Nhắc lại thời điểm Diễn đàn Kịch bản Kinh tế Việt Nam lần thứ 14 được tổ chức một năm trước, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ cho biết thế giới đứng trước những kỳ vọng về một giai đoạn mới, tốt đẹp hơn của tăng trưởng toàn cầu khi đa số các nước chuyển sang sống chung, thích ứng với đại dịch.

Tuy nhiên, thực tế không như kỳ vọng khi kinh tế thế giới phục hồi hết sức bấp bênh, tăng trưởng năm 2022 thấp nhất trong 2 thập kỷ vừa qua không kể thời điểm cao trào của dịch bệnh năm 2020 và khủng hoảng tài chính 2008 – 2009. Các cuộc khủng hoảng xảy ra ở nhiều lĩnh vực từ địa chính trị, năng lượng, lương thực, lạm phát, dịch bệnh,... trong khi kinh tế thế giới vẫn đang chứng kiến những thay đổi sâu sắc, mau lẹ và có tính hệ thống.

Theo Thứ trưởng, bối cảnh “đa khủng hoảng đan xen đa chuyển đổi” đã tác động mạnh tới kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nhưng cũng cho thấy năng lực thích ứng và sức chống chịu của nền kinh tế nước ta.

"Việc duy trì tốt ổn định kinh tế vĩ mô, đạt mức tăng trưởng 8,02% - nằm trong nhóm tăng trưởng cao hàng đầu khu vực, quy mô GDP vượt 400 tỷ USD, xuất khẩu vượt 730 tỷ USD, an sinh xã hội được bảo đảm là các kết quả rất có ý nghĩa, không chỉ tạo dư địa cho điều hành vĩ mô năm 2023 mà còn là nền tảng cho tăng trưởng nhanh và bền vững của giai đoạn 2023-2025. Nhiều bài học đã được tổng kết, nhưng tôi cho rằng bài học về sự thích ứng, khả năng thích nghi, điều chỉnh, bám sát thực tiễn là rất đáng  lưu tâm trong bối cảnh thế giới bất ngờ, bất trắc, bất định như thời gian qua", Thứ trưởng nêu rõ.

Đánh giá về tình hình năm 2023, Thứ trưởng nhận định môi trường quốc tế và khu vực dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, nhiều biến động, rủi ro, nhiều mặt sẽ khó khăn, thách thức hơn.

CƠ HỘI TỪ NHỮNG "GAM MÀU XÁM"

Theo đó, chủ đề của Diễn đàn lần này là “Tối ưu nguồn lực, Vượt qua thách thức” thực sự rất phù hợp với bối cảnh thế giới trong “nguy” có “cơ” nhưng “nguy” nhiều hơn “cơ” hiện nay. Điều này thậm chí còn ý nghĩa hơn một chủ đề, mà là khẩu hiệu hành động rất thức thời cho tất cả các ngành và doanh nghiệp.

Thứ trưởng nhấn mạnh ba đặc điểm, xu hướng đáng chú ý của kinh tế thế giới để Diễn đàn sẽ tiếp tục trao đổi, làm rõ:

Thứ nhất, kinh tế thế giới đang mất đần động lực tăng trưởng, đứng trước nguy cơ suy thoái kỹ thuật (IMF dự báo 1/3 các nền kinh tế trên thế giới sẽ suy thoái trong năm 2023). Các động lực tăng trưởng như xuất khẩu – đầu tư – tiêu dùng toàn cầu dự báo sẽ suy giảm.

Thứ hai,  các chuyển đổi mang tính cơ cấu sẽ tiếp tục tạo ra các “va đập”, “tái cấu trúc” và định hình các nguyên tắc, “luật chơi” mới trong quản trị kinh tế toàn cầu, thậm chí một số lĩnh vực có thể sớm đi vào thực thi (như thương mại xanh, thuế tối thiểu toàn cầu…). Trong bối cảnh đó, cạnh tranh chiến lược nước lớn về kinh tế sẽ tiếp tục gia tăng quyết liệt hơn.

Thứ ba, khu vực châu Á – Thái Bình Dương, trong đó có Đông Nam Á, được đánh giá là trọng tâm của kinh tế thế giới, là động lực tăng trưởng, đồng thời là trung tâm của nhiều liên kết, sáng kiến kinh tế mới của các nước.

"Bối cảnh nhiều 'gam màu xám' nêu trên cũng cho chúng ta thấy những cơ hội. Nếu kịp thời nắm bắt, hoà nhịp vào các xu thế mới, tranh thủ các động lực tăng trưởng mới từ kinh tế xanh và chuyển đổi số, thu hút được các nguồn lực đầu tư mới, đây cũng sẽ là thời cơ để doanh nghiệp tạo ra các đột phá, các nền tảng để 'bứt tốc' trong tương lai", Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ phát biểu.

PHƯƠNG CHÂM 3K

Nhận định năm 2023 là năm bản lề của kế hoạch 5 năm 2021-2025, là năm tạo đà quan trọng hướng tới hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2030, từ góc độ kinh tế đối ngoại và triển khai công tác ngoại giao kinh tế, Thứ trưởng cho rằng cần chú trọng phương châm 3K.

Thứ nhất, kiên định “ổn định chiến lược”, trong đó việc duy trì, củng cố nội lực của nền kinh tế là rất cần thiết. Đối với các nhà hoạch định chính sách, ổn định kinh tế vĩ mô trong khi duy trì mức tăng trưởng hợp lý là mục tiêu xuyên suốt được đề ra trong các kế hoạch, nghị quyết của năm 2023.

Đối với doanh nghiệp, cần duy trì được các yếu tố nền tảng, các bạn hàng lớn, thị trường chiến lược, đồng thời đa phương hóa, đa dạng hóa, tận dụng mọi cơ hội, tranh thủ các thị trường ngách.

Thứ hai, kiên quyết giữ vững “tự chủ”, “tự cường” gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, trên cơ sở làm chủ khoa học công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số. Các doanh nghiệp Việt – các “gen nội” của nền kinh tế cần đầu tư hơn nữa cho nghiên cứu và phát triển (R&D) trên cơ sở gắn với nhu cầu của thị trường, tăng cường đầu tư đào tạo và đào tạo lại kỹ năng cho người lao động để cải thiện vị trí trong các chuỗi giá trị toàn cầu.

Thứ ba, kiên trì “phát triển bền vững”, các chính sách, kế hoạch sẽ phải điều chỉnh, thích ứng với tình hình dự báo nhiều bất ổn của năm 2023, tuy vậy cần bảo đảm cân bằng, phù hợp giữa các lộ trình trong ngắn hạn và dài hạn, có trọng tâm, trọng điểm để tối ưu hoá nguồn lực.

Trên cơ sở đó, Thứ trưởng bày tỏ mong muốn Diễn đàn lần này sẽ tập trung thảo luận và đưa ra đánh giá, khuyến nghị về 3 nhóm vấn đề:

Một là, làm rõ kịch bản của kinh tế thế giới năm 2023, trong đó đánh giá các nhân tố chủ yếu tác động đến tăng trưởng, “điểm đáy” của suy thoái sẽ rơi vào quý nào trong năm, thời điểm phục hồi và bứt tốc của kinh tế thế giới?

Hai là, đánh giá tác động đối với kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, xác định các điểm thuận và không thuận, các cơ hội gì cần được tranh thủ để mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư chất lượng cao trong các lĩnh vực như điện tử, bán dẫn, tài chính xanh…

"Qua trao đổi đối ngoại, chúng tôi thấy có những thời cơ xuất hiện (nhưng cũng đang kết thúc nhanh trong 1-2 năm tới) để đất nước có thể bứt phá thông qua việc kết nối kịp thời với những xu thế phát triển mới, quá trình sắp xếp lại các chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất với vị trí địa chiến lược của đất nước nằm ở khu vực Châu Á, Thái Bình Dương-Ấn Độ Dương", ông cho biết.

Ba là, khuyến nghị các biện pháp nhằm thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, nhất là công nghiệp hoá – hiện đại hoá, chuyển đổi xanh, chuyển đổi năng lượng, chuyển đổi số và các giải pháp đối với cộng đồng doanh nghiệp.

"Năm 2022, chúng ta đã xây dựng được nhiều quy hoạch vùng, địa phương, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực và các chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp. Năm 2023, cần nhanh chóng cụ thể hoá các chủ chương, chính sách này thành các kế hoạch, biện pháp, dự án cụ thể. Trong quá trình này, ngành Ngoại giao sẵn sàng phát huy 'vai trò tiên phong' trong huy động các nguồn lực bên ngoài, gắn kết với nguồn lực bên trong phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước", Thứ trưởng nêu rõ.