Diễn đàn VNEF 2025: Doanh nghiệp đề xuất giải pháp tăng cường nội lực, nâng cao vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu

Ngày 2/10, Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam (Vietnam New Economy Forum - VNEF) lần thứ ba với chủ đề: “Sức bật kinh tế Việt Nam từ nội lực đến chuỗi giá trị toàn cầu” đã chính thức diễn ra tại Hà Nội.

Diễn đàn VNEF 2025 được tổ chức dưới sự chỉ đạo nội dung của Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, các đơn vị phối hợp tổ chức gồm Vụ Kinh tế Tổng hợp, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược  và Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy.

Tại phiên thảo luận về “Giải pháp tăng cường nội lực, phát triển các mô hình kinh tế mới, nâng cao vị thế, giá trị trong các chuỗi cung ứng toàn cầu” trong khuôn khổ diễn đàn, nhiều đề xuất giải pháp từ đại diện các doanh nghiệp đã được đưa ra để trả lời cho câu hỏi là “Làm thế nào để Việt Nam phát huy tốt hơn nguồn lực nội tại, đồng thời tận dụng cơ hội để bứt phá trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động?” .

MÔ HÌNH KINH TẾ MỚI BẮT NHỊP CÙNG CÔNG NGHỆ ĐỂ TẠO SỨC BẬT PHÁT TRIỂN

Hiện nay, mặc dù vẫn chịu tác động không nhỏ từ những biến động phức tạp của nền kinh tế toàn cầu như lạm phát, xung đột địa chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng và cạnh tranh thương mại gay gắt, nhưng Việt Nam nói chung và cộng đồng doanh nghiệp trong nước nói riêng vẫn đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển và tăng trưởng nếu biết phát huy hiệu quả những động lực tăng trưởng mới.

Trong đó, theo ông Trần Kim Chung, Chủ tịch Tập đoàn CT Group, một trong những hướng đi chiến lược mà Việt Nam nên chú trọng chính là phát triển mô hình kinh tế không gian tầm thấp (low-altitude economy) - mô hình được phát triển mạnh mẽ tại các nước phát triển như Trung Quốc. 

Đây là một mô hình kinh tế mới, khai thác khoảng không dưới 1.000- 3.000 m so với mặt đất, với ứng dụng đa dạng các phương tiện bay tầm thấp như UAV, taxi bay, trực thăng nhỏ... phục vụ vận tải, logistics, nông nghiệp thông minh, du lịch, giám sát và cứu hộ.

Ông Chung cho biết mô hình này có thể ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như xây dựng, giao thông, năng lượng, an ninh, nông nghiệp hay du lịch, đồng thời mở ra khả năng kết hợp liên ngành để hình thành những mô hình kinh tế hoàn toàn mới. 

Đặc biệt, kinh tế không gian tầm thấp còn góp phần giải quyết những thách thức quốc gia như đảm bảo an ninh lương thực nhờ nông nghiệp chính xác, giảm ùn tắc và ô nhiễm đô thị, hay ứng phó biến đổi khí hậu thông qua tích hợp các công nghệ hiện đại.

“Mô hình này vừa phù hợp với xu thế phát triển công nghệ toàn cầu, vừa phù hợp với điều kiện, nguồn lực của Việt Nam hiện nay, khi chúng ta đang cùng vạch xuất phát với nhiều quốc gia khác. Đây chính là cơ hội vàng để Việt Nam tạo sức bật cho nền kinh tế và các ngành cùng phát triển”, ông Chung nhấn mạnh.

Ngoài mô hình kinh tế mới, đại diện các doanh nghiệp cũng cho rằng công nghệ và đổi mới sáng tạo chính là nền tảng để gia tăng nội lực. 

Theo chia sẻ của ông Mã Tuấn Trọng, Giám đốc điều hành Grab Việt Nam, trong kỷ nguyên chuyển đổi số, doanh nghiệp Việt Nam cần thúc đẩy hợp tác đa phương, không chỉ giữa doanh nghiệp với nhau mà còn giữa doanh nghiệp và Nhà nước, để cùng xây dựng những chương trình đổi mới sáng tạo.

“Đặc biệt, doanh nghiệp phải luôn lấy người tiêu dùng làm trung tâm. Công nghệ không chỉ để chạy đua, mà quan trọng hơn là phải trả lời được câu hỏi: Người dùng cần gì? Từ đó, doanh nghiệp mới có thể phát triển bền vững trong hành trình đổi mới sáng tạo,” ông Trọng lưu ý.

Bên cạnh nỗ lực của từng doanh nghiệp, sự đồng hành và hỗ trợ từ Chính phủ cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo quốc gia.

Đặc biệt, Nhà nước cần xây dựng môi trường thử nghiệm an toàn cho các ý tưởng mới, chẳng hạn như cơ chế sandbox, để các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể mạnh dạn thử nghiệm, kiểm chứng và phát triển các sản phẩm công nghệ của riêng mình... Đây chính là nền tảng để khuyến khích tinh thần sáng tạo, tạo động lực cho doanh nghiệp Việt tự tin cạnh tranh và bứt phá.

THAY ĐỔI TƯ DUY “LÀM THUÊ”, TẬN DỤNG LỢI THẾ TỪ THỊ TRƯỜNG NỘI ĐỊA ĐỂ PHÁT TRIỂN

Để đạt được các mục tiêu phát triển trong dài hạn, bản thân các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần thay đổi căn bản tư duy phát triển, từ chỗ “làm thuê” sang vị thế của những người “làm chủ”.

Trong lĩnh vực công nghệ, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ CMC, gợi ý các doanh nghiệp phải chủ động làm chủ sản phẩm, khẳng định năng lực sáng tạo và đưa sản phẩm trí tuệ của mình ra thế giới, thay vì chỉ dừng lại ở khâu gia công. Các quốc gia trên thế giới như Ấn Độ đã vươn lên trở thành cường quốc công nghệ nhờ sự kiên định với con đường tự chủ và phát triển sản phẩm công nghệ nội địa của chính mình

“Không chỉ với ngành công nghệ, mọi lĩnh vực kinh tế khác của Việt Nam cũng cần thay đổi tư duy, tập trung làm chủ sản phẩm và giá trị sáng tạo, qua đó từng bước nâng tầm vị thế, vươn lên ngang hàng với các cường quốc trên thế giới”, ông Chính chia sẻ.

Đặc biệt, trong quá trình đẩy mạnh sự tăng trưởng của nền kinh tế, song song với việc hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu, các doanh nghiệp Việt Nam cần chú trọng hơn tới khai thác tối đa thị trường nội địa. 

Với quy mô dân số 100 triệu dân, thu nhập ngày càng cải thiện và hệ thống phân phối hiện đại, thị trường nội địa của Việt Nam thực sự là một “mỏ vàng” nếu được khai thác đúng cách. 

Lấy một dẫn chứng về tiềm năng phát triển của thị trường nội địa, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết từ chỗ bị lấn át hoàn toàn bởi phim ngoại, ngành phim Việt trong thời gian gần đây đã dần khẳng định vị thế khi chinh phục khán giả trong nước bằng những sản phẩm chất lượng do chính các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất. 

Nếu biết đầu tư đúng hướng, nắm bắt nhu cầu của người tiêu dùng và nâng cao giá trị sáng tạo, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có khả năng chinh phục thị trường nội địa, biến lợi thế về quy mô dân số và văn hóa tiêu dùng thành động lực phát triển bền vững. Đây cũng là nền tảng quan trọng để các ngành hàng khác noi theo, từng bước xây dựng thương hiệu Việt đủ mạnh, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn có thể vươn ra quốc tế.

Dù nền kinh tế Việt Nam đang chịu áp lực lớn từ các chính sách thuế đối ứng và cạnh tranh gay gắt, ông Tuấn cho rằng doanh nghiệp Việt Nam vẫn có lợi thế trong việc nắm bắt về thị trường trong nước, người tiêu dùng và văn hóa bản địa. Đây là yếu tố then chốt giúp họ chinh phục thị trường nội địa thông qua giá cả, thương hiệu và trải nghiệm. 

“Vì vậy, trong thời gian tới, doanh nghiệp Việt cần mạnh dạn đầu tư, khai thác sâu hơn thị trường trong nước vì đây là nền tảng vững chắc để các doanh nghiệp có thể vươn ra toàn cầu”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Ngoài việc tìm kiếm những mô hình và không gian tăng trưởng mới như kinh tế tầm thấp, kinh tế số cùng nhiều khái niệm mới đang được giới thiệu và tiếp cận, Việt Nam cần có sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp.

Để hiện thực hóa điều này, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, cho rằng các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách phải ban hành những cơ chế, quy định pháp luật vừa đáp ứng yêu cầu quản lý, vừa khơi thông và huy động hiệu quả các nguồn lực.

Chính sách cần hướng đến khuyến khích đổi mới sáng tạo, giải phóng toàn bộ tiềm năng sản xuất của nền kinh tế, đồng thời đảm bảo việc sử dụng và phân bổ nguồn lực theo tư duy kiến tạo phát triển.

“Đặc biệt, nhà nước cũng phải củng cố niềm tin cho doanh nghiệp thông qua những hành động cụ thể, tạo dựng môi trường kinh doanh an toàn, chi phí hợp lý và minh bạch. Một môi trường như vậy sẽ khuyến khích doanh nghiệp dám chấp nhận rủi ro, mạnh dạn đầu tư, đóng góp nguồn lực nhiều hơn cho sự phát triển chung của nền kinh tế”, ông Bình cho hay.