Dự kiến, hôm nay (4/6), đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền sẽ tiến hành bầu Chủ tịch mới. Chiều cùng ngày, Quốc hội Nhật Bản sẽ bỏ phiếu bầu thủ tướng mới thay thế Thủ tướng Yukio Hatoyama vừa từ chức hôm 2/6 vừa qua.

Tân Chủ tịch DPJ sẽ trở thành thủ tướng mới do DPJ và đảng liên minh hiện chiếm đa số ghế tại hai viện Quốc hội. Dự kiến, cũng trong ngày 4/6, nội các của ông Hatoyama sẽ đồng loạt từ chức, mở đường cho việc thành lập nội các mới ngay trong ngày. Tân Thủ tướng Nhật Bản sẽ có bài phát biểu về chính sách vào ngày 7/6.

Hiện Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Tài chính Naoto Kan, 63 tuổi, đang nhận được sự ủng hộ của các nghị sĩ DPJ để trở thành thủ tướng mới. Hôm qua (3/6), ông Kan đã tuyên bố sẽ chạy đua vào chiếc ghế lãnh đạo DPJ. Ông được coi là ứng cử viên sáng giá nhất hiện nay sẽ thay thế ông Hatoyama.

Ông Naoto Kan sinh năm 1946 tại miền tây Nhật Bản, là con trai duy nhất trong một gia đình làm nghề kinh doanh nhỏ. Năm 1970, ông tốt nghiệp ngành vật lý tại Học viện Kỹ thuật Tokyo và quyết tâm theo đuổi sự nghiệp chính trị. Trong những năm 1980, ông đã tham gia nhiều hoạt động, nhưng mãi sau đó mới giành được một vị trí trong tổ chức nay là đảng Dân chủ xã hội thống nhất (USDP).

Bắt đầu từ đó, ông Kan mới dần đạt được những chức vụ cao hơn. Tuy nhiên, tên tuổi của ông chỉ trở nên nổi tiếng vào năm 1996 khi ông đảm nhiệm cương vị Bộ trưởng Bộ Y tế của Nhật Bản. Lúc bấy giờ, ông đã tiến hành một chiến dịch điều tra và phanh phui vụ scandal máu đông lạnh nhiễm HIV. Vụ việc đã khiến ông trở thành người hùng của dân chúng Nhật Bản.

Năm 1998, ông đã cùng với ông Hatoyama sáng lập ra đảng Dân chủ. Naoto Kan nhiều năm liền giữ chức Chủ tịch của Đảng này, cho đến năm 2003 thì tự nguyện từ chức vì một sai sót nhỏ. Đầu năm nay, ông được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Ông Kan từng ủng hộ đồng Yên yếu. Trên cương vị Bộ trưởng Bộ Tài chính, ông chủ trương làm suy yếu đồng Yên để ngăn giảm phát, đẩy mạnh cắt giảm chi tiêu chính phủ, tăng thuế với mục tiêu giảm số nợ công đang mấp mé gần 200% GDP của Nhật Bản.

Ngoài ông Naoto Kan, ông Shinji Tarutoko, 50 tuổi, Chủ tịch Ủy ban môi trường của Hạ viện, nhiều khả năng cũng sẽ tham gia cuộc đua cùng ông Kan. Trong khi hai ứng cử viên khác là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Catsuya Okada và Bộ trưởng Bộ Giao thông và Lãnh thổ Seiji Maehara vẫn chưa quyết định có ra tranh cử hay không.

Trong khi đó, hôm qua, Chủ tịch Đảng Dân chủ Xã hội (SDP) Mizuho Fukushima đã bác bỏ khả năng SDP trở lại liên minh cầm quyền do DPJ đứng đầu. Bà Fukushima khẳng định, việc Thủ tướng Hatoyama từ chức là do không giữ lời hứa về việc di chuyển căn cứ Futenma ở Okinawa và chừng nào vấn đề này chưa được giải quyết, SDP sẽ không trở lại liên minh với DPJ.

Việc Thủ tướng Nhật Bản Yukio Hatoyama ngày 2/6 tuyên bố từ chức đã gây bất ngờ cho dư luận tại Nhật Bản cũng như nước ngoài. Quyết định được công bố tại một cuộc họp đặc biệt các nghị sĩ của Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền vào sáng cùng ngày.

Việc từ chức của Thủ tướng Hatoyama diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ ủng hộ nội các của ông giảm sút nghiêm trọng và liên minh cầm quyền bị chia rẽ do tranh cãi xung quanh kế hoạch di chuyển căn cứ không quân Futenma của Lực lượng lính thủy đánh bộ Mỹ ở tỉnh Okinawa, miền Nam Nhật Bản.

Thủ tướng Hatoyama lên nắm quyền sau thắng lợi vang dội của DPJ tại cuộc bầu cử Hạ viện tháng 8 năm ngoái. Tuy nhiên, sức ép đòi ông từ chức gia tăng mạnh trong thời gian gần đây.  Theo kết quả các cuộc thăm dò dư luận, tỷ lệ ủng hộ nội các của ông liên tục giảm sút, từ mức hơn 70% khi mới nhậm chức xuống chỉ còn dưới 20% trong tuần qua.

Các nhà phân tích cho rằng, Thủ tướng mới của Nhật Bản sẽ phải đối mặt với công việc đầy thách thức là chèo lái DPJ qua cuộc bầu cử khó khăn trong tháng tới và giải quyết các vấn đề còn tồn tại của Nhật Bản hiện nay.