Chiều 28/10, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi trao đổi với báo chí về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia (Dự án 1 luật sửa 7 luật).

Liên quan đến quy định hạn chế nhà đầu tư cá nhân đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ Điều 1.2 Dự thảo (bổ sung Điều 11.1a Luật Chứng khoán), Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho biết phiên bản mới nhất của Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chứng khoán theo hướng tôn trọng quyền đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân trên thị trường.

Tuy nhiên, theo ông Chi, để nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường, hạn chế rủi ro và đảm bảo quyền lợi trong hoạt động đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, khắc phục những hạn chế của thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong thời gian qua, dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng nâng chất lượng của trái phiếu", ông Nguyễn Đức Chi nói.

Theo đó, để các nhà đầu tư chuyên nghiệp bất kể là cá nhân hay tổ chức đều được đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thì Bộ Tài chính đề xuất doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ đó phải có xếp hạng tín nhiệm. Bên cạnh đó, doanh nghiệp phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đó phải có tài sản bảo đảm hoặc có bảo lãnh thanh toán của tổ chức tín dụng.

Theo ông Chi, Bộ Tài chính cũng đề xuất sửa đổi quy trình quyết định phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho các doanh nghiệp đủ điều kiện được nhanh chóng xem xét, cấp chứng nhận phát hành trái phiếu ra công chúng huy động vốn. Đối với trái phiếu phát hành ra công chúng, tất cả các nhà đầu tư cá nhân, tổ chức không phân biệt là chuyên nghiệp hay không chuyên nghiệp đều có thể tham gia.

Để thị trường thích ứng với các chính sách mới, Bộ Tài chính dự kiến trình Quốc hội cho phép Luật Chứng khoán sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Trước đó, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng vừa có công văn gửi Quốc hội góp ý Dự thảo Luật, trong đó nhấn mạnh thời điểm hiện tại chưa thể hạn chế nhà đầu tư cá nhân đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ. 

VCCI cho biết các doanh nghiệp kiến nghị cân nhắc quy định này ở 2 điểm.

Thứ nhất, thị trường trái phiếu riêng lẻ đã có sự phát triển ổn định hơn sau nhiều biện pháp: (1) vận hành chuyên trang thông tin trái phiếu của HNX: nơi công bố thông tin trái phiếu; (2) trái phiếu riêng lẻ được đăng ký và giao dịch tập trung tại HNX, đảm bảo minh bạch.

Về phía nhà đầu tư, tiêu chí nhà đầu tư chuyên nghiệp đã được thắt chặt nên đảm bảo các nhà đầu tư không chuyên sẽ không tham gia thị trường này. Hai là, các nhà đầu tư cá nhân đã có ý thức đây là thị trường rủi ro và cần kiến thức trước khi tham gia vào.

Thứ hai, trong bối cảnh hiện tại, thị trường trái phiếu riêng lẻ vẫn đang đóng vai trò quan trọng với doanh nghiệp và nhà đầu tư cá nhân vẫn chiếm tỷ trọng rất lớn. Việc phát hành trái phiếu ra công chúng rất nhỏ (chỉ chiếm khoảng 10%) do các vướng mắc trong quy định. Các nhà đầu tư tổ chức gặp khó khăn do các hạn chế đầu tư. 

Theo VCCI, việc điều chỉnh như Dự thảo có thể gây tắc nghẽn, đứt gãy thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Hiện nay, các tổ chức đầu tư trái phiếu doanh nghiệp (như ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư) đều đang vướng nhiều hạn chế về quy định đầu tư trái phiếu. Do vậy, các nhà đầu tư cá nhân đang vẫn là một trong số các nhà đầu tư lớn có thể hấp thụ trái phiếu doanh nghiệp. Nếu hạn chế các nhà đầu tư này, doanh nghiệp khó có thể phát hành thêm vì không có đủ nhà đầu tư trên thị trường để hấp thụ lượng trái phiếu phát hành ra.

VCCI cho rằng việc hạn chế nhà đầu tư cá nhân ảnh hưởng lớn đến khả năng huy động vốn và khả năng thanh toán của doanh nghiệp do nhà đầu tư cá nhân đang là tệp nhà đầu tư gần như duy nhất được đầu tư vào trái phiếu riêng lẻ có mục đích cơ cấu nợ. Trong giai đoạn tới, doanh nghiệp sẽ có nhu cầu huy động vốn đề cơ cấu lại các khoản nợ đến hạn hoặc cơ cấu các khoản nợ có chi phí huy động vốn cao (ước tính khoảng 543.000 tỷ trong vòng 4 năm tới). Do đó, doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng lớn trong việc huy động vốn để tái cơ cấu nợ, có thể ảnh hưởng mạnh đến thanh khoản 3-5 năm tới.

Do đó, VCCI đề nghị cân nhắc chưa bổ sung quy định hạn chế nhà đầu tư cá nhân trong lần sửa đổi này. Quy định này chỉ nên cân nhắc sau khi: (1) tháo gỡ các vướng mắc liên quan đến quy định về chào bán trái phiếu ra công chúng; (2) giảm các hạn chế với hoạt động đầu tư của nhà đầu tư tổ chức.