Dư địa rộng mở, ngành quỹ trước cơ hội bứt phá mạnh mẽ

Tại hội nghị “Ngành quỹ trong tiến trình phát triển thị trường chứng khoán và thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp vào Việt Nam” do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) tổ chức ngày 17/10 tại TP. Hồ Chí Minh, giới chuyên gia nhận định để tận dụng tối đa cơ hội và phát triển bền vững, ngành quỹ Việt Nam cần nhận diện rõ những thách thức đi kèm trong giai đoạn mới.

TIỀM NĂNG LỚN NHƯNG QUY MÔ CÒN KHIÊM TỐN

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, CFA, Phó Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital, việc FTSE Russell chính thức nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên nhóm thị trường mới nổi thứ cấp được xem là dấu mốc lịch sử trong hành trình hơn 25 năm phát triển. Đây là kết quả của nỗ lực bền bỉ và quyết tâm cải cách của Chính phủ, Bộ Tài chính, UBCKNN cùng sự đồng hành của toàn ngành.

Đồng thời, các bước đi như triển khai hệ thống KRX, ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP và thực thi Đề án Nâng hạng thị trường đã tạo nền tảng cho một thị trường minh bạch, hiện đại hơn. Việc được nâng hạng không chỉ là sự ghi nhận của quốc tế mà còn mở ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư gián tiếp mạnh mẽ, tạo động lực giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thực tế cho thấy, ngành quỹ đầu tư tại Việt Nam dù được xem là một trụ cột quan trọng của thị trường vốn, vẫn còn ở giai đoạn phát triển sơ khai với quy mô khiêm tốn.

Theo VinaCapital, tổng tài sản do các quỹ đầu tư quản lý hiện mới đạt khoảng 6% GDP, thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực ASEAN. Tỷ lệ người dân đầu tư vào chứng chỉ quỹ dưới 0,5% dân số, trong khi con số này ở Thái Lan hay Hàn Quốc là 20–50%.

Cấu trúc nhà đầu tư trên thị trường vẫn còn mất cân đối khi nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 90% giá trị giao dịch, trong khi tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức còn rất thấp. Điều này phần nào lý giải cho sự biến động mạnh của thị trường trong một số giai đoạn.

“Tuy nhiên, đây vừa là thách thức, vừa cho thấy dư địa phát triển lớn của ngành quỹ. Để phát triển bền vững, cần tăng tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức, nâng cao tính chuyên nghiệp và khuyến khích vai trò của quỹ trong phân bổ vốn hiệu quả, góp phần giảm phụ thuộc vào ngân hàng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn”, bà Thu nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Rajeev Tummala, Giám đốc Sản phẩm số và dữ liệu, Khối Dịch vụ Chứng khoán HSBC, cho biết tỷ lệ người dân tham gia đầu tư qua quỹ còn thấp. Điều này cho thấy dư địa phát triển của thị trường quỹ đầu tư cá nhân cũng như các nhà đầu tư chuyên nghiệp vẫn còn rất rộng mở.

Các quỹ đầu tư cá nhân đang dần trở thành nguồn vốn dài hạn quan trọng, góp phần tài trợ cho các dự án hạ tầng quy mô lớn như đường cao tốc, đường sắt cao tốc, sân bay quốc tế Long Thành, các trung tâm tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, cũng như hỗ trợ khu vực tư nhân mở rộng đầu tư theo hướng tăng trưởng xanh và bền vững.

Sự tham gia của các quỹ này đang mở rộng nhanh chóng, có xu hướng trở nên ổn định và dài hạn, giảm biến động thị trường và đóng góp vào thanh khoản cho thị trường.

“Xu hướng đầu tư chuyên nghiệp ngày càng rõ nét khi nhiều người chọn quỹ do các nhà quản lý chuyên nghiệp điều hành, giúp bảo đảm kỷ luật đầu tư và giảm rủi ro. Việc định chế hóa góp phần tăng tính ổn định, bền vững cho thị trường, trong khi nhu cầu tìm kiếm kênh đầu tư thay thế ngoài gửi tiết kiệm khiến quỹ đầu tư ngày càng hấp dẫn hơn”, ông Rajeev Tummala nhận định.

CẦN “BỆ PHÓNG” TOÀN DIỆN ĐỂ BỨT PHÁ

Để hiện thực hóa tiềm năng to lớn, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần một chương trình cải cách toàn diện, tập trung vào cả chất lượng thị trường và các cơ chế, chính sách hỗ trợ. Theo bà Nguyễn Hoài Thu, có bốn giải pháp để ngành quỹ “lớn lên” cùng thị trường vốn.

Thứ nhất, cải thiện chất lượng “hàng hóa” trên thị trường, đẩy mạnh cổ phần hóa song song với khuyến khích doanh nghiệp tư nhân IPO, đa dạng hóa ngành nghề niêm yết, và áp dụng IFRS để nâng chuẩn minh bạch.

Thứ hai, tăng cường giám sát và kỷ luật thị trường, xử lý nghiêm hành vi thao túng, bảo vệ niềm tin nhà đầu tư.

Thứ ba, tiếp tục hướng tới nâng hạng MSCI nhằm thu hút dòng vốn tổ chức dài hạn. Điều này đòi hỏi nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài ở các ngành không cần thiết hạn chế.

Đồng thời, triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP); cải thiện mức độ tự do và khả năng tiếp cận thị trường ngoại hối đối với dòng vốn đầu tư gián tiếp như cho phép chuyển đổi ngoại tệ thuận lợi hơn, đơn giản hóa thủ tục, mở rộng quyền tiếp cận công cụ phòng hộ rủi ro tỷ giá.

Thứ tư, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô – nền tảng cho niềm tin dài hạn của các nhà đầu tư quốc tế, phấn đấu đạt xếp hạng tín nhiệm quốc gia mức Đầu tư trong tương lai gần.

Mặt khác, theo bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Quản lý Quỹ SSI (SSIAM), chính sách thuế có vai trò then chốt trong việc khuyến khích đầu tư vào quỹ. Bà Ngọc Anh đề xuất nên có quy định quỹ đầu tư chứng khoán không thuộc đối tượng nộp thuế thu nhập doanh nghiệp và thống nhất mức thuế áp dụng cho các nhà đầu tư nước ngoài.

Đồng thời, nâng mức miễn thuế cho các khoản đóng góp vào bảo hiểm hưu trí bổ sung của người sử dụng lao động và người lao động, cũng như quy định rõ cơ chế thuế, phí khi rút trước tuổi nghỉ hưu. Ngoài ra, có thể áp dụng cơ chế phí linh hoạt đối với các quỹ mở để khuyến khích đầu tư dài hạn.