Tầm gửi cây gạo: chỉ là bài thuốc truyền miệng
Chẳng biết bắt nguồn từ đâu nhưng những lời đồn đại về lợi ích của cây tầm gửi mọc trên cây gạo đã biến loại thảo dược này trở thành "hàng hiếm". Người ta mách nhau tìm mua vì cho rằng tầm gửi cây gạo có thể chữa được rất nhiều bệnh…
Tầm gửi vốn là loài cây sống nhờ trên thân của cây khác. Trong các bài thuốc truyền miệng dân gian, có rất nhiều loại tầm gửi có thể chữa bệnh như tầm gửi cây na, cây mít, cây xoan, cây ngái, cây dâu... Nhưng khó tìm, đắt đỏ và được nhiều người săn lùng nhất phải nói đến tầm gửi cây gạo.
Tìm về xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, nơi có những cây gạo có thể sản sinh ra hàng tạ tầm gửi mỗi năm, mới thấy nhu cầu tầm gửi cây gạo cao đến mức nào. Ông Chu Văn Vượng, chủ nhân của một cây gạo cổ thụ trên 100 năm tuổi cho biết: "Mới đây, đợt tết mùng 5/5, chỉ riêng cây gạo này của nhà tôi cũng đã bán được trên 1 tạ tầm gửi tươi, ô tô về mua tầm gửi đỗ đầy đường làng, đội thợ nhà tôi thuê thu hái tầm gửi làm không kịp".Với giá 300.000 đồng một cân tầm gửi tươi hoặc 600.000 đồng 1 cân tầm gửi khô, chỉ tính riêng hôm đó gia đình ông đã thu hơn 30 triệu đồng. Còn túc tắc bán vài chục cân một thì cũng là chuyện thường ngày. Ở Hiền Quan, số gia đình bán được nhiều tầm gửi như nhà ông Vượng đếm sơ cũng hàng chục hộ, nhưng chẳng lúc nào tầm gửi bị ế mà chỉ liên tục tăng giá vụ này qua vụ khác.
Bản thân những khách hàng tìm đến Hiền Quan để mua lẻ tầm gửi cây gạo về dùng thì đều cho rằng loại cây này rất mát, giúp thanh lọc cơ thể và tốt cho sức khỏe, vì vậy mà họ mua về chỉ để uống cho mát, chứ cũng không phải vì có bệnh tật. Nhưng những thương lái đến mua buôn thì lại thi nhau liệt kê những tác dụng thần kỳ của loài cây "sống nhờ ở đậu" này. Nào là "tốt cho người đang chạy thận", nào là "suy gan cấp mấy cũng khỏi", nào là "những bệnh không rõ nguyên nhân, tự nhiên ốm o gầy mòn, mệt mỏi chán ăn… thì chỉ có cách là uống nước sắc tầm gửi cây gạo"?!
Theo ông Phan Văn Khoa, một trong những nhà có nhiều tầm gửi nhất làng Hiền Quan, thì ông chỉ biết tầm gửi cây gạo có tác dụng chữa sản hậu mòn ở phụ nữ (người phụ nữ bị gầy mòn đi sau khi sinh con). Tác dụng này là do mẹ đẻ ông ngày xưa đã sử dụng và kể lại cho con cháu. Còn bản thân ông Khoa thì đã thử nghiệm và nhận thấy tác dụng rõ ràng nhất là... giải rượu. "Lần nào trước khi uống rượu tôi chỉ cần uống vài chén nước tầm gửi cây gạo là có thể uống rượu thoải mái mà không say, hay mỗi lần tôi say rượu cũng chỉ cần uống thứ nước này là rất nhanh tỉnh..."
Tìm hiểu trong các tài liệu chính thống về các loại cây thuốc, chúng tôi tuyệt nhiên không thấy tài liệu nào nói về tầm gửi cây gạo. Các thông tin có được vẫn chỉ là những thông tin truyền miệng, kinh nghiệm dân gian, thậm chí cả những lời đồn thổi. Trong tất cả tài liệu về y học cổ truyền như: "Dược điển Việt Nam IV", "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam", "Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam" tập I và II… đều không thấy nói về tầm gửi cây gạo cũng như tác dụng chữa bệnh của nó.Do chưa có sự xác minh của khoa học về tác dụng chữa bệnh của tầm gửi cây gạo, các bác sỹ khuyên người dân, đặc biệt là những người khỏe mạnh bình thường không nên lạm dụng loài cây này. Khi bị bệnh, cách tốt nhất là đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế để các bác sỹ có chuyên môn kiểm tra điều trị.