Đề xuất áp dụng quy chuẩn khí thải cao hơn, sớm hơn cho xe ô tô tại Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh

Chiều ngày 11/11, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo, cho ý kiến đối với dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với khí thải xe ô tô tham gia giao thông đường bộ.

ĐỀ XUẤT LỘ TRÌNH ÁP DỤNG QUY CHUẨN KHÍ THẢI VỚI XE Ô TÔ

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc xây dựng Lộ trình nhằm kiểm soát, giảm thiểu ô nhiễm không khí do khí thải phương tiện, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và cải thiện chất lượng môi trường sống.

Đây cũng là cơ sở pháp lý để từng bước loại bỏ phương tiện không bảo đảm quy chuẩn khí thải, thúc đẩy chuyển đổi sang phương tiện sạch, thân thiện môi trường, phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam trong giảm phát thải khí nhà kính và phát triển giao thông đô thị bền vững.

Quá trình thực hiện lộ trình bảo đảm thận trọng, khả thi, có phân kỳ phù hợp để giảm thiểu tối đa tác động đến kinh tế- xã hội, tránh gây xáo trộn lớn cho đời sống người dân và hoạt động sản xuất kinh doanh; được xã hội, người dân đồng thuận. Ưu tiên áp dụng trước tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm không khí nghiêm trọng như Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh.

Đồng thời kết hợp chặt chẽ giữa kiểm soát khí thải với thúc đẩy phương tiện sạch, kiểm soát và loại bỏ phương tiện không đạt chuẩn khí thải, cần khuyến khích người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh như xe điện, xe hybrid, xe sử dụng công nghệ thân thiện môi trường.

Lộ trình sẽ kế thừa các nội dung còn hiệu lực, còn phù hợp của Quyết định số 16/2019/QĐ-TTg quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải đối với xe ô tô tham gia giao thông và xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu; Quyết định số 19/2024/QĐ-TTg quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp; và bổ sung lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải cho xe ô tô sản xuất từ năm 2017 đến hết năm 2021, sản xuất từ năm 2022.

Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất: Xe ô tô sản xuất trước năm 1999, khi tham gia giao thông sẽ áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 1 (tương đương tiêu chuẩn Euro 1) kể từ ngày Quyết định có hiệu lực thi hành.

Xe ô tô sản xuất trong giai đoạn 1999-2016, khi tham gia giao thông sẽ áp dụng Mức 2 (tương đương tiêu chuẩn Euro 2) kể từ ngày Quyết định có hiệu lực thi hành.

Xe ô tô sản xuất trong giai đoạn 2017-2021, khi tham gia giao thông sẽ áp dụng Mức 3 (tương đương tiêu chuẩn Euro 3) từ ngày 1/1/2026; riêng Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh thì áp dụng Mức 4 (tương đương tiêu chuẩn Euro 4) từ ngày 1/1/2027.

Xe ô tô sản xuất từ năm 2022 khi tham gia giao thông sẽ áp dụng Mức 4 từ ngày 1/1/2026; áp dụng Mức 5 (tương đương tiêu chuẩn Euro 5) từ ngày 1/1/2032; riêng Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh thì áp dụng Mức 5 từ ngày 1/1/2028.

Từ ngày 1/1/2029, tất cả các xe ô tô tham gia giao thông ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh phải đáp ứng từ Mức 2 trở lên.

Đáng chú ý, những kiểu loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp theo giấy chứng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đã được cấp trước thời điểm 1/1/2022 cho đến thời điểm hết hiệu lực sẽ được áp dụng mức khí thải như xe ô tô sản xuất trong giai đoạn 2017-2021 (Mức 3).

ĐÁNH GIÁ KỸ TÁC ĐỘNG, THỐNG NHẤT, ĐỒNG BỘ GIỮA XE SẢN XUẤT MỚI, NHẬP KHẨU MỚI VÀ XE ĐANG LƯU HÀNH

Liên quan đến lộ trình đề xuất, đại diện Bộ Xây dựng cho rằng việc áp dụng Mức 4 với nhóm xe sản xuất trong giai đoạn 2017–2021 tại Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh là vấn đề đáng lưu ý, bởi gần 16% trong số này không đạt chuẩn, chủ yếu là xe tải và xe đầu kéo phục vụ vận tải hàng hóa. Nếu siết quy chuẩn khí thải đồng loạt trên toàn địa bàn, sẽ ảnh hưởng đáng kể đến chi phí vận tải và logistics…

Đối với thời điểm áp dụng quy chuẩn khí thải Mức 5, trước mắt chưa áp dụng trên phạm vi toàn quốc, do các xe sản xuất từ năm 2022 còn đang được miễn kiểm định lần đầu, số lượng xe đã kiểm định chưa nhiều, chưa đủ cơ sở đánh giá tác động thị trường; nếu áp dụng sớm, có thể khiến khoảng 15% phương tiện không đáp ứng, gây xáo trộn lớn.

Còn theo Bộ Tư pháp, trong quá trình thẩm định dự thảo Quyết định, Bộ đặc biệt quan tâm đến mối quan hệ hài hòa giữa mục tiêu bảo vệ môi trường và yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội.

Việc áp dụng các mức tiêu chuẩn khí thải có thể tác động trực tiếp đến nhu cầu đi lại, hoạt động sản xuất kinh doanh, lưu thông hàng hóa, và cả quyền tự do di chuyển của người dân, do vậy, cần đánh giá kỹ tác động trước khi triển khai.

Bộ Tư pháp đề nghị đánh giá thận trọng tác động của việc áp dụng Mức 4 và Mức 5 tại Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh, nhất là trong bối cảnh quy mô đô thị đã mở rộng và cơ cấu kinh tế- xã hội phức tạp.

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ yêu cầu lộ trình áp dụng các quy chuẩn khí thải xe ô tô tham gia giao thông cần được xem xét một cách thống nhất, đồng bộ giữa ô tô sản xuất mới, nhập khẩu mới và xe đang lưu hành; tránh tình trạng xe nhập khẩu buộc phải đáp ứng tiêu chuẩn cao, trong khi phương tiện trong nước vẫn áp dụng mức thấp hơn, gây thiếu công bằng và ảnh hưởng đến thị trường.

Những nội dung có tác động đến quyền tài sản, quyền đi lại của cá nhân, tổ chức như khoanh vùng hạn chế phương tiện, cấm hoặc cho phép lưu hành…, Phó Thủ tướng yêu cầu phải rà soát rất kỹ trên cơ sở luật hiện hành, bảo đảm quy định đúng thẩm quyền và đúng cấp văn bản.

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu đánh giá toàn diện tác động của chính sách việc hạn chế hay cấm phương tiện, xác định rõ số lượng tổ chức, cá nhân bị ảnh hưởng, từ đó, xây dựng phương án hỗ trợ phù hợp để không gây xáo trộn, thiệt thòi cho người dân và doanh nghiệp. Các biện pháp này có thể bao gồm hỗ trợ cải tiến, nâng cấp thiết bị trên phương tiện, chính sách đổi xe cũ sang xe mới, điều chỉnh phí, giá dịch vụ vận tải công cộng, cung ứng các loại nhiên liệu mới…