Phiên họp được đánh giá là diễn đàn quan trọng, không chỉ tổng kết kết quả thực hiện nhiệm vụ trong năm 2025 mà còn thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, vi phạm pháp luật. Đặc biệt, nhiều ý kiến tập trung vào tình trạng cán bộ né tránh trách nhiệm, sợ sai, không dám làm – một vấn đề nổi lên trong thời gian gần đây, cần được chấn chỉnh mạnh mẽ để không ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, điều hành.

TẬN DỤNG CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG TUYÊN TRUYỀN NÂNG CAO NHẬN THỨC NGƯỜI DÂN

Thẩm tra các báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh Chính phủ đã có nhiều nỗ lực, đề ra giải pháp phòng ngừa và đấu tranh hiệu quả đối với tội phạm, vi phạm pháp luật.

Việc tăng cường lực lượng Điều tra viên, Công an chính quy ở cấp xã đã góp phần quản lý chặt chẽ hơn các nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội, đồng thời chủ động phát hiện, giải quyết sớm mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân ngay từ cơ sở.

Theo cơ quan thẩm tra, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trong năm 2025 có nhiều chuyển biến tích cực khi về cơ bản đều giảm so với cùng kỳ (giảm 21%). Tuy nhiên, một số loại tội phạm vẫn có xu hướng tăng, nổi bật là tội lừa đảo, chiếm đoạt tài sản và gây rối trật tự công cộng. Công tác nắm, dự báo, phân tích, “nhận diện” tội phạm từ cơ sở có thời điểm chưa theo kịp diễn biến tình hình, đặc biệt là tội phạm sử dụng công nghệ cao. Hoạt động phòng ngừa trong quản lý nhà nước về viễn thông, mạng Internet còn sơ hở, bất cập.

Trong công tác phát hiện và xử lý vi phạm, nhiều phương thức, thủ đoạn mới đã được nhận diện, nhất là trong tội phạm kinh tế, lừa đảo, buôn lậu. Số tài sản tham nhũng thu hồi ở giai đoạn điều tra tăng 181,01% so với cùng kỳ, cho thấy quyết tâm xử lý triệt để.

Nhiều vụ việc lãng phí trong đầu tư, xây dựng gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước đã được phát hiện và xử lý. Tuy nhiên, tội phạm ma túy vẫn diễn biến phức tạp, quy mô lớn, có tính chất đặc biệt nghiêm trọng. Bên cạnh đó, vi phạm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm tiếp tục gây bức xúc, ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe người dân.

Tham gia thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan bày tỏ lo ngại về tình trạng lừa đảo "việc nhẹ lương cao" đưa người dân sang Campuchia và lừa đảo người cao tuổi qua các chương trình du lịch "0 đồng". Theo ông Hoan, mặc dù công tác tuyên truyền đã triển khai rộng rãi, song hiệu quả chưa cao, thể hiện qua số lượng người dân tiếp tục bị lừa.

Đáng chú ý, các chương trình du lịch "0 đồng" đã trở thành chiêu trò để dụ dỗ người cao tuổi, sau đó ép buộc họ mua sắm, dẫn đến thiệt hại kinh tế. Trước thực trạng này, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần thay đổi cách thức tuyên truyền. Thay vì chỉ dựa vào phương pháp truyền thống, cần tận dụng chuyển đổi số và công cụ công nghệ hiện đại.

Một giải pháp cụ thể được đề xuất là sử dụng màn hình tại các Trung tâm phục vụ hành chính công để chiếu các câu chuyện cảnh báo lừa đảo, giúp người dân tiếp cận thông tin ngay trong quá trình chờ đợi. Đây được xem là biện pháp trực quan, dễ tiếp cận, nâng cao hiệu quả truyền thông và phòng ngừa rủi ro.

GIẢI QUYẾT TÌNH TRẠNG NHŨNG NHIỄU, “THAM NHŨNG VẶT”

Đối với công tác phòng, chống tham nhũng, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận định năm 2025 là giai đoạn Chính phủ vừa phải thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn bộ máy, vừa đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chính trị quan trọng. Trong bối cảnh đó, công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đạt nhiều kết quả tích cực.

Cụ thể, công tác hoàn thiện thể chế và các giải pháp phòng ngừa tham nhũng được đẩy mạnh. Nhiều công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, gây thất thoát, lãng phí đã được rà soát, xử lý. Hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán tiếp tục phát hiện và xử lý kịp thời nhiều sai phạm.

Các vụ án tham nhũng lớn, gây hậu quả nghiêm trọng được điều tra, truy tố, xét xử đúng quy định pháp luật. Đặc biệt, nhiều cán bộ, công chức, kể cả lãnh đạo cấp cao thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý đã bị xử lý, cho thấy quyết tâm làm trong sạch bộ máy.

Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra tình hình tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp trên một số lĩnh vực. Một số biện pháp phòng ngừa chưa phát huy hiệu quả, còn mang tính hình thức. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực chưa được quan tâm đúng mức. Đáng chú ý, tình trạng cán bộ, công chức né tránh trách nhiệm, sợ sai, không dám làm vẫn chậm được khắc phục, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả công việc.

Định hướng cho năm 2026, Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đồng thời chuyển trọng tâm sang phòng ngừa, nhận diện, cảnh báo từ sớm, từ xa.

Ngoài việc tập trung xử lý các vụ án lớn, cần quan tâm giải quyết tình trạng nhũng nhiễu, “tham nhũng vặt” – những hành vi gây phiền hà trực tiếp cho người dân và doanh nghiệp. Song song với đó, việc xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực, phẩm chất và việc chấn chỉnh tình trạng đùn đẩy, sợ sai, không dám làm phải được coi trọng.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga nhận định dù nhiều biện pháp phòng ngừa đã được triển khai nhưng vẫn tồn tại hạn chế, trong đó có sự câu kết giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với doanh nghiệp để trục lợi. Bà Nga cho rằng một số chủ trương, chính sách chậm được thể chế hóa, điển hình là quy định bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng. Các văn bản pháp luật quan trọng như Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Phòng, chống tham nhũng còn chậm được sửa đổi, bổ sung.

Thông qua giám sát của cơ quan Quốc hội và phản ánh của cử tri, tình trạng cán bộ làm việc cầm chừng do tâm lý "làm nhiều sai nhiều" đã được chỉ ra. Chính phủ được đề nghị đánh giá kỹ hơn thực trạng này, đồng thời đề xuất giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng né tránh, sợ sai, không dám làm, nhằm đảm bảo bộ máy hành chính hoạt động thông suốt, hiệu quả.