Thặng dư thương mại của Trung Quốc lần đầu vượt 1 nghìn tỷ USD

Theo dữ liệu từ cơ quan hải quan Trung Quốc, trong 11 tháng đầu năm 2025, thặng dư thương mại của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tính theo đồng USD đã đạt 1.076 nghìn tỷ USD, chỉ tính riêng hàng hóa, không bao gồm dịch vụ. Con số này tăng đáng kể so với mức thặng dư thương mại hàng hóa gần 1 nghìn tỷ USD của Trung Quốc trong năm 2024.

Sự bứt phá trong thặng dư thương mại của Trung Quốc diễn ra sau khi căng thẳng thương mại giữa Washington và Bắc Kinh giảm bớt, với một thỏa thuận “đình chiến” kéo dài 1 năm được ký kết vào tháng 10. Tuy nhiên, việc Trung Quốc vẫn đẩy mạnh xuất khẩu hơn nhập khẩu đã dẫn tới sự chỉ trích từ các đối tác thương mại của nước này, trong đó Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã chỉ ra sự mất cân đối này thương mại trong chuyến thăm Trung Quốc gần đây.

Dữ liệu mới nhất cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng trưởng 5,9% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm trước, sau khi bất ngờ giảm trong tháng 10. Nhập khẩu chỉ tăng 1,9% trong tháng 11, dẫn đến thặng dư 112 tỷ USD trong tháng này.

Mặc dù xuất khẩu của Trung Quốc sang thị trường Mỹ đã giảm mạnh trong những tháng gần đây, với mức giảm 29% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 11, xuất khẩu sang các khu vực khác, đặc biệt là Đông Nam Á, đã tăng với tốc độ nhanh chóng. Mức tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc sang Đông Nam Á trong tháng 11 ghi nhận mức tăng 8%.

Trung Quốc đang dựa nhiều vào xuất khẩu để thúc đẩy hoạt động kinh tế trong bối cảnh nhu cầu nội địa yếu và cuộc khủng hoảng bất động sản đã bước sang năm thứ 5.

Tại một cuộc họp của Bộ Chính trị Trung Quốc ngày 8/12 bàn về chính sách kinh tế, Chủ tịch Tập Cận Bình đã đề cập đến nhiệm vụ thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng trong nước, nhấn mạnh "cần thiết phải xem nhu cầu nội địa là động lực chính, xây dựng một thị trường nội địa mạnh mẽ". Bên cạnh đó, ông Tập cũng nhắc lại lời kêu gọi xây dựng "các động lực tăng trưởng mới", gồm các ngành công nghiệp giữ vai trò quan trọng đối với tăng trưởng xuất khẩu của Trung Quốc như xe điện và robot.

Xuất khẩu của Trung Quốc sang thị trường Liên minh châu Âu (EU) cũng tăng mạnh trong tháng 11, với mức tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn nhiều so với mức tăng 0,9% ghi nhận trong tháng 10.

Đây là một bất ngờ lớn trong dữ liệu tháng 11 - theo nhà kinh tế trưởng của ING tại Trung Quốc, ông Lynn Song. Trao đổi với tờ báo Financial Times, ông Song cho rằng sự mất giá của đồng nhân dân tệ so với đồng euro đã tăng cường khả năng cạnh tranh của xuất khẩu Trung Quốc tại thị trường EU và góp phần làm gia tăng thặng dư thương mại của Trung Quốc với khối này.

Ông Song dự đoán sức mạnh xuất khẩu của Trung Quốc sẽ tiếp tục trong năm tới nhưng nước này sẽ phải đối mặt với sự phản ứng gay gắt hơn từ các đối tác thương mại.

“Tổng thống Macron đã nói rằng EU có thể sẽ tăng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc. Ngoài ra, triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu có phần chậm lại, dẫn tới ảnh hưởng đến nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu”, vị chuyên gia nhận xét.

Theo các nhà phân tích của ngân hàng Morgan Stanley, thị phần của Trung Quốc trong kim ngạch xuất khẩu toàn cầu sẽ tăng lên mức 16,5% vào năm 2030, từ mức 15% hiện nay. Báo cáo của Morgan Stanley cho rằng các biện pháp bảo hộ ngày càng tăng từ các đối tác thương mại cũng khó có thể ngăn chặn sự gia tăng thị phần này của Trung Quốc. Với vị thế thống trị trong các ngành đang phát triển nhanh như xe điện, pin và robot, Trung Quốc được nhận định sẽ tiếp tục củng cố vị thế của mình trong sản xuất và thương mại toàn cầu.

Ông Zichun Huang, nhà kinh tế về Trung Quốc tại công ty nghiên cứu Capital Economics, lưu ý rằng "sự chuyển hướng dòng chảy thương mại đang đóng vai trò ngày càng lớn trong việc bù đắp tác động từ thuế quan của Mỹ". Do đó, ông dự báo thặng dư thương mại của Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng trong năm 2026.