Nên thành lập 2 hay 3 tập đoàn tài chính Nhà nước, hơn là lập ra duy nhất một ủy ban để quản lý vốn và tài sản Nhà nước.

Bên hành lang Quốc hội chiều 22/7, quan điểm này được Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh, khi bình luận về đề xuất thành lập uỷ ban quản lý vốn và tài sản Nhà nước, vừa được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất.

Ông Lộc nói:

- Trrước đây, khi thảo luận thông qua luật quản lý vốn đầu tư Nhà nước vào hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đại biểu Quốc hội đã yêu cầu thành lập một cơ quan quản lý vốn Nhà nước như vậy. Việc thành lập một cơ quan để thay thế cách quản lý vốn theo kiểu bộ chủ quản vừa qua là đúng đắn, cần triển khai sớm trong nhiệm kỳ này.
 
Tuy nhiên, tôi lại rất băn khoăn và không ủng hộ phương án lập ra một ủy ban hay một bộ để quản lý doanh nghiệp Nhà nước, vì đó vẫn là cơ quan quản lý hành chính. Việc chỉ một cơ quan quản lý vốn và tài sản như vậy là không phù hợp.

Chỉ mới với nước ta thôi

Vậy theo ông, mô hình như thế nào thì phù hợp hơn?
 
Tôi cho là nên thành lập 2 hay 3 tập đoàn tài chính Nhà nước, tập hợp hết vốn của Nhà nước lại và thực hiện quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, thực hiện vai trò như nhà đầu tư vốn Nhà nước vào các doanh nghiệp, kể cả các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước và các doanh nghiệp có vốn của Nhà nước.

Điều này sẽ tốt hơn là một cơ quan kiểu ủy ban của Chính phủ mà Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất.
 
Thành lập các tập đoàn như vậy, theo ông sẽ giải quyết vấn đề gì, và cách thức hoạt động của nó sẽ như thế nào ?
 
Làm như vậy sẽ vẫn đảm bảo tự chủ của các doanh nghiệp. Các tập đoàn này này hoạt động với tư cách là nhà đầu tư chứ không phải là cơ quan quản lý chuyên ngành, sẽ đảm bảo cho các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.

Tập đoàn chỉ chịu trách nhiệm về đầu tư về vốn thôi chứ không phải là cơ quan cấp trên, quản lý hoạt động hàng ngày của các doanh nghiệp Nhà nước.
 
Mô hình này cũng không phải là mới, chỉ mới với nước ta thôi. Chứ ở một số nước như Singapore họ đã có tập đoàn quản lý vốn như vậy, như tập đoàn Temasek, hoạt động rất hiệu quả.

Tôi nghĩ ở Việt Nam, với 2-3 tổ chức như vậy là vừa sức và phù hợp với khả năng quản lý ở Việt Nam.
 
Vì sao ông nói là "vừa sức" với Việt Nam?
 
Bởi vì vốn Nhà nước ở các doanh nghiệp hiện nay là rất lớn. Nên tôi lo rằng quản lý mà tập trung vào một chỗ thì không khả thi.

Tôi nghĩ cơ chế như vậy cũng sẽ tạo ra sự cạnh tranh.
 
Tuy nhiên, dù có chia ra làm 2-3 tập đoàn, tổng công ty đầu tư vốn như ông nói, thì cơ chế nào để giám sát các tập đoàn này hoạt động hiệu quả, không để thất thoát vốn?
 
Tôi nghĩ là phải tăng cường vai trò của Quốc hội ở đây. Hàng năm, các tập đoàn này sẽ phải báo cáo hoạt động của mình trước Quốc hội vì nắm giữ tài sản, nguồn lực tài chính rất lớn của quốc gia.

Bỏ bộ chủ quản mà lập ủy ban là không thích hợp

Như thế thì các tập đoàn này dường như không khác gì với mô hình Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) hiện nay? Vậy có cần thêm nhiều SCIC nữa không?
 
Hiện nay thì SCIC thuộc Bộ Tài chính. Nó vẫn bị hạn chế về vị thế của nó trong quản lý vốn.

Các tập đoàn mới này có thể không trực thuộc Bộ Tài chính nữa, nhưng Bộ Tài chính sẽ giúp Chính phủ theo dõi, giám sát việc sử dụng nguồn vốn.

Vấn đề là hiệu quả, kết quả hoạt động của các tập đoàn này phải báo cáo với Quốc hội, chịu sự giám sát của Quốc hội.

Đặt vấn đề lập ra một "siêu" uỷ ban, hay các tập đoàn, tổng công ty tài chính như ông nói, có vẻ như về tư tưởng là mâu thuẫn với chủ trương cổ phần hoá, khi Chính phủ muốn giảm bớt vốn Nhà nước, để chỉ tập trung vào một số lĩnh vực Nhà nước cần nắm giữ?
 
Không có mâu thuẫn gì cả.

Bởi vì khi các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước hiện nay đẩy mạnh cổ phần hoá, nó vẫn cần phải có một tổ chức chịu trách nhiệm về việc rút vốn hay đầu tư tiếp.

Ví dụ khi một doanh nghiệp chuyển đổi thành công ty cổ phần thì các tập đoàn tài chính này sẽ quyết định Nhà nước còn giữ bao nhiêu cổ phần ở đó, đại diện cho vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được cổ phần hoá mà có tư nhân tham gia.
 
Sau này, hầu hết các doanh nghiệp của Nhà nước cổ phần hoá thì các tập đoàn tài chính này sẽ giống như tập đoàn đầu tư tài chính của tư nhân, đầu tư vào các doanh nghiệp A hay B, C..., và nó hoạt động với tư cách một cổ đông, chứ nó không can thiệp vào hoạt động của doanh nghiệp đó.

Nhà nước tuỳ theo tỷ lệ cổ phần mình có ở một doanh nghiệp là bao nhiêu thì cử đại diện của mình ở đó và có tiếng nói trong hội đồng quản trị. Cho nên, việc đó nó không mâu thuẫn mà góp phần thúc đẩy quá trình cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước.
 
Tôi không ủng hộ mô hình bộ hay ủy ban, vì đó vẫn là cơ quan hành chính của Chính phủ và cũng không nên tập trung quyền lực hành chính, quyền lực quản lý vốn vào trong một cơ quan.

Bây giờ ta bỏ bộ chủ quản mà lại thành lập một ủy ban vừa có quyền lực về hành chính, vừa có quyền lực về quản lý vốn là không thích hợp.