"Ôm" trái phiếu và nhận cổ phiếu làm tài sản bảo đảm: Chữa cháy bằng xăng?
Ánh Tuyết
27/07/2021, 08:53
Trong 6 tháng đầu năm, ngân hàng, công ty chứng khoán nắm giữ 52 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp và nhận cổ phiếu của đơn vị phát hành làm tài sản thế chấp. Nếu mất thanh khoản, tài sản bảo đảm kia có còn ý nghĩa?
SSI Research khuyến cáo rủi ro mua trái phiếu doanh nghiệp và nhận cổ phiếu doanh nghiệp phát hành làm tài sản bảo đảm
Trong báo cáo thị trường trái phiếu doanh nghiệp do Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư, Công ty cổ phần chứng khoán SSI (SSI Research) công bố ngày 26/7 cho thấy, trong quý 2/2021, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành lên tới 164 nghìn tỷ đồng, gấp 3,7 lần lượng phát hành quý 1 và tăng xấp xỉ 29% so với cùng kỳ 2020.
AI ĐANG "ÔM BOM" TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP?
Đáng chú ý, tỷ trọng ngân hàng và công ty chứng khoán ôm hàng lên tới 55,6% tổng lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nửa đầu năm 2021.
Có tới 55,6% lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành là do các ngân hàng và công ty chứng khoán nắm giữ. Cụ thể, các ngân hàng mua: 44,4 nghìn tỷ đồng, chiếm 21,3%; các công ty chứng khoán: 71,7 nghìn tỷ đồng, chiếm 34,4%. Trong khi, tổng vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán tại 31/12/2020 chỉ khoảng 93 nghìn tỷ đồng nên nhiều khả năng công ty chứng khoán chỉ đứng tên mua trái phiếu doanh nghiệp trên sơ cấp, nắm giữ ngắn hạn và nhanh chóng phân phối lại cho các nhà đầu tư khác. (SSI Research)
SSI Research cũng cho rằng, động lực chính để trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục lên ngôi là chênh lệch lãi suất ở mức cao so với lãi suất tiền gửi. Đồng thời, xu hướng này tiếp tục trong quý 3/2021 do việc tiếp cận tín dụng hạn chế và chênh lệch giữa lãi suất trái phiếu và tiền gửi vẫn nối dài.
Trong quý 2/2021, trái phiếu bất động sản đạt mức 64,4 nghìn tỷ đồng, tăng 131% so với quý 1/2021 và tăng 285 so với quý 2/2020. Các đơn vị phát hành nhiều nhất là những thương hiệu đình đám trong "làng" bất động sản như Vingroup, Golden Hill, BIM, Hưng Thịnh Quy Nhơn, Hưng Thịnh Land, Sunshine, Wonderland...
Ngoài phát hành trong nước, một số doanh nghiệp còn phát hành trái phiếu quốc tế, ví dụ: Vingroup phát hành 500 triệu USD, lãi suất 3%/năm; BIM phát hành 200 triệu USD, lãi suất 7,375%/năm.
Trái phiếu doanh nghiệp phát hành phân theo tài sản đảm bảo trong 6 tháng 2021 (không bao gồm trái phiếu ngân hàng, định chế tài chính). Nguồn: SSI Research.
Luỹ kế nửa đầu năm 2021, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành là 208,9 nghìn tỷ đồng, tăng 18,3% so với cùng kỳ 2020.
Ngoài "quán quân" phát hành vẫn là các doanh nghiệp bất động sản như nói trên, các "ngôi vị" còn lại như sau; ngân hàng, tương đương 68,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 32,7%; các lĩnh vực khác như năng lượng và khoáng sản phát hành 14,8 nghìn tỷ đồng, chiếm 7,1%; phát triển hạ tầng 6 nghìn tỷ đồng, chiếm 2,9% và các doanh nghiệp còn lại.
Tính chung nửa đầu 2021, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp bất động sản lên tới 92,3 nghìn tỷ đồng, lãi suất bình quân 10,36%/năm, thấp hơn 23 điểm phần trăm so với bình quân năm 2020. Cũng trong mốc thời gian này, ngân hàng và công ty chứng khoán mua 37,3 nghìn tỷ đồng trái phiếu bất động sản, tương ứng 40,4% tổng lượng phát hành.
Đáng chú ý, vấn đề tài sản bảo đảm cho trái phiếu doanh nghiệp đang ở ranh giới của sự báo động. Cụ thể, loại trừ trái phiếu ngân hàng và định chế tài chính khác, phần trái phiếu doanh nghiệp có tỷ lệ tài sản bảo đảm/không tài sản bảo đảm như sau: bảo đảm bằng bất động sản: 18,6%; tài sản: 11%; một phần tài sản/bất động sản và một phần là cổ phiếu: 33%; cổ phiếu: 9,3%; không có tài sản bảo đảm: 28%.
"Có 29 nghìn tỷ đồng trái phiếu bất động sản được đảm bảo hoàn toàn bằng cổ phiếu hoặc không có tài sản đảm bảo. Nếu tính cả trái phiếu bất động sản được đảm bảo một phần bằng cổ phiếu, con số này là gần 60 nghìn tỷ đồng, chiếm 64% tổng lượng trái phiếu bất động sản phát hành 6 tháng đầu năm 2021", báo cáo SSI Research nêu.
MỒI NHỬ: LÃI SUẤT GẤP ĐÔI NGÂN HÀNG
Trong quý 2/2021, lãi suất trái phiếu bất động sản bình quân 10,3%/năm, giàm 17 điểm phần trăm so với quý 1/2021; kỳ hạn bình quân 4,1 năm, khá dài so với mức kỳ hạn 2,9 năm của quý liền trước.
Tính chung nửa đầu 2021, lãi suất của các doanh nghiệp bất động sản phát hành vẫn neo ở mức 10,36%/năm, thấp hơn 23 điểm cơ bản so với bình quân năm 2020 trong khi kỳ hạn bình quân giữ ở mức 3,8 năm.
Cũng theo SSI Research, 15 ngân hàng thương mại phát hành 68,2 nghìn tỷ đồng trái phiếu với kỳ hạn bình quân 3,37 năm và lãi suất bình quân chỉ 4,3%/năm. Trong đó, có đến 56,6 nghìn tỷ đồng, chiếm 83% tổng trái phiếu ngân hàng phát hành nửa đầu năm 2021 là kỳ hạn 2-3 năm có lãi suất cố định từ 3-4,2%/năm, trả lãi hàng năm.
Trái phiếu ngân hàng có lãi suất phát hành khá sát với lãi suất tiền gửi, nên nhà đầu tư thông thường ít “mặn mà”, ít tìm đến trái phiếu ngân hàng, ngoại trừ các trái phiếu tăng vốn cấp 2 có lãi suất cao hơn hẳn lãi suất tiền gửi.
Khi đó, gần như toàn bộ số trái phiếu này được mua bởi các ngân hàng và công ty chứng khoán.
Theo quy định tại Thông tư 34/2013/TT-NHNN, tổ chức tín dụng không được mua trái phiếu phát hành trên sơ cấp của tổ chức tín dụng khác nên các công ty chứng khoán thường đứng ra làm trung gian, mua trái phiếu ngân hàng trên sơ cấp sau đó bán lại cho các tổ chức tín dụng khác. Tuy vậy, quy định này đã được gỡ bỏ tại Thông tư 01/2021/TT-NHNN nên các ngân hàng thương mại đã có thể trực tiếp mua chéo trái phiếu của nhau trên sơ cấp từ ngày thông tư có hiệu lực là 17/5/2021 đến nay.
Tại kỳ họp Quốc hội lần này, trong báo cáo thẩm tra đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước 6 tháng đầu năm và các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước 6 tháng cuối năm, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng bày tỏ lo ngại khả năng bong bóng tài sản và những rủi ro đến kinh tế vĩ mô.
Ông Thanh nói: "Cần phân tích kỹ hơn tình trạng các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản phát hành trái phiếu riêng lẻ gia tăng trong thời gian qua với lãi suất cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro”.
Trao đổi với phóng viên VnEconomy, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cho rằng: Việt Nam đang chứng kiến những dấu hiệu rất đáng lo ngại khi dịch bệnh bùng lên vào tháng 6, tác động mạnh mẽ vào tất cả sinh hoạt của nền kinh tế. Đầu tàu của đất nước đang khốn đốn vì dịch, hàng loạt doanh nghiệp lâm vào tình trạng khó khăn.
"Trong khi đó, các nhà phát hành đang đẩy lãi suất cao gấp đôi lãi suất huy động. Vì vậy, “Bộ Tài chính nên kiểm soát chặt chẽ vấn đề phát hành trái phiếu, cẩn trọng bẫy tín dụng, khi các nhà phát hành trái phiếu mất khả năng trả nợ, rủi ro vỡ nợ tăng lên”, ông Hiếu nêu quan điểm.
Tìm vốn đầu tư 3.800 km đường cao tốc, doanh nghiệp đề xuất phát hành trái phiếu
17:00, 21/07/2021
“Bom nổ chậm” ở trái phiếu doanh nghiệp: Bộ Tài chính cảnh báo gì?
14:04, 14/07/2021
Ngân hàng và bất động sản đua nhau hút tiền qua kênh trái phiếu
Xuất nhập khẩu hụt hơi trong nửa đầu tháng 9, cán cân thương mại tạm thời đảo chiều
Trong nửa đầu tháng 9/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt 39,05 tỷ USD, giảm 3,25% so với nửa đầu tháng 8 do xuất khẩu suy yếu mạnh hơn nhập khẩu. Dù cán cân thương mại kỳ này thâm hụt 644,75 triệu USD nhưng lũy kế từ đầu năm đến hết ngày 15/9, cán cân thương mại vẫn thặng dư hơn 13 tỷ USD…
Hải quan khu vực X thu ngân sách hơn 14.100 tỷ đồng
Tính đến ngày 14/9/2025, tổng số thu ngân sách nhà nước tại Chi cục Hải quan khu vực X (Thanh Hoá và Sơn La) đạt 14.133 tỷ đồng, bằng 78,5% chỉ tiêu Pháp lệnh do Thủ tướng Chính phủ giao (18.005 tỷ đồng)...
Khách hàng được vay tối đa 100 triệu đồng mỗi nền tảng P2P Lending
Để triển khai việc thử nghiệm giải pháp cho vay ngang hàng (P2P Lending) theo quy định tại Nghị định số 94/2025/NĐ-CP, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa ban hành 2 quyết định trong việc tạo lập môi trường, điều kiện thử nghiệm đối với giải pháp cho vay ngang hàng...
Từ vốn đến quản lý: ACB giúp hộ kinh doanh “lên đời” doanh nghiệp
Việc ACB triển khai bộ giải pháp tài chính toàn diện, tập trung vào cấp vốn và bảo lãnh đã mang đến giải pháp toàn diện cho hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp hiệu quả…
Chính phủ yêu cầu thu hồi các khoản chi sai, chậm giải ngân để giảm bội chi ngân sách
Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính quản lý chặt chẽ các khoản chi chuyển nguồn ngân sách nhà nước; rà soát, hủy bỏ và thu hồi triệt để các khoản chi sai quy định hoặc hết thời gian giải ngân; toàn bộ ngân sách trung ương hỗ trợ cho địa phương năm 2023 và 2024 nhưng chưa sử dụng đúng quy định phải được thu hồi để giảm bội chi...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: