Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 mới đây đã tiếp nhận và điều trị hai bệnh nhân viêm cân mạc hoại tử biến chứng suy đa tạng. Dù được điều trị tích cực nhưng cả hai bệnh nhân vẫn tử vong chỉ sau 2 - 3 ngày do nhiễm vi khuẩn nguy hiểm tiến triển quá nhanh.

Các bác sĩ cho biết bệnh nhân nhập viện trong tình trạng đau tức vùng cẳng chân hai bên, da đỏ, phù nề, tím tái, xuất hiện bọng nước. Tổn thương lan nhanh lên đùi, kèm theo suy hô hấp, suy tuần hoàn, tổn thương gan thận và ức chế tủy xương. Sự tiến triển "chóng mặt" này khiến bệnh nhân rơi vào suy đa cơ quan không hồi phục.

Bác sĩ Nguyễn Xuân Lâm, khoa hồi sức truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho hay viêm cân mạc hoại tử (Necrotizing Fasciitis - NF) là một dạng nhiễm trùng mô mềm hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm. Bệnh tiến triển nhanh, gây hoại tử lan rộng ở mô dưới da và lớp cân mạc, thậm chí lan tới cơ và các cơ quan sâu.

Nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời, bệnh dễ dẫn đến sốc nhiễm trùng, suy đa tạng và tử vong. Tác nhân gây bệnh có thể là nhiều loại vi khuẩn khác nhau, trong đó thường gặp là liên cầu tan huyết beta nhóm A (Streptococcus pyogenes), vi khuẩn Gram âm (E. coli, Klebsiella, Vibrio vulnificus...) hoặc vi khuẩn kỵ khí (Clostridium, Bacteroides...).

Những người mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch (HIV, ung thư, điều trị corticoid), bệnh gan mạn, nghiện rượu, hoặc có vết thương hở, phẫu thuật gần đây thường có nguy cơ cao mắc NF.

Bác sĩ Lâm cho biết thêm viêm cân mạc hoại tử là cấp cứu ngoại khoa, cần phối hợp đa chuyên khoa. Ba trụ cột điều trị gồm phẫu thuật cắt lọc mô hoại tử sớm, triệt để, có thể phải mổ bổ sung nhiều lần. Kháng sinh phổ rộng tĩnh mạch, sau đó điều chỉnh theo kháng sinh đồ. Hồi sức tích cực, bao gồm thở máy, thuốc vận mạch, kiểm soát đường huyết, lọc máu liên tục hỗ trợ suy đa cơ quan.

Dù vậy, tỉ lệ tử vong của NF vẫn rất cao, dao động từ 20 - 40%, có thể lên tới 70% nếu chẩn đoán muộn hoặc can thiệp chậm trễ. Các yếu tố tiên lượng xấu bao gồm tuổi cao, suy đa cơ quan khi nhập viện, tổn thương lan rộng có khí trong mô và phẫu thuật trì hoãn quá 24 giờ.

Trước đó, nhiều bệnh viện khác cũng thông tin đã tiếp nhận các bệnh nhân nguy kịch vì chủ quan với các vết thương nhỏ. Chẳng hạn, một bệnh nhân nam 65 tuổi (Quảng Ninh), được đưa vào bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí trong tình trạng lơ mơ, da lạnh, tụt huyết áp, suy đa tạng. Nguyên nhân chỉ từ một vết thương nhỏ do mảnh tôn cứa vào tay cách đó 2 ngày. 

Trường hợp khác, ông N.V.Đ (54 tuổi, Lào Cai) được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng nhiễm khuẩn huyết, gây suy gan, suy thận cấp do xoắn khuẩn Leptospira. Theo người nhà chia sẻ, 20 ngày trước khi nhập viện, ông Đ. lội ruộng làm đất và giẫm phải đá nhọn gây tổn thương nhẹ. Chủ quan, ông chỉ sơ cứu qua loa . Dù được điều trị tích cực và lọc máu tại tuyến dưới nhưng tình trạng vẫn diễn biến nguy kịch.

Đặc biệt, trường hợp bệnh nhân nam khác đi tắm biển, bị một sinh vật đốt vào đùi phải. Ban đầu, vết thương rất nhỏ, không nhìn rõ, không gây đau đớn . Tuy nhiên, chỉ khoảng 15 giờ sau, vùng đùi phải của bệnh nhân bắt đầu sưng nề, tấy đỏ và đau dữ dội. Người bệnh nhanh chóng tới cơ sở y tế địa phương và được chuyển khẩn cấp đến Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai.

BS. Nguyễn Huy Tiến, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết chỉ trong vòng chưa đầy 24 giờ, vết thương tiếp tục diễn tiến nhanh. Bệnh nhân rơi vào tình trạng nguy kịch: Suy hô hấp, huyết áp tụt sâu, chức năng thận suy giảm, cơn bão cytokine với nồng độ IL6 cao vượt quá ngưỡng xét nghiệm. Bệnh nhân phải thở máy, dùng thuốc vận mạch và lọc máu liên tục kết hợp với lọc hấp phụ cytokine, nguy cơ tử vong cao.

Qua xét nghiệm dịch chảy từ vết thương và cấy máu, các bác sĩ đã nhanh chóng xác định thủ phạm là vi khuẩn Vibrio vulnificus. Đây là một trong số khoảng 12 loài vi khuẩn thuộc chi Vibrio có khả năng gây bệnh cho người.

Trong khi hầu hết các loài Vibrio khác như Vibrio parahaemolyticus chủ yếu gây tiêu chảy, Vibrio vulnificus lại nổi tiếng với khả năng gây nhiễm trùng vết thương, dẫn đến chết người. Tại Hoa Kỳ, mỗi năm có khoảng 150 - 200 ca nhiễm được báo cáo, và khoảng 1/5 số người mắc bệnh tử vong, đôi khi chỉ trong vòng 1 - 2 ngày sau khi phát bệnh.

BSCKI Phạm Thanh Tùng, Phụ trách đơn nguyên Hồi sức tích cực Ngoại, Bệnh viện Việt Nam- Thụy Điển Uông Bí, cho biết nhiều người thường chủ quan với các vết thương nhỏ ngoài da như: Vết xước hoặc vết cắt trên da, vết côn trùng cắn, vết thương phẫu thuật, vết bỏng, vết thương bị khô da nứt nẻ... Các vi khuẩn nguy hiểm có thể xâm nhập cơ thể, tấn công sức khỏe người bệnh rất nhanh.

Sau 24 giờ nhiễm vi khuẩn, bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng như: Đau mạnh hơn bình thường ở xung quanh vết thương, vết cắt, chỗ trầy xước…; Có các triệu chứng giống cảm cúm như tiêu chảy, buồn nôn, sốt, chóng mặt, khó chịu trong người; Thấy khát nước liên tục; Những triệu chứng này thường không xuất hiện riêng lẻ mà xuất hiện cùng nhau.

Trong trường hợp này, nếu người bệnh chưa được đưa đến cơ sở y tế để cấp cứu có thể khiến tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng hơn: hoại tử nặng, sốc nhiễm độc, hôn mê... Theo thống kê, trong 10 người bị viêm cân mạc hoại tử có 6 người bị đồng thời cả viêm cân mạc hoại tử và hội chứng sốc nhiễm độc. Hội chứng sốc nhiễm độc là một bệnh rất nghiêm trọng, có thể khiến cơ thể bị sốc, huyết áp thấp, suy đa cơ quan...

Bác sĩ Đàm Thị Thanh Tâm, khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết nhiều loại vi khuẩn "ăn thịt người" sống trong môi trường tự nhiên như đất, nước, cư trú trên da, mũi, họng... của người khỏe mạnh. Vi khuẩn có thể lây nhiễm qua vết thương hở, trầy xước, vết động vật cắn, vết bỏng trên da tiếp xúc trực tiếp với đất, bùn lầy, nước bị ô nhiễm hoặc động vật chết nhiễm bệnh, thịt động vật sống chứa vi khuẩn.

Hiện chưa có vaccine phòng bệnh. Theo bác sĩ Tâm, một số loài như B.pseudomallei gây bệnh Whitmore có bệnh cảnh lâm sàng da dạng, vi khuẩn có thể đề kháng với nhiều kháng sinh nên khó điều trị. Để phòng tránh viêm mô tế bào hoại tử, bệnh nhân không nên chủ quan với các vết thương.

Khi bị thương cần: Rửa sạch bằng xà phòng và nước sạch. Sát trùng bằng cồn 70 độ, oxy già hoặc povidine (Betadine). Không bôi, đắp thuốc lá, thuốc dân gian, không rõ nguồn gốc. Băng bằng gạc sạch.

Đặc biệt, cần đến các cơ sở y tế ngay khi có các biểu hiện: vết thương sưng to, đau nhức, có mủ hoặc mùi hôi; có dấu hiệu toàn thân như sốt, mệt, lạnh run, lơ mơ, tụt huyết áp...