Áp lực lạm phát và triển vọng thu ngân sách nhìn từ xu hướng giá dầu năm 2026

Nhu cầu dầu toàn cầu suy yếu phản ánh triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới thấp, gây áp lực lên xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam, đòi hỏi các bộ, ngành phải có chiến lược ứng phó linh hoạt, dài hạn.

Trong 3 quý đầu năm nay, giá dầu thế giới có xu hướng giảm mạnh.

Hiện tại, giá hai loại dầu chuẩn là dầu WTI tương lai kỳ hạn tháng 12 trên Sàn giao dịch hàng hóa New York (NYMEX) đóng cửa ở mức 60,48 USD/thùng, giảm 15,82% so với đầu năm.

Giá dầu thô Brent tương lai giao tháng 1/2026 trên sàn London đóng cửa ở mức 64,25 USD/thùng, giảm 14,56% so với đầu năm.

ÁP LỰC LỚN TỪ DƯ CUNG KÉO DÀI

Bức tranh thị trường dầu thô đang phản ánh sự mất cân đối nghiêm trọng giữa nguồn cung dồi dào và nhu cầu tiêu thụ hạn chế. Áp lực này có thể kéo dài trong năm 2026.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), sản lượng dầu toàn cầu năm 2025 dự kiến tăng thêm khoảng 3 triệu thùng/ngày, lên 106,1 triệu thùng, chủ yếu từ Mỹ, Brazil và Guyana. Sang năm 2026, nguồn cung được dự báo tiếp tục tăng thêm 2,4 triệu thùng/ngày so với năm 2025, tạo mức kỷ lục mới.

Trong khi đó, OPEC+ đã thống nhất tăng dần sản lượng từ tháng 11/2025, bắt đầu với mức tăng ban đầu khoảng 137.000 thùng/ngày. Nếu không có biện pháp điều tiết phù hợp, lượng dầu dư thừa có thể chạm mốc 4 triệu thùng/ngày trong năm 2026, kéo giá xuống sâu hơn.

Ở phía cầu, IEA dự báo mức tăng tiêu thụ dầu toàn cầu chỉ khoảng 700.000 thùng/ngày trong năm 2025 và 2026, mức thấp nhất trong nhiều năm. Tăng trưởng chậm ở các nền kinh tế phát triển, xu hướng chuyển dịch sang năng lượng tái tạo và các chính sách thuế thương mại là nguyên nhân chính dẫn đến sự sụt giảm này.

Trong khi đó, báo cáo từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA) cho thấy tồn kho dầu thô và xăng tại Mỹ liên tục tăng, phản ánh xu hướng cung vượt cầu rõ nét tại thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới.

Theo ông Nguyễn Gia Đạt, Trưởng phòng Kinh doanh xăng dầu, Tập đoàn Bảo Sơn: “Chính sách lãi suất cao của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) duy trì sức mạnh cho đồng USD, khiến dầu thô được định giá bằng USD trở nên đắt đỏ hơn với các quốc gia nhập khẩu, làm giảm sức mua và nhu cầu dầu. Trong khi đó, các điểm nóng địa chính trị như xung đột Nga–Ukraine hay Israel–Iran hiện đang tạm thời hạ nhiệt, giảm thiểu rủi ro gián đoạn nguồn cung – một trong những yếu tố từng đẩy giá dầu lên cao trong các giai đoạn bất ổn”.

Ông Đạt dự báo trong quý 4/2025, giá dầu sẽ tiếp tục chịu áp lực giảm và có xu hướng đi ngang trong thời gian tới do thị trường bước vào mùa Thu, giai đoạn nhu cầu tiêu thụ nhiên liệu thường ở mức thấp nhất trong năm. Ngoài ra, việc Ả Rập Xê Út duy trì sản lượng nhằm củng cố thị phần toàn cầu trong bối cảnh thiếu sự phối hợp cắt giảm sản lượng từ OPEC+ có thể khiến nguồn cung dư thừa gia tăng.

DỰ BÁO GIÁ DẦU TĂNG NHẸ TRONG NỬA CUỐI NĂM 2026

Bank of America cho biết các nhà giao dịch đã lo ngại tình trạng dư cung dầu thô suốt gần một năm qua khi giá dầu Brent và WTI giao ngay hiện thấp hơn khoảng 50% so với mức đỉnh năm 2022 (lần lượt là 128 USD/thùng và 124 USD/thùng).

“Giá dầu yếu hơn trong năm nay chủ yếu do OPEC+ đồng ý nâng hạn ngạch khai thác của nhóm 8 nước thêm khoảng 4 triệu thùng/ngày trong vòng 18 tháng kể từ tháng 4/2025”, báo cáo của BoA nêu rõ.

Ông Nguyễn Gia Đạt nhận định nhiều khả năng giá dầu sẽ ổn định trong vùng 50 - 65 USD/thùng trong ít nhất 2 quý đầu năm 2026. Xu hướng này phản ánh sự cân bằng mong manh giữa nguồn cung dồi dào từ các nhà sản xuất lớn, bao gồm OPEC+ và các quốc gia ngoài OPEC như Mỹ, Brazil, Kazakhstan, cùng với nhu cầu tiêu thụ còn yếu do tăng trưởng kinh tế toàn cầu phục hồi chậm và quá trình chuyển đổi năng lượng tiếp tục áp lực lên thị trường dầu truyền thống.

“Biên độ giá 50 - 65 USD/thùng được đánh giá là phù hợp với bối cảnh hiện tại khi dư cung vẫn duy trì ở mức cao, tồn kho toàn cầu vẫn ở mức tương đối lớn, trong khi các rủi ro địa chính trị và thời tiết có thể tạo ra các biến động ngắn hạn nhưng không đủ để phá vỡ xu hướng chung. Các nhà sản xuất dầu lớn, đặc biệt là Saudi Arabia, nhiều khả năng sẽ duy trì chính sách sản lượng thận trọng để tránh làm giá dầu giảm sâu hơn gây áp lực tài chính lên ngân sách quốc gia. Bước sang nửa cuối năm 2026, có thể xuất hiện kịch bản giá dầu tăng nhẹ, mở rộng phạm vi giao dịch trên mức 65 USD/thùng".

Vị chuyên gia cho rằng yếu tố hỗ trợ đà tăng của giá dầu là sự phục hồi tích cực hơn dự kiến tại một số nền kinh tế lớn, đặc biệt là hiệu quả kéo dài từ các gói kích cầu kinh tế của Trung Quốc trong năm 2025, cùng với khả năng gián đoạn nguồn cung tạm thời do các sự kiện địa chính trị hoặc thiên tai. Mùa đông khắc nghiệt tại các khu vực tiêu thụ lớn cũng có thể làm tăng nhu cầu nhiên liệu, hỗ trợ giá dầu đi lên.

Tuy nhiên, diễn biến này vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro về mặt kinh tế vĩ mô toàn cầu, như lãi suất cao, sức mua suy giảm hoặc các biến số chính trị không lường trước được.

TÁC ĐỘNG HAI CHIỀU TỚI KINH TẾ VIỆT NAM

Giới phân tích cho rằng giá dầu giảm tạo ra tác động kép đối với nền kinh tế Việt Nam, với cả cơ hội và thách thức cần được đánh giá một cách toàn diện.

Về mặt tích cực, việc giá dầu thấp giúp giảm đáng kể chi phí nhập khẩu nguyên liệu đầu vào, qua đó hạ giá thành sản xuất trong các ngành công nghiệp trọng điểm như hóa chất, nhựa, vật liệu xây dựng, vận tải và logistics. Điều này không chỉ góp phần cải thiện cán cân thương mại bằng cách giảm áp lực nhập siêu mà còn hỗ trợ kiềm chế đà tăng giá chung trong nền kinh tế, từ đó thúc đẩy tiêu dùng nội địa và giúp chỉ số giá tiêu dùng (CPI) duy trì ổn định. Nhờ vậy, các doanh nghiệp trong nước có thể nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo tiền đề thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, mặt trái của xu hướng giá dầu thấp là áp lực suy giảm nguồn thu từ ngành dầu khí – một lĩnh vực đóng vai trò then chốt trong cấu trúc ngân sách quốc gia cũng như đóng góp đáng kể vào GDP. Sự giảm sút nguồn thu ngân sách từ ngành này làm hạn chế khả năng chi tiêu công, ảnh hưởng trực tiếp đến các chương trình phát triển kinh tế - xã hội cũng như ổn định tài chính quốc gia. 

Bên cạnh đó, mặc dù chi phí đầu vào thấp giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh, bức tranh kinh tế toàn cầu u ám với nhu cầu năng lượng giảm sút và tăng trưởng chậm lại tại các thị trường lớn lại đặt ra thách thức đáng kể đối với xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế dài hạn của Việt Nam.

Giá dầu thấp phản ánh sự giảm sút nhu cầu năng lượng toàn cầu, đồng thời cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn trong triển vọng kinh tế thế giới. Trong bối cảnh này, lợi thế cạnh tranh từ chi phí đầu vào thấp có thể bị hạn chế nếu sức cầu toàn cầu tiếp tục yếu kém, gây áp lực lên hoạt động xuất khẩu và làm suy giảm đóng góp của khu vực này vào GDP.

Như vậy, Việt Nam cần phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc tận dụng lợi thế từ giá dầu thấp để thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng trong nước, tăng dự trữ chiến lược và ổn định nguồn cung khi giá dầu thấp đồng thời chủ động ứng phó với thách thức giảm sút nguồn thu ngân sách và tác động tiêu cực từ bối cảnh kinh tế toàn cầu chậm lại.