho rằng không thể để việc hoàn vốn cho các dự án phụ phát sinh và đè nặng áp lực lên vai nhà đầu tư BOT khi bản thân các dự án này cũng đang rất khó khăn như vỡ phương án tài chính, không đảm bảo doanh thu do kinh tế suy giảm, lưu lượng suy giảm... mà đến nay vẫn chưa có hướng giải quyết. 

“Việc thiếu cơ sở và vô lý còn ở chỗ quy mô làn thu phí và doanh thu thu phí một số trạm như nhau nhưng khi ký hợp đồng với mỗi đơn vị cung cấp dịch vụ (BOO1& BOO2) lại quy định một mức phí khác nhau. Có nhà cung cấp dịch vụ đàm phán mức phí theo thị trường với đơn vị sử dụng khoảng 2-3% doanh thu trước thuế nhưng cũng có nhà cung cấp dịch vụ yêu cầu mức 5-7% doanh thu sau thuế với lý do mức phí được ký hợp đồng triển khai dịch vụ với Bộ Giao thông Vận tải tại các trạm là như vậy”, đại diện một nhà đầu tư BOT nói.

Do đó, nhà đầu tư BOT đề nghị Bộ Giao thông Vận tải cùng có trách nhiệm làm việc với các tổ chức tín dụng tài trợ vốn để có thống nhất mới đủ cơ sở bàn giao trạm thu phí và nguồn thu cho nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng; tỷ lệ trích phí dịch vụ thu phí và tổng các chi phí vận hành trạm không được vượt mức chi phí phê duyệt trong phương án tài chính dự án BOT.

Cũng theo các nhà đầu tư BOT, thời gian vừa qua một số địa phương do nhận thấy bất cập đã chủ động phối hợp cùng các nhà đầu tư phê duyệt tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng trên các tuyến do địa phương quản lý. 

Đáng chú ý tiêu chí tiên quyết đưa ra để lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng ETC là mức phí dịch vụ đề xuất (tỷ lệ % trên doanh thu) với giá thấp nhất và đảm bảo tiến độ lắp đặt thiết bị và kết nối hoàn thành trước ngày 31/12/2020. 

“Thiết nghĩ, đây là giải pháp cần được lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải chủ động để chỉ đạo các bên liên quan tập trung tháo gỡ cho những vướng mắc bất cập trong việc lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ ETC, không để các bên bị vướng và luẩn quẩn như đang diễn ra, cũng là giải pháp đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên theo hợp đồng đã ký’, một nhà đầu tư BOT nhấn mạnh. 

Dự án thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 (BOO2) có tổng số 33 trạm thuộc quản lý 22 nhà đầu tư BOT. Đến ngày 29/10 đã có 14 nhà đầu tư BOT (22 trạm) thuộc dự án thu phí tự động không dừng giai đoạn ký hợp đồng dịch vụ.

Theo Quyết định 19/2020 về thu phí tự động không dừng Thủ tướng Chính phủ yêu cầu: Đối với các trạm thu phí đã lắp đặt hệ thống thu phí điện tử không dừng phải vận hành ngay việc thu phí điện tử không dừng. Đối với các trạm thu phí đang hoạt động, chưa lắp đặt hệ thống thu phí điện tử không dừng, chậm nhất đến ngày 31/12/2020 phải chuyển sang thu phí điện tử không dừng.

Trong trường hợp đến thời điểm nêu trên, nếu việc triển khai thu phí tự động không dừng chậm trễ do lỗi của nhà đầu tư, BOT sẽ dừng thu phí.