Quy định chuẩn nghèo đa chiều, định hướng lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia

Theo đó, việc xây dựng chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn mới không chỉ nhằm xác định các chuẩn mực phù hợp với thực tiễn phát triển mà còn là cơ sở pháp lý để các địa phương triển khai các chính sách giảm nghèo hiệu quả. Song song, định hướng lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia được đặt ra, hướng tới việc tập trung nguồn lực, tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả thực hiện trong giai đoạn tới.

BAN HÀNH CHUẨN NGHÈO ĐA CHIỀU, BỔ SUNG TIÊU CHÍ THÍCH ỨNG THIÊN TAI

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác giảm nghèo, được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Tuy nhiên, việc giảm nghèo đa chiều hiện nay đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện hơn, đặc biệt trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh việc ban hành chuẩn nghèo đa chiều là cần thiết để đáp ứng yêu cầu phát triển hiện tại, đồng thời tạo ra một cơ sở pháp lý vững chắc cho các địa phương trong việc triển khai các chương trình giảm nghèo.

Việc ban hành Nghị định về chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026-2030 được coi là bước tiến quan trọng, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế. Trên cơ sở kế thừa chuẩn nghèo các giai đoạn trước, việc xác định các tiêu chí mới phải sát với thực tiễn, làm căn cứ để hoạch định chính sách và triển khai ở các địa phương.

Một trong những điểm nổi bật trong dự thảo Nghị định là việc bổ sung chỉ số khả năng thích ứng thiên tai vào tiêu chí chuẩn nghèo đa chiều. Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao rà soát tiêu chí thu nhập, đồng thời bổ sung các chỉ số phản ánh thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản dựa trên số liệu thống kê quốc gia.

Ngoài các tiêu chí truyền thống như việc làm, giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, thông tin, xử lý rác thải, Phó Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu bổ sung chỉ số liên quan đến khả năng thích ứng với thiên tai, bão lũ. Đây là yếu tố mới, nhằm phản ánh đúng bối cảnh biến đổi khí hậu, đồng thời bảo đảm tính bền vững của công tác giảm nghèo.

Nhiều chính sách an sinh xã hội đã đi trước cũng được lồng ghép trong chuẩn nghèo mới, như miễn học phí đến hết bậc trung học cơ sở, mở rộng độ bao phủ bảo hiểm y tế lên gần 100%, cơ bản giải quyết tình trạng nhà tạm, nhà dột nát. Cùng với đó là yêu cầu xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá chặt chẽ để nâng cao hiệu quả triển khai.

Trong phân cấp thực hiện, Trung ương ban hành chuẩn nghèo đa chiều và hướng dẫn phương pháp, quy trình; cấp tỉnh cụ thể hóa; cấp xã trực tiếp tổ chức thực hiện. Các công việc tại cơ sở phải được bàn bạc dân chủ, phát huy vai trò của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và người dân theo phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra".

LỒNG GHÉP CHƯƠNG TRÌNH, TẬP TRUNG NGUỒN LỰC, NÂNG CAO HIỆU QUẢ

Về Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035, Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu kế thừa thành quả đạt được, đồng thời khắc phục hạn chế giai đoạn 2021-2025. Cụ thể, vẫn còn tồn tại tình trạng chồng chéo chính sách, đầu tư dàn trải, giải ngân chậm, thủ tục rườm rà. Một số địa phương có tỷ lệ tái nghèo cao, giải ngân vốn sự nghiệp thấp, vai trò lãnh đạo chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền chưa thật sự sâu sát.

Để nâng cao hiệu quả, Phó Thủ tướng thống nhất lồng ghép Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững thành một Chương trình duy nhất. Cách làm này nhằm tập trung nguồn lực, tránh chồng chéo, bảo đảm tính đồng bộ và phát huy hiệu quả thực hiện.

Nguyên tắc triển khai được xác định rõ: địa phương trực tiếp lựa chọn hạng mục, triển khai theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"; Trung ương hỗ trợ chính sách, tiêu chí, cơ chế, đồng thời giám sát và kiểm tra. Ngân sách nhà nước ưu tiên cho các khu vực đặc thù, khó khăn, đồng thời huy động sự tham gia của người dân và doanh nghiệp.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao làm rõ cơ chế lồng ghép, khắc phục chênh lệch kết quả giữa các vùng, miền, nâng cao thu nhập cho người dân, bảo vệ môi trường và cải tạo cảnh quan nông thôn. Đồng thời, cơ chế phân cấp được yêu cầu cụ thể: địa phương tự cân đối ngân sách thì chủ động triển khai, các địa phương khó khăn được Trung ương hỗ trợ trực tiếp.

Ngoài ra, cần nghiên cứu lồng ghép với Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để bảo đảm đồng bộ trong mục tiêu và nguồn lực. Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2026-2030 phải kế thừa thành quả đã đạt được, đồng thời bổ sung tiêu chí, chỉ tiêu mới phù hợp với giai đoạn phát triển mới.

Quy hoạch được nhấn mạnh phải đi trước một bước, làm cơ sở cho triển khai, tránh tình trạng manh mún, dàn trải, đầu tư kém hiệu quả. Các đối tượng và khu vực cần được phân thành nhóm cụ thể: vùng dân tộc thiểu số, vùng sâu xa đặc biệt khó khăn, vùng khó khăn nhưng không thuộc khu vực dân tộc thiểu số, và khu vực có điều kiện phát triển. Trên cơ sở đó, chính sách và cách tiếp cận sẽ khác nhau, vừa có chỉ tiêu cao để phấn đấu, vừa có chính sách ưu tiên phân bổ nguồn lực, tránh cào bằng.

Trong tổ chức thực hiện, Phó Thủ tướng lưu ý phát huy vai trò chủ thể của nhân dân, trao quyền mạnh mẽ hơn cho địa phương để khuyến khích sự năng động, sáng tạo. Đồng thời, cần nghiên cứu cơ chế thành lập Ban Chỉ đạo có sự tham gia của các cơ quan liên quan và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để thực hiện giám sát định kỳ, vận động xã hội cùng tham gia.

Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị định về chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 và Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035, phối hợp cùng các bộ ngành liên quan rà soát, tránh trùng lắp nội dung, xây dựng bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới.

Bộ Tài chính được giao bảo đảm nguồn lực thực hiện chuẩn nghèo đa chiều. Bộ Y tế sớm trình Chính phủ chính sách an sinh xã hội suốt đời cho hộ nghèo, hộ cận nghèo là người cao tuổi không có khả năng lao động. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố phát huy vai trò cơ sở sau khi sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, hoàn thiện quy hoạch đô thị và nông thôn, phân bổ nguồn lực hợp lý, bảo đảm triển khai Chương trình đồng bộ, hiệu quả.

Có thể thấy, việc ban hành chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026-2030 là một bước tiến quan trọng trong công tác giảm nghèo, mở ra nhiều cơ hội cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp. Tuy nhiên, để đạt được những mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Chỉ khi tất cả các bên cùng nhau nỗ lực, chúng ta mới có thể xây dựng một xã hội công bằng, giàu mạnh, nơi mà không ai bị bỏ lại phía sau.