Hành vi tiêu dùng rượu, bia sẽ thay đổi ra sao nếu tăng thuế tiêu thụ đặc biệt?

Kỳ Phong

31/07/2024, 21:10

Theo các chuyên gia, ở Việt Nam, rượu, bia là sản phẩm tiêu dùng phổ biến với sản lượng tiêu thụ cao nên cần có biện pháp hạn chế. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) cần đo lường độ co giãn với giá cả của sản phẩm rượu, bia để có phương án đánh thuế tối ưu nhất…

Chuyên gia khuyến nghị có đánh giá chi tiết dựa trên dữ liệu về hiệu quả thay đổi hành vi tiêu dùng khi sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.
Chuyên gia khuyến nghị có đánh giá chi tiết dựa trên dữ liệu về hiệu quả thay đổi hành vi tiêu dùng khi sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt.

Tại toạ đàm "Đảm bảo lợi ích bền vững khi sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn" do Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy tổ chức chiều 31/7, các chuyên gia cho biết một trong những mục tiêu quan trọng khi đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn là nhằm giảm tiêu thụ rượu, bia.

Do đó, cơ quan soạn thảo cần làm rõ việc tăng thuế dẫn đến tăng giá sẽ tác động đến hành vi tiêu dùng ra sao?

 
VnEconomy
Bà Đặng Thúy Hà.

“Chúng ta phải kết hợp nhiều công cụ với nhau chứ không đơn thuần đưa chính sách thẳng thừng là xong. Thay vào đó, cũng cần tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của những bên liên quan hiểu được những băn khoăn, trăn trở, khó khăn của các cá nhân dưới tác động của chính sách”.

Bà Đặng Thúy Hà.
Bà Đặng Thúy Hà.

“Chúng ta phải kết hợp nhiều công cụ với nhau chứ không đơn thuần đưa chính sách thẳng thừng là xong. Thay vào đó, cũng cần tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của những bên liên quan hiểu được những băn khoăn, trăn trở, khó khăn của các cá nhân dưới tác động của chính sách”.

“Cũng phải nhìn lại quá khứ để xem tại sao mà thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn đã tăng khá mạnh nhưng chưa điều tiết được hành vi tiêu dùng như kỳ vọng. Bộ Y tế đã đưa ra các số liệu chứng minh tổng sản lượng tiêu thụ với rượu, bia không giảm mà vẫn tăng qua các năm”, TS. Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Chính sách (VEPR), đặt vấn đề.

Phát biểu tại tọa đàm, bà Đặng Thúy Hà, Chuyên gia nghiên cứu hành vi tiêu dùng, Giám đốc khu vực miền Bắc, NielsenIQ Việt Nam, lý giải rằng do nhiều yếu tố văn hoá nên trải qua nhiều năm, rượu, bia không chỉ đơn thuần là một loại đồ uống mà còn là thói quen với nhiều người, không thể thiếu trong các các bữa tiệc hay các buổi gặp mặt thân mật.

Theo bà Hà, xu hướng tiêu dùng, hành vi tiêu dùng không chỉ chịu tác động bởi giá sản phẩm mà còn có những yếu tố khác như nhân khẩu học, vùng miền.

Từ góc độ kinh tế, PGS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, lưu ý rằng những sản phẩm tiêu dùng đã thành thói quen có độ co giãn với giá cả thấp; thay đổi về giá một chút sẽ không khiến nhu cầu mất đi. Nếu là một sản phẩm có độ co giãn về giá cao thì người có khả năng thanh toán thấp sẽ ngừng tiêu dùng nếu giá tăng; người có khả năng thanh toán cao thì vẫn tiếp tục duy trì.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy với các sản phẩm như thuốc lá, rượu, bia, nhóm người tiêu dùng thu nhập cao, nhận thức tốt, khi được  truyền thông về tác hại của sản phẩm thì họ sẽ thay đổi hành vi. Một số khác chưa nhận thức được tác hại của sản phẩm nên vẫn chưa thay đổi hành vi và vẫn giữ thói quen tiêu dùng.

“Thậm chí, một số người có thể mua những sản phẩm rượu, bia không chính thức, tự sản xuất, tự nấu; vô hình chung chuyển từ hành vi tiêu dùng một sản phẩm được kiểm nghiệm, được kiểm soát an toàn sang hành vi tiêu dùng một sản phẩm mới không an toàn; tạo tác dụng ngược với mục tiêu bảo vệ sức khỏe của người dân”, GS. TS Hoàng Văn Cường nói.

Các chuyên gia tại toạ đàm.
Các chuyên gia tại toạ đàm.

“Có rất nhiều người không có tiền, không có đủ nhận thức và hiểu biết hoặc thậm chí có khi họ tặc lưỡi đời chỉ sống có một lần thôi. Đây là số đông trong xã hội, là đối tượng các cơ quan quản lý cần quan tâm khi đưa ra chính sách. Trong nghiên cứu của chúng tôi, giới tri thức có thu nhập cao, sẵn sàng chi tiền dù giá cá tăng cao đi chăng nữa chiếm khoảng hơn 20% và chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ không bị tác động nhiều”, bà Đặng Thuý Hà băn khoăn về nguy cơ người tiêu dùng chuyển sang các sản phẩm trôi nổi, chất lượng thấp nếu giá tăng mạnh.

“Chúng ta phải kết hợp nhiều công cụ với nhau chứ không đơn thuần đưa chính sách thẳng thừng là xong. Thay vào đó, cũng cần tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng của những bên liên quan hiểu được những băn khoăn, trăn trở, khó khăn của các cá nhân dưới tác động của chính sách”, bà Hà nói.

Theo TS. Nguyễn Quốc Việt, trong bối cảnh nền kinh tế chưa thực sự khởi sắc như hiện nay thì cả doanh nghiệp lẫn người dân vẫn có thói quen "thắt lưng, buộc bụng". Do đó, nếu giá tăng sốc, người dân thay đổi cái hành vi tiêu dùng sang những sản phẩm rẻ tiền hơn nhưng chất lượng thấp, không có nguồn gốc xuất xứ thì mục tiêu cao cả nhất của thuế tiêu thụ đặc biệt, đó là thay đổi hành vi để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng chưa chắc đã đạt được.

Đọc thêm

Dòng sự kiện

Bài viết mới nhất

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam 2025

Sáng kiến Diễn đàn thường niên Kinh tế mới Việt Nam (VNEF) đã được khởi xướng và tổ chức thành công từ năm 2023. VNEF 2025 (lần thứ 3) có chủ đề: "Sức bật kinh tế Việt Nam: từ nội lực tới chuỗi giá trị toàn cầu".

Bài viết mới nhất

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Thương hiệu Mạnh Việt Nam 2025

Khởi xướng từ năm 2003, chương trình THƯƠNG HIỆU MẠNH VIỆT NAM đã trở thành sự kiện thường niên lớn nhất do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times tổ chức, dành cho cộng đồng các Doanh nghiệp Việt Nam.

Bài viết mới nhất

VnEconomy Interactive

VnEconomy Interactive

Interactive là một sản phẩm báo chí mới của VnEconomy vừa được ra mắt bạn đọc từ đầu tháng 3/2023 đã gây ấn tượng mạnh với độc giả bởi sự mới lạ, độc đáo. Đây cũng là sản phẩm độc quyền chỉ có trên VnEconomy.

Bài viết mới nhất

Trợ lý thông tin kinh tế Askonomy - Asko Platform

Trợ lý thông tin kinh tế Askonomy - Asko Platform

Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là generative AI, phát triển mạnh mẽ, Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy đã tiên phong ứng dụng công nghê để mang đến trải nghiệm thông tin đột phá với chatbot AI Askonomy...

Bài viết mới nhất

Công nghệ lượng tử là tương lai

Công nghệ lượng tử là tương lai

Các ngân hàng trung ương đang nắm nhiều vàng hơn trái phiếu chính phủ Mỹ

Các ngân hàng trung ương đang nắm nhiều vàng hơn trái phiếu chính phủ Mỹ

Vinh danh 10 doanh nhân Việt Nam tiêu biểu
Hành trình Đất nước Đổi mới - Hội nhập - Vươn tầm

Vinh danh 10 doanh nhân Việt Nam tiêu biểu Hành trình Đất nước Đổi mới - Hội nhập - Vươn tầm

Asko AI Platform

Askonomy AI

...

icon

Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?

Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán), có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu). Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính:

VnEconomy