Theo kế hoạch đã được ông Trump công bố, ông sẽ có cuộc gặp với người đồng cấp Nga Vladimir Putin ở Alaska, Mỹ vào ngày 15/8. Cùng ngày đưa ra tuyên bố này, ông chủ Nhà Trắng cũng nói sẽ trừng phạt Ấn Độ vì nước này mua dầu Nga, bằng cách tăng gấp đôi thuế quan áp lên Ấn Độ lên 50%.

Trong vòng 1 tháng qua, ông Trump đã liên tục đưa ra các cảnh báo rằng sẽ khiến nền kinh tế thời chiến của Nga điêu đứng nếu ông Putin không đi đến một thỏa thuận hòa bình với Ukraine. Những biện pháp mà ông Trump dọa sẽ sử dụng với Nga bao gồm lệnh trừng phạt mới hoặc đóng lại những thị trường còn lại cho dầu Nga.

Vậy trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Nga, nền kinh tế Nga đang ở trong tình trạng như thế nào?

NỀN KINH TẾ GIẢM TỐC

Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào đầu năm 2022, nước này đã tăng mạnh chi tiêu cho quốc phòng, dẫn tới một thời kỳ bùng nổ kinh tế. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, sự bùng nổ đó đã lắng xuống.

Theo tờ báo New York Times, một số dự báo cho rằng nền kinh tế Nga chỉ đạt tốc độ tăng trưởng 1-2% trong năm nay, giảm tốc từ mức tăng 4,7% đạt được trong năm 2024.

Doanh thu từ xuất khẩu dầu thô của Nga đang giảm. Hầu hết các ngành công nghiệp dân sự của nước này không duy trì được tăng trưởng. Lãi suất cao gây trở ngại cho đầu tư của khu vực tư nhân và nhiều công ty lớn bắt đầu giảm việc làm.

“Các công ty lớn nhất của Nga bây giờ không thể đầu tư để phát triển, như đầu tư xây dựng nhà máy điện mới, nhà máy sản xuất mới, đường ống, đường sắt… Các chương trình đầu tư đang co lại”, New York Times dẫn lời nghị sỹ Nga Dmitri Gusev phát biểu tại một cuộc họp báo gần đây.

Cũng cần nói thêm rằng, đến nay, đội ngũ các quan chức kinh tế của Tổng thống Putin đã ngăn được sự giảm tốc của nền kinh tế biến thành một cuộc khủng hoảng. Một số nhà hoạch định chính sách thậm chí còn hoan nghênh sự giảm tốc của nền kinh tế. Việc người tiêu dùng và doanh nghiệp Nga trở nên thận trọng hơn với chi tiêu đã giúp giảm tốc độ lạm phát và giải tỏa tình trạng khan hiếm lao động ở nước này.

“Nền kinh tế đang trở lại với sự tăng trưởng cân bằng hơn”, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) Elvira Nabiullina phát biểu hồi tháng 7.

Tốc độ lạm phát hàng năm ở Nga đang ở mức khoảng 9% và lãi suất tham chiếu đang ở mức 18%. Tuy nhiên, lạm phát cao đến nay hầu như không có ảnh hưởng đáng kể đến nhiều người dân Nga, vì tiền lương trong nhiều ngành nghề ở nước này tăng nhanh hơn giá cả. Cùng với đó, những người có tiền gửi trong ngân hàng lại được hưởng lãi suất cao. Thậm chí, theo một nghiên cứu của một nhóm nhà kinh tế học của Ngân hàng Trung ương Phần Lan cho thấy mức sống của dân thường ở Nga đang ở mức cao nhất trong vòng 1 thập kỷ trở lại đây.

RỦI RO TỪ GIÁ DẦU GIẢM

Nhưng có một rủi ro lớn mà nền kinh tế Nga phải đương đầu là sự suy giảm của nguồn thu từ xuất khẩu dầu. Do giá dầu thế giới giảm, doanh thu xuất khẩu dầu của Nga năm nay đã giảm 18% so với cùng kỳ năm ngoái. Thu ngân sách từ xuất khẩu dầu giảm buộc Chính phủ Nga phải nâng dự báo thâm hụt ngân sách năm nay lên 1,7% tổng sản phẩm trong nước (GDP) từ mức 0,5% trước đó.

Theo các nhà phân tích, Chính phủ Nga có thể sẽ bù đắp cho thâm hụt ngân sách đó bằng các biện pháp như sử dụng nguồn tiền còn lại trong quỹ đầu tư quốc gia, bán trái phiếu cho các ngân hàng trong nước, và cắt giảm phúc lợi xã hội và đầu tư hạ tầng.

Khi gây sức ép kinh tế lên Nga nhằm buộc nước này đi đến thỏa thuận hòa bình với Ukraine, ông Trump nhằm vào mục tiêu chính là nguồn thu từ xuất khẩu dầu - lĩnh vực đóng góp khoảng 1/3 ngân sách liên bang Nga. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin CNBC vào tuần trước, ông Trump nói Nga sẽ phải dừng chiến tranh “nếu giá năng lượng giảm thêm 10 USD/thùng”.

Ngoài ra, Tổng thống Mỹ đã tuyên bố sẽ áp thuế quan 25% lên Ấn Độ để trừng phạt việc nước này mua dầu Nga, ngoài thuế quan đối ứng 25%. Ấn Độ hiện là nước nhập khẩu dầu Nga nhiều thứ hai, sau Trung Quốc.

Giới chức Ấn Độ đã thể hiện quan điểm cứng rắn trước lời đe dọa thuế quan của Tổng thống Trump và cho biết họ có ý định tiếp tục mua dầu của Nga. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, các nhà máy lọc dầu của Ấn Độ dường như đang được hưởng mức chiết khấu lớn hơn khi mua dầu Nga để bù đắp cho những rủi ro địa chính trị.

Trong hai tuần qua, chênh lệch giá giữa loại dầu thô chủ đạo Nga bán cho Ấn Độ và giá tham chiếu của thị trường dầu toàn cầu đã tăng thêm 5 USD/thùng - theo nhà phân tích Homayoun Falakshahi của công ty dữ liệu dầu mỏ Kpler. Ông Falakshahi cũng dự dự báo khoảng cách này sẽ còn tăng thêm.

Bà Alexandra Prokopenko, một chuyên gia về kinh tế Nga tại tổ chức nghiên cứu Carnegie Russia Eurasia Center có trụ sở ở Berlin, Đức, nói rằng việc giá dầu Nga giảm 10 USD/thùng sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách của Nga thêm 0,8% GDP. Tuy nhiên, “điều này không phải là thảm họa đối với điện Kremlin. Họ tin rằng ngay cả giá dầu thấp cũng không đe dọa đến ngành công nghiệp quốc phòng của họ”, bà nói.