Bộ Xây dựng đề xuất mở rộng 18 đoạn tuyến cao tốc Bắc – Nam phía Đông theo phương thức PPP

Theo đó, phạm vi nghiên cứu mở rộng bao gồm 18 đoạn tuyến, trong đó có 3 đoạn đã được đầu tư theo hình thức BOT và 15 đoạn đã và đang được đầu tư công, với tổng chiều dài 1.144 km. Danh mục này không bao gồm 8 đoạn: Pháp Vân – Cầu Giẽ, Cầu Giẽ – Cao Bồ, Đà Nẵng – Quảng Ngãi, cùng 4 đoạn đang đầu tư mở rộng gồm Cao Bồ – Mai Sơn, Cam Lộ – La Sơn, La Sơn – Hòa Liên, TP.HCM – Long Thành; cũng như đoạn Hòa Liên – Túy Loan đang khai thác và đã được đầu tư theo quy mô cao tốc hoàn chỉnh.

Qua nghiên cứu, Bộ Xây dựng nhận định các đoạn tuyến khu vực phía Bắc (Mai Sơn – Quốc lộ 45 – Nghi Sơn – Diễn Châu) và phía Nam (Vĩnh Hảo – Phan Thiết – Dầu Giây) có hiệu quả tài chính cao, trong khi các đoạn ở khu vực miền Trung lại có hiệu quả thấp và cần vốn Nhà nước hỗ trợ. Do đó, Bộ đã đề xuất các phương án đầu tư kết hợp giữa những đoạn có hiệu quả cao với những đoạn có hiệu quả thấp, nhằm bảo đảm tính đồng bộ toàn tuyến và hạn chế tối đa nhu cầu vốn Nhà nước.

Đối với 3 đoạn tuyến BOT đang khai thác là Diễn Châu – Bãi Vọt, Nha Trang – Cam Lâm và Cam Lâm – Vĩnh Hảo (tổng chiều dài 178 km, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.343 tỷ đồng), thời gian qua, Bộ Xây dựng đã làm việc với các nhà đầu tư hiện hữu.

Tuy nhiên, do tính hấp dẫn tài chính thấp, các nhà đầu tư này đều đề xuất việc mở rộng cần có phần vốn Nhà nước hỗ trợ. Theo quy định của Luật Đường bộ, để triển khai mở rộng các đoạn này theo hình thức BOT, Bộ sẽ tiếp tục thỏa thuận với các nhà đầu tư. Trường hợp cần thiết, có thể nghiên cứu ghép các đoạn BOT này với các đoạn khác trong tổng thể dự án để tăng tính hấp dẫn về phương án tài chính.

Đối với 15 đoạn tuyến đã và đang được đầu tư công (chiều dài 966 km, sơ bộ vốn đầu tư khoảng 126.758 tỷ đồng), Bộ đã nghiên cứu các phương án phân chia dự án. Với phương án chia thành 2 dự án, khu vực phía Bắc gồm 8 đoạn từ Mai Sơn đến Cam Lộ (415 km, tổng mức đầu tư khoảng 59.632 tỷ đồng), khu vực phía Nam gồm 7 đoạn từ Quảng Ngãi đến Dầu Giây (551 km, khoảng 67.127 tỷ đồng). Một số doanh nghiệp như Xuân Trường, VIDIFI bày tỏ quan tâm đến dự án phía Bắc, trong khi Tập đoàn Đèo Cả, Tập đoàn Sơn Hải quan tâm tới dự án phía Nam.

Nếu chia thành 5 hoặc 6 dự án, Bộ cũng đã nhận được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư tiềm năng, như Trường Thịnh (Bùng – Vạn Ninh – Cam Lộ, dài 115 km), 194 (Vĩnh Hảo – Phan Thiết – Dầu Giây, dài 200 km), Phương Thành (Vũng Áng – Bùng – Vạn Ninh và Phan Thiết – Dầu Giây, dài 203 km), Rạng Đông (Vĩnh Hảo – Phan Thiết – Dầu Giây, dài 200 km).

Bộ Xây dựng đánh giá mặc dù cả hai phương án phân chia đều nhận được sự quan tâm, song việc chia thành ít dự án sẽ giúp rút ngắn thời gian thu phí tổng thể, nâng cao tính đồng bộ trong triển khai, đồng thời tối ưu chi phí đầu tư, vận hành, khai thác và bảo trì. Do đó, phương án chia thành 2 dự án được xem là phù hợp hơn.

Ngoài ra, theo quy định của Luật Đường bộ, các đoạn tuyến do Nhà nước đầu tư như Cao Bồ – Mai Sơn, Cam Lộ – La Sơn, La Sơn – Hòa Liên, Hòa Liên – Túy Loan sau khi hoàn thành sẽ được tổ chức thu phí. Bộ Xây dựng dự kiến sẽ nghiên cứu ghép công tác thu phí này với các đoạn BOT mở rộng, giao nhà đầu tư quản lý, bảo trì để bảo đảm tính đồng bộ và tiết kiệm chi phí.

Căn cứ lưu lượng giao thông và tình hình thực tế, Bộ dự kiến hoàn thành toàn bộ việc mở rộng cao tốc Bắc – Nam phía Đông trong giai đoạn 2026 – 2030. Mốc tiến độ nhanh nhất sẽ là phấn đấu quyết định đầu tư vào quý I/2026, khởi công quý II/2026 và hoàn thành, đưa vào khai thác quý IV/2028. Nếu cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù, Bộ sẽ triển khai thủ tục báo cáo cấp có thẩm quyền và trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025.

Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ đồng thuận chủ trương phân chia số lượng dự án theo phương án đã nêu, đồng thời giao Bộ lập báo cáo nghiên cứu khả thi và triển khai các bước tiếp theo. Trước mắt, Bộ sẽ tổ chức thu phí các đoạn hoàn thành từ tháng 1/2026 theo Nghị quyết của Quốc hội và Luật Đường bộ; sau khi lựa chọn được nhà đầu tư, Bộ sẽ bàn giao công tác thu phí theo hợp đồng dự án.