Theo thống kê của Cục Hải quan (Bộ Tài chính), trong quý 1/2025, xuất khẩu nhân điều chế biến của Việt Nam đạt 122,17 nghìn tấn, trị giá 839,06 triệu USD, giảm 19% về lượng, nhưng tăng 3,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Mặc dù sụt giảm về lượng, nhưng giá bình quân xuất khẩu nhân điều chế biến của Việt Nam ở mức 6.868 USD/tấn, tăng 27,9% so với cùng kỳ năm 2024.

 HOA KỲ, HÀ LAN, TRUNG QUỐC LÀ BA THỊ TRƯỜNG XUẤT KHẨU LỚN NHẤT CỦA NGÀNH ĐIỀU VIỆT NAM

Trong quý 1/2025, Hoa Kỳ, Hà Lan và Trung Quốc là 3 thị trường tiêu thụ hạt điều lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 22,7%, 11,2% và 9,8%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu hạt điều sang thị trường Hoa Kỳ giảm 14,5%. Xuất khẩu hạt điều của Việt Nam sang Trung Quốc trong quý 1/2025 giảm 25,6% về lượng và giảm 16% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.

Ngược lại, xuất khẩu điều sang một số thị trường khác như Hà Lan và Nhật Bản trong quý 1 ghi nhận mức tăng trưởng, phản ánh sự chuyển hướng đa dạng hóa thị trường bước đầu có hiệu quả. Đặc biệt ấn tượng là giá trị xuất khẩu sang thị trường Hà Lan tăng 43,5%.

Mặc dù quý 1/2025 ghi nhận lượng xuất khẩu giảm mạnh, giới chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành tin rằng hoạt động xuất khẩu sẽ phục hồi trong các quý tiếp theo nhờ mùa vụ mới bắt đầu và nhu cầu tiêu dùng tăng trở lại.

Trong quý 1/2025, giá trung bình xuất khẩu hạt điều sang tất cả các thị trường xuất khẩu lớn tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2024, với mức tăng 12,8 – 37,9%. Một phần nguyên nhân đến từ biến động sản lượng vụ điều toàn cầu, đặc biệt là tại châu Phi – nơi cung ứng nguyên liệu thô lớn nhưng năm nay gặp bất lợi về khí hậu và logistics.

Nhìn lại năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu 730 nghìn tấn nhân điều chế biến, đem về 4,37 tỷ USD, tăng 13,3% về lượng và tăng 20,2% về trị giá so với năm 2023. Giá bình quân xuất khẩu hạt điều của Việt Nam đạt khoảng 6.003 USD/tấn trong năm 2024, tăng 6,1% so với năm 2023.

Tính về thị trường theo quốc gia, Hoa Kỳ đang là thị trường chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng khối lượng và kim ngạch xuất khẩu điều của Việt Nam, với trị giá hơn 1,1 tỷ USD, chiếm 25,1%. Trung Quốc đứng ở vị trí thứ hai, với trị giá 687,84 triệu USD. Bên cạnh đó, ngành điều Việt Nam cũng khai thác tốt thị trường EU, xuất khẩu sang nhiều thị trường thành viên như Hà Lan, Đức, Tây Ban Nha… đều tăng trưởng.

Ông Nguyễn Minh Hòa, Phó Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS), cho biết các chuyên gia dự báo sản lượng điều toàn cầu năm 2025 sẽ tăng từ 10 - 15%, tổng sản lượng toàn cầu có thể đạt gần 6 triệu tấn. Tuy nhiên, do sản lượng tăng, giá hạt điều thô tại châu Phi đang có xu hướng giảm. Trong khi đó, giá hạt điều nhân trên thị trường thế giới vẫn chưa ổn định, đặc biệt là từ tháng 5 trở đi có thể sẽ có biến động mạnh.

Vì vậy, ông Hoà khuyến cáo các doanh nghiệp không nên vội vã mua hạt điều thô nguyên liệu khi giá vẫn còn cao. Thay vào đó, nên đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố thị trường và chỉ mua khi giá hạt điều thô hợp lý, để đảm bảo lợi nhuận trong quá trình sản xuất và thương mại.

SẢN PHẨM ĐIỀU CỦA VIỆT NAM CÓ KHẢ NĂNG SẼ KHÔNG BỊ ÁP MỨC THUẾ CAO CỦA HOA KỲ

Dù kim ngạch xuất khẩu giảm trong vài năm qua, nhưng hiện Hoa Kỳ vẫn là thị trường lớn nhất của ngành chế biến điều Việt Nam, chiếm hơn 25% trong tổng kim ngạch xuất khẩu điều năm 2024.

Tuy nhiên, từ 10/4/2025, xuất khẩu điều sang Hoa Kỳ phải chịu thuế 10%, và tương lai đến tháng 7/2025 có thể phải chịu thuế cao hơn. Bởi vì, hồi đầu tháng 4/2025, Hoa Kỳ bất ngờ đưa ra mức thuế đối ứng cho hàng hoá Việt Nam rất cao, nhưng sau đó tạm hoãn thực hiện thuế đối ứng.

Mặc dù vậy, ông Trần Văn Hiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam nhận định: "Trong hơn 60 quốc gia ngành điều Việt Nam xuất khẩu, chúng tôi đánh giá dù có những khó khăn về vấn đề thuế, nhưng Hoa Kỳ khả năng vẫn sẽ là thị trường lớn, nhu cầu đa dạng. Do đó, bằng mọi giá phải cố gắng giữ thị trường này, làm sao xuất khẩu nhiều nhất trong khả năng".

Riêng với hạt điều, ông Hiệp cho rằng mặt hàng này nhiều khả năng không bị áp mức thuế cao nhất, bởi điều không phải là sản phẩm có tác động trực tiếp đến an ninh kinh tế của Hoa Kỳ. Mặc dù vậy, với mức thuế tối thiểu là 10% mà Hoa Kỳ bắt đầu áp dụng vẫn sẽ gây tác động đáng kể đến đơn giá sản phẩm, chi phí vận chuyển và tiền lương lao động của các doanh nghiệp xuất khẩu điều..

Nêu căn cứ để dự đoán hạt điều Việt Nam sẽ không bị Hoa Kỳ áp mức thuế cao nhất, ông Trần Văn Hiệp cho biết Hoa Kỳ không có vùng trồng điều, cũng không có nhà máy chế biến điều quy mô lớn. Do đó, sản phẩm điều nhân nhập khẩu từ Việt Nam không trực tiếp cạnh tranh với ngành sản xuất nội địa của Hoa Kỳ.

Thông tin về tình hình thương mại điều trong những ngày qua, ông Hiệp cho hay các nhà mua hàng bên Hoa Kỳ đã có phản hồi đối với các nhà xuất khẩu của Việt Nam. Cụ thể, đối với những lô hàng đã lên tàu và đang trên đường sang Hoa Kỳ, họ cam kết giữ nguyên hợp đồng và tiếp tục nhập khẩu. Tuy nhiên, nếu sau ngày 10/7/2025, tức là thời hạn tạm hoãn thuế đối ứng kết thúc, sẽ có nhiều kịch bản xảy ra, khi đó hoạt động xuất khẩu điều chắc chắn có biến động.

“Ngoài xuất khẩu sang Hoa Kỳ, các doanh nghiệp xuất khẩu điều của chúng ta còn bán hàng tới những thị trường khác. Rõ ràng, việc áp thuế cao tạo ra khó khăn trước mắt, đặc biệt với những doanh nghiệp đã gắn chặt với thị trường Hoa Kỳ, nhưng điều này cũng mở ra cơ hội để chúng ta mở rộng và khai thác thị trường mới”, ông Trần Văn Hiệp chia sẻ.

Theo ông Hiệp, một trong những thị trường đầy tiềm năng hiện nay là Trung Đông. Đây là khu vực có nhu cầu tiêu thụ hạt điều ngày càng tăng. Trong vòng 2 năm gần đây, Trung Đông đã trở thành điểm nóng của ngành điều Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng mạnh. Nếu có chiến lược tiếp cận tốt, chúng ta hoàn toàn có thể bù đắp sự sụt giảm từ thị trường Hoa Kỳ.

Do đó, ngành điều rất mong muốn có sự hỗ trợ mạnh hơn từ các cơ quan thương mại của Việt Nam, bao gồm: cử thêm tham tán thương mại tại Trung Đông để cập nhật thông tin thị trường và chính sách xuất nhập khẩu. Hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm đối tác, kết nối giao thương. Chia sẻ thông tin về thuế, thủ tục hải quan để doanh nghiệp có sự chuẩn bị tốt hơn.

"Nếu làm tốt những điều này, tin rằng ngành điều Việt Nam có thể nhanh chóng thích nghi và phát triển mạnh tại Trung Đông, thay vì phụ thuộc quá nhiều vào Hoa Kỳ", ông Hiệp kỳ vọng.