Ngày 20/3, Tòa án nhân dân tối cao đăng tải dự thảo lần 3 tờ trình dự án Luật Phá sản (sửa đổi). Điểm mới là lần này cơ quan chủ trì soạn thảo đề xuất sửa đổi tên luật thành Luật Phá sản, phục hồi.

Theo Tòa án nhân dân tối cao, quá trình nghiên cứu, xây dựng có nhiều ý kiến cho rằng cần thiết phải sửa tên Luật thành “Luật Phục hồi, phá sản”.

Việc sửa tên nhằm phù hợp với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự án Luật, trong đó quy định thủ tục phục hồi là một thủ tục độc lập được thực hiện trước thủ tục phá sản; bảo đảm đúng mục tiêu, định hướng xây dựng Luật là khuyến khích, ưu tiên phục hồi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã ngay từ khi có nguy cơ mất khả năng thanh toán.

Đồng thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế và tránh tâm lý e ngại. Mặt khác, phù hợp với kinh nghiệm của các nước quy định về hai thủ tục này trong một luật (ví dụ: Luật Phục hồi và phá sản đối với bên mắc nợ của Hàn Quốc, Luật về tái cấu trúc, phục hồi và phá sản của Ả rập - Ai cập) hoặc quy định tại hai luật riêng (ví dụ Nhật Bản có Luật Phục hồi dân sự và Luật Phá sản).

Vì các lý do nêu trên, Tòa án nhân dân tối cao đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép đổi tên luật thành Luật Phục hồi, phá sản.

Bên cạnh đó, Luật Phá sản hiện hành chưa quy định thống nhất việc giải quyết tranh chấp trong quá trình giải quyết thủ tục phá sản. Có quan điểm cho rằng cần quy định giao Tòa án đang giải quyết phá sản giải quyết toàn bộ các tranh chấp mà Tòa án, Trọng tài đã đình chỉ và các tranh chấp liên quan doanh nghiệp, hợp tác xã phát sinh trong quá trình giải quyết phá sản. Chánh án Tòa án có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, kiến nghị đối với quyết định giải quyết tranh chấp.

Tòa án nhân dân tối cao nhất trí và thể hiện dự thảo luật theo quan điểm trên. Bởi lẽ, tình trạng các tranh chấp liên quan doanh nghiệp, hợp tác xã được giải quyết chậm là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc giải quyết vụ việc phá sản ách tắc, kéo dài. Vì vậy, cần có cơ chế đặc biệt để giải quyết điểm nghẽn của pháp luật phá sản hiện hành, khơi thông nguồn lực, lành mạnh hóa nền kinh tế, thúc đẩy đầu tư nước ngoài.

Ngoài ra, nếu giải quyết tranh chấp trong phá sản như trình tự tố tụng dân sự thì phải trải qua nhiều vòng tố tụng, từ đó không thể tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản hoặc không thể thi hành do toàn bộ tài sản đã được phân chia, tư cách pháp nhân của doanh nghiệp, hợp tác xã đã chấm dứt.

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện dẫn tới việc đình trệ vụ việc phá sản là vấn đề nguồn kinh phí để đóng lệ phí, tạm ứng, chi trả chi phí phục hồi, phá sản trong những trường hợp không phải nộp tạm ứng chi phí phá sản, lệ phí phá sản hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền, tài sản để nộp hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã còn tài sản nhưng không thể bán để bảo đảm chi phí phục hồi, phá sản. Hiện có 2 quan điểm xung quanh vấn đề này.

Quan điểm thứ nhất cho rằng quy định tạm ứng chi phí phục hồi, phá sản trong trường hợp trên được lấy từ nguồn lệ phí đăng ký doanh nghiệp, hợp tác xã theo quy định của Chính phủ.

Quan điểm thứ hai  cho rằng tạm ứng chi phí phục hồi, phá sản trong trường hợp trên cần do ngân sách Nhà nước bảo đảm thông qua Quỹ Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ theo quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, và các Quỹ khác theo quy định của pháp luật có nội dung hỗ trợ doanh nghiệp.

Theo Tòa án nhân dân tối cao, nếu chi trả từ Quỹ Phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ thì chỉ áp dụng được đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ là chưa toàn diện.

Còn nếu chi trả từ nguồn lệ phí đăng ký doanh nghiệp, hợp tác xã vừa tháo gỡ được vướng mắc lớn nhất của pháp luật phá sản hiện hành; giảm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước. Mặt khác, nâng cao trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân khi xác định tham gia thị trường thì cần đóng góp một phần kinh phí phục vụ cho việc hỗ trợ phục hồi, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã; tăng cường trách nhiệm của Nhà nước trong hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã.