Nhật ký nghị trường: Ai sẽ “bắt” bộ trưởng đọc báo?

Phó chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Đỗ Mạnh Hùng là một trong số các vị đại biểu chăm đi họp và đến khá sớm.

Rất chịu đọc báo, với cánh phóng viên ông cũng vô cùng cởi mở. Và sự trăn trở về độ chính xác của các con số, về chính sách cho người nghèo, người có công hay trở đi trở lại trong các trao đổi của ông.

Một trong số các chất vấn bằng văn bản tại kỳ họp này của ông cũng không nằm ngoài nội dung nói trên.

Địa chỉ gửi chất vấn của đại biểu Hùng là Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và xã hội. Ông viết: “Báo chí có đề cập đến việc cấp trên khống chế, ấn định tỷ lệ hộ nghèo trong việc bình xét, công nhận ở các thôn xóm, bất chấp số hộ nghèo ở đó có thể cao hơn. Xin Bộ trưởng cho biết trong thời gian qua, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã hướng dẫn, chỉ đạo việc xét công nhận hộ nghèo như thế nào? Hiện tượng nêu trên đã đúng với tinh thần hướng dẫn, chỉ đạo của Bộ chưa, nếu không đúng thì hướng xử lý như thế nào?

Ngoài vấn đề cấp trên ấn định tỉ lệ hộ nghèo, trong công tác giảm nghèo hiện nay ở các địa phương, còn có biểu hiện nào áp đặt, mất dân chủ, chạy theo bệnh thành tích nữa không? Nếu có, Bộ sẽ uốn nắn, xử lý như thế nào?”.

May mắn hơn nhiều vị đại biểu khác, ông Hùng đã nhận được câu trả lời khá sớm. Ở văn bản dài hơn một trang, Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền khẳng định Bộ không chỉ đạo việc ấn định tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo hàng năm ở các cấp địa phương.

“Đến nay Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chưa nhận được kiến nghị nào phản ánh về biểu hiện áp đặt, mất dân chủ, chạy theo bệnh thành tích trong việc rà soát, điều tra tỷ lệ hộ nghèo hàng năm”, văn bản trả lời chất vấn nêu rõ.

Cho biết gửi chất vấn trong tâm trạng không vui, nhưng đọc câu trả lời vẫn thấy buồn, ông Hùng băn khoăn rằng, tuy không nhận được kiến nghị, nhưng Bộ trưởng có hay đọc báo không?

Báo Nông nghiệp Việt Nam số ra ngày 27/5/2013 có đăng bài "Bi kịch không được nghèo", viết về tình trạng ấn định tỷ lệ hộ nghèo của địa phương cấp trên đối với cấp thôn, xóm ở xã An Ninh, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, theo cách hộ nào nghèo cụ thể do thôn bình bầu, nhưng tỷ lệ không được quá 10%. Có thể nói là có những thôn tỷ lệ cao hơn, nhưng tỷ lệ thì cấp trên ấn định rồi, đó là một ví dụ có địa chỉ mà theo đại biểu Hùng là rất dễ dàng kiểm tra.

Hoặc, nhiều tờ báo vừa qua đã cùng phản ánh chuyện một người phụ nữ ở Cà Mau treo cổ chết tại nhà riêng để bớt gánh nặng cho gia đình. Trong thư tuyệt mệnh của người phụ nữ này, có đoạn,

“…nhờ chính quyền địa phương xét cho gia đình là hộ nghèo để đủ điều kiện vay tiền cho con đi học…”.

Trong khi cân nhắc có chất vấn tiếp hay không và chất vấn ai để có câu trả lời thỏa đáng hơn thì tại phiên thảo luận về dự án Luật Thực hành tiết kiệm chống lãng phí tại nghị trường sáng 18/6, đại biểu Hùng đã đề cập nội dung này trong phát biểu của mình.

Ông đặt vấn đề, điều 10 dự thảo luật quy định "tin, bài trên các phương tiện thông tin đại chúng là một hình thức phát hiện lãng phí và người đứng đầu cơ quan, tổ chức nơi có phát hiện xảy ra lãng phí có trách nhiệm kiểm tra, làm rõ, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền”. Luật nêu thế, nhưng đã có quy định cụ thể nào bắt buộc người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải đọc báo, hơn nữa lại đọc bài báo cụ thể có tin bài về vi phạm trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của cơ quan, tổ chức mình?

Nhắc lại nội dung chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội  và cả câu trả lời “Bộ không nhận được phản ánh, kiến nghị nào về tình trạng áp đặt tỷ lệ hộ nghèo”, đại biểu Hùng cho rằng nếu quy định không rõ ràng, chặt chẽ thì dù khi có báo chí phản ánh, một cơ quan, tổ chức vẫn có thể trả lời theo kiểu “chúng tôi không nhận được kiến nghị, phản ánh nào”.

“Tôi đề nghị, nên quy định rõ trách nhiệm thông tin của cơ quan báo chí đối với cơ quan, tổ chức mà báo có tin bài về sự vi phạm trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, hoặc người nào sử dụng tin, bài trên báo chí để phản ánh về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phải có thông tin thích hợp đối với cơ quan, tổ chức mà báo chí phản ánh”, ông Hùng phát biểu.

Khá bất ngờ, bởi chất vấn và trả lời chất vấn bằng văn bản của từng đại biểu không phải là nội dung được nhiều vị khác biết đến, báo chí cũng không có nhiều cơ hội để khai thác các văn bản này. Hơn nữa, cho dù có "ấm ức" cách mấy về câu trả lời thì cũng không mấy vị đại biểu đưa vào các phiên thảo luận toàn thể như thế.

Bất ngờ còn ở chỗ, xưa nay chỉ đạo kiểm tra và xử lý thông tin báo chí nêu là việc không hề xa lạ với nhiều thành viên Chính phủ. Đó là chưa kể, tính chính xác của các số liên quan đến người nghèo đã luôn được nhắc đến ở diễn đàn Quốc hội, không chỉ nhiệm kỳ khóa 13 này. Bởi thế, chẳng phải là vô cớ khi đặt ra câu hỏi Bộ trưởng có đọc báo không và nên có quy định “bắt” người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải đọc báo.