Ba lợi thế cạnh tranh mở đường cho trung tâm dữ liệu Việt Nam vươn ra khu vực

Theo báo cáo tháng 7/2025 của Vietnam Cloud and Datacenter, thị trường trung tâm dữ liệu Việt Nam dự kiến đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 10,68%/năm giai đoạn 2022-2028, từ 561 triệu USD lên 1,037 tỷ USD. Trong khi đó, TechSci Research dự báo thị trường điện toán đám mây có thể cán mốc gần 7 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ 10,94%/năm. Điều này cho thấy nhu cầu điện toán và lưu trữ dữ liệu tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh hàng đầu khu vực.

Với vị trí địa lý thuận lợi, dân số trẻ và tốc độ số hóa ngày càng sâu, Việt Nam nổi lên như “điểm đến mới” cho các trung tâm dữ liệu tại châu Á – Thái Bình Dương. Tuy nhiên, cơ hội này chỉ thành hiện thực nếu giải được bài toán về hạ tầng điện – viễn thông, nhân lực công nghệ và khung pháp lý.

Những vấn đề trên đã được thảo luận tại tọa đàm “AI Compute at Scale (Điện toán AI quy mô lớn): Liệu các trung tâm dữ liệu Việt Nam có đủ sức đáp ứng?” trong khuôn khổ VNCDC 2025 do w.media tổ chức. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh nhu cầu xử lý và lưu trữ dữ liệu bùng nổ, đặt ra áp lực xây dựng hạ tầng số đủ mạnh để cạnh tranh quốc tế.

ĐẦU TƯ TRUNG TÂM DỮ LIỆU CHO AI

Việt Nam đang nổi lên như điểm đến hấp dẫn cho các dự án trung tâm dữ liệu, đặc biệt phục vụ AI và điện toán đám mây. Trong nửa đầu năm 2024, ba dự án FDI với tổng vốn khoảng 460 triệu USD đã được triển khai, theo FDI Intelligence. Bước tiến tiếp theo là dự án “Hyperscale Data Center” 2 tỷ USD tại TP.HCM, do liên danh G42, Microsoft, FPT, VinaCapital và Viet Thai đề xuất, hướng tới hạ tầng AI toàn cầu.

Các doanh nghiệp nội địa cũng tăng tốc đầu tư. CMC Telecom xây dựng trung tâm dữ liệu 120 MW tại TP.HCM, Viettel IDC khởi động trung tâm mới 140 MW, trong khi VNPT và FPT Telecom mở rộng mạng lưới trung tâm dữ liệu tại Hà Nội và TP.HCM. Hay sự hợp tác giữa VNG với ST Telemedia phát triển các dự án tại TP.HCM, cho thấy sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp Việt vào lĩnh vực hạ tầng số chiến lược.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Phạm Huy Hoàng, Phó Giám đốc Khối Kỹ thuật Trung tâm dữ liệu CMC Telecom, cho biết doanh nghiệp dự kiến đầu tư mạnh vào hạ tầng đến năm 2030, trong đó có ba trung tâm dữ liệu chuyên biệt cho ứng dụng AI. Ông nhấn mạnh, “Chúng tôi đang tìm kiếm thêm nguồn vốn và công nghệ từ các nhà đầu tư nước ngoài, bởi số lượng doanh nghiệp nội địa tham gia lĩnh vực này còn hạn chế. Đây là cơ hội lớn để các nhà đầu tư quốc tế cùng hưởng lợi từ làn sóng phát triển AI.”

BÀI TOÁN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO

Nếu hạ tầng được coi là nền móng, thì nhân lực chính là “chìa khóa” vận hành hệ thống AI. Theo bà Lê Uyên Thảo, Nhà sáng lập AI Leaders Vietnam, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 đào tạo 7.000 chuyên gia AI đạt tiêu chuẩn quốc tế, chiếm khoảng 10% lực lượng nhân sự trong ngành trung tâm dữ liệu AI, đồng thời ươm tạo khoảng 500 công ty khởi nghiệp AI nhằm thúc đẩy hệ sinh thái số trong nước (NIC, 2025).

“Chúng ta đang thiếu hụt lớn nguồn nhân lực AI cả về số lượng lẫn chất lượng. Tuy nhiên, tín hiệu tích cực đã xuất hiện: Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) hợp tác với Google triển khai nhiều chương trình đào tạo, chính sách hỗ trợ, cùng các vườn ươm và workshop về AI. Nếu được đầu tư đúng hướng, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo đủ nguồn nhân lực chất lượng để phục vụ khởi nghiệp và phát triển lâu dài,” bà Thảo nhấn mạnh. Các tập đoàn công nghệ trong nước như CMC, FPT cũng đã thành lập Đại học CMC và Đại học FPT nhằm đào tạo đội ngũ công nghệ cho các lĩnh vực mũi nhọn như AI và điện toán đám mây.

Tuy nhiên, theo ông Gerald Ling Sin Wee, Giám đốc Phát triển Kinh doanh, Linkk Busway Systems, việc đào tạo chuyên sâu vẫn là thách thức lớn.

“Không phải doanh nghiệp nào cũng có khả năng tự xây dựng trường đại học để đào tạo nhân lực. Chính vì vậy, thị trường tuyển dụng hiện nay rất cạnh tranh. Nhân tài trở thành yếu tố quyết định để doanh nghiệp hoàn thành dự án đúng tiến độ và đảm bảo chất lượng,” ông Gerald Ling chia sẻ.

Ông Gerald Ling đề xuất giải pháp căn cơ phải đến từ sự hợp tác ba bên: chính phủ – trường đại học – doanh nghiệp nhằm xây dựng chương trình đào tạo sát với nhu cầu thị trường, đồng thời mở rộng kênh thu hút nhân tài từ quốc tế.

BÀI TOÁN BỀN VỮNG CHO TRUNG TÂM DỮ LIỆU

Ngoài vốn và nhân lực, tính bền vững là một “bài toán hóc búa” với ngành trung tâm dữ liệu do đòi hỏi tiêu thụ năng lượng khổng lồ. Các doanh nghiệp vận hành đang phải đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt như PUE 1.3 (hiệu suất sử dụng điện năng) và yêu cầu sử dụng năng lượng tái tạo.

Ông Gerald Ling nhận định: “Chúng ta cần sự phối hợp của toàn ngành để tìm ra giải pháp. Tại Việt Nam, Quy hoạch Điện VIII đặt mục tiêu công suất 200.000 MW vào năm 2030, trong đó ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo. Đây là tín hiệu tích cực, đồng thời giúp thu hút nhà đầu tư quốc tế quan tâm đến tiêu chí ESG.”

Không chỉ vậy, ngành trung tâm dữ liệu đang chứng kiến một “cuộc đua tốc độ” chưa từng có. Nếu trước đây một trung tâm dữ liệu cần tới 18 tháng để hoàn thiện, thì nay nhiều dự án công suất 30MW chỉ còn mất khoảng 9 tháng, thậm chí có nhà thầu cam kết rút ngắn xuống 6 tháng.

“Để tồn tại, các nhà sản xuất thiết bị buộc phải rút ngắn tối đa thời gian cung ứng và thi công. Trung tâm dữ liệu ngày nay không chỉ cần mạnh về hiệu suất mà còn phải nhanh chóng đi vào vận hành để đáp ứng nhu cầu AI đang tăng trưởng bùng nổ từng ngày,” ông Gerald Ling nhấn mạnh.

Trong bối cảnh toàn cầu đang dịch chuyển chuỗi giá trị, việc tận dụng được “nội lực” sẽ giúp Việt Nam không chỉ đón nhận dòng vốn FDI mà còn tạo ra giá trị gia tăng nội địa, từ đó nâng cao vị thế trong bản đồ công nghệ quốc tế.

“Đầu tư cho trung tâm dữ liệu hôm nay chính là đầu tư cho tương lai số của Việt Nam,” các chuyên gia tại toạ đàm nhận định chung.