TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
Thấy gì từ việc thế giới giảm dự trữ ngoại hối?
Dự trữ ngoại hối toàn cầu tính đến tháng 3 vừa qua giảm còn 11,6 nghìn tỷ USD từ mức kỷ lục 12,03 nghìn tỷ vào tháng 8/2014
Xu hướng tăng mạnh dự trữ ngoại hối của thế giới trong suốt thập kỷ qua đã kết thúc, Bloomberg cho biết.
Theo hãng tin tài chính này, dự trữ ngoại hối toàn cầu tính đến tháng 3 vừa qua giảm còn 11,6 nghìn tỷ USD từ mức kỷ lục 12,03 nghìn tỷ vào tháng 8/2014. Trước đó, từ năm 2004 đến thời điểm đạt đỉnh, dự trữ ngoại hối của thế giới đã tăng gấp 5 lần.
Tỷ giá đồng USD tăng mạnh có thể là một nguyên nhân khiến dự trữ ngoại hối bằng các đồng tiền khác như Euro suy giảm. Tuy vậy, việc dự trữ ngoại hối toàn cầu giảm sút vẫn cho thấy một sự thay đổi sau khi các ngân hàng trung ương trên thế giới - mà chủ yếu là của các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc và Nga - mỗi năm tăng dự trữ thêm trung bình 824 tỷ USD trong suốt thập kỷ qua.
Loại trừ yếu tố biến động tỷ giá, ngân hàng Credit Suisse ước tính, các nước đang phát triển - nhóm nắm 2/3 dự trữ ngoại hối toàn cầu - tiêu ròng 54 tỷ USD trong dự trữ ngoại hối trong quý 4/2014. Đây là mức chi dự trữ ngoại hối mạnh nhất của nhóm này kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.
Trong đó, nước có nhiều dự trữ ngoại hối nhất thế giới Trung Quốc và các nước xuất khẩu hàng hóa cơ bản chiếm phần lớn mức giảm này. Đó là do ngân hàng trung ương của các nước này bán ra đồng USD để bảo vệ tỷ giá đồng nội tệ trước sự rút lui của các dòng vốn ngoại. Theo số liệu của Bloomberg, chỉ số đo sức mạnh đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi đã giảm 15% so với đồng USD trong vòng 1 thập kỷ trở lại đây.
Tính đến tháng 12/2014, dự trữ ngoại hối của Trung Quốc giảm còn 3,8 nghìn tỷ USD từ mức đỉnh 4 nghìn tỷ USD vào tháng 6 - theo dữ liệu của Ngân hàng Trung ương nước này (PBoC). Trong vòng 1 năm tính đến tháng 3/2015, dự trữ ngoại hối của Nga giảm 25%, còn 361 tỷ USD. Saudi Arabia, nước sở hữu dự trữ ngoại hối lớn thứ ba thế giới sau Trung Quốc và Nhật Bản, đã “đốt” 10 tỷ USD kể từ tháng 8 năm ngoái, giảm mức dự trữ còn 721 tỷ USD.
Theo giới phân tích, xu hướng này có thể còn tiếp tục do giá dầu vẫn ở mức thấp và tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi còn yếu làm giảm dòng USD chảy vào dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương.
Không chỉ khẳng định cương vị đồng tiền dự trữ số 1 của đồng USD, việc dự trữ ngoại hối toàn cầu giảm còn có thể gây ra những ảnh hưởng lớn đối với thị trường toàn cầu. Những ảnh hưởng này có thể bao gồm khiến các nền kinh tế mới nổi khó tăng cung tiền để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, gia tăng sức ép giảm giá cho đồng Euro, và ảnh hưởng bất lợi giá trái phiếu kho bạc Mỹ.
Những năm gần đây, đồng Euro được hưởng lợi từ việc các ngân hàng trung ương mua vào đồng tiền này để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối. Tuy vậy, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ trọng của đồng Euro trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm xuống mức 22% trong năm 2014, mức thấp nhất kể từ năm 2002, trong khi tỷ trọng dự trữ bằng đồng USD tăng lên mức cao nhất trong 5 năm đạt 63%.
Theo ông George Saravelos, trưởng bộ phận nghiên cứu ngoại hối thuộc ngân hàng Deutsche Bank, Trung Đông và Trung Quốc sẽ là hai nền kinh tế đối mặt với áp lực phải giảm dự trữ ngoại hối trong vòng mấy năm tới. Ông Saravelos nói, các ngân hàng trung ương của hai nền kinh tế này sẽ phải bán ra đồng Euro.
Đồng Euro đã giảm giá so với 29/31 đồng tiền chủ chốt trong năm nay do Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đẩy mạnh các biện pháp kích thích tiền tệ để chống giảm phát. Hôm 16/3, đồng Euro đã giảm giá xuống mức thấp nhất 12 năm là 1 Euro tương đương 1,0458 USD, trước khi phục hồi lên mức 1 Euro đổi 1,0969 USD vào ngày 3/4.
Ngân hàng trung ương của các nền kinh tế mới nổi bắt đầu xây dựng dự trữ ngoại hối từ sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á hồi cuối thập niên 1990 nhằm bảo vệ thị trường trong trường hợp dòng vốn ngoại tháo chạy. Các nước này cũng mua vào ngoại tệ để hạn chế sự tăng giá của đồng nội tệ. Vì vậy, dự trữ ngoại hối của các nền kinh tế mới nổi đã tăng 4 lần kể từ năm 2004, trong đó mức nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ của nhóm nước này tăng lên 4,1 nghìn tỷ USD từ mức 934 tỷ USD.
Việc tích lũy dự trữ ngoại hối bổ sung cung tiền nội tệ vào hệ thống tài chính, vì mỗi USD được mua vào tạo ra một lượng tiền nội tệ tương ứng được bơm ra, giúp kích thích tăng trưởng nền kinh tế. Theo số liệu của Bloomberg, cơ sở tiền tệ (monetary base) của Trung Quốc và Nga tăng trung bình 17% mỗi năm trong thập kỷ tính đến năm 2013. Tốc độ tăng này sụt giảm còn 6% trong năm ngoái.
Các ngân hàng trung ương còn có những cách khác để bơm tiền vào hệ thống ngân hàng, nhưng nếu làm vậy mà thiếu đi sự hậu thuẫn của một dự trữ ngoại hối gia tăng, thì hệ quả sẽ là khiến đồng nội tệ mất giá mạnh hơn - điều mà có thể các ngân hàng trung ương muốn tránh.
“Biến động dự trữ ngoại hối toàn cầu là một thước đo cho thấy sự tăng giảm về thanh khoản toàn cầu. Khi một thời kỳ tiền tệ lỏng lẻo đột ngột kết thúc, thì giá tài sản tại các thị trường mới nổi thường là nạn nhân đầu tiên”, chiến lược gia Albert Edwards thuộc ngân hàng Pháp Societe Generale nhận xét.
Theo hãng tin tài chính này, dự trữ ngoại hối toàn cầu tính đến tháng 3 vừa qua giảm còn 11,6 nghìn tỷ USD từ mức kỷ lục 12,03 nghìn tỷ vào tháng 8/2014. Trước đó, từ năm 2004 đến thời điểm đạt đỉnh, dự trữ ngoại hối của thế giới đã tăng gấp 5 lần.
Tỷ giá đồng USD tăng mạnh có thể là một nguyên nhân khiến dự trữ ngoại hối bằng các đồng tiền khác như Euro suy giảm. Tuy vậy, việc dự trữ ngoại hối toàn cầu giảm sút vẫn cho thấy một sự thay đổi sau khi các ngân hàng trung ương trên thế giới - mà chủ yếu là của các nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc và Nga - mỗi năm tăng dự trữ thêm trung bình 824 tỷ USD trong suốt thập kỷ qua.
Loại trừ yếu tố biến động tỷ giá, ngân hàng Credit Suisse ước tính, các nước đang phát triển - nhóm nắm 2/3 dự trữ ngoại hối toàn cầu - tiêu ròng 54 tỷ USD trong dự trữ ngoại hối trong quý 4/2014. Đây là mức chi dự trữ ngoại hối mạnh nhất của nhóm này kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.
Trong đó, nước có nhiều dự trữ ngoại hối nhất thế giới Trung Quốc và các nước xuất khẩu hàng hóa cơ bản chiếm phần lớn mức giảm này. Đó là do ngân hàng trung ương của các nước này bán ra đồng USD để bảo vệ tỷ giá đồng nội tệ trước sự rút lui của các dòng vốn ngoại. Theo số liệu của Bloomberg, chỉ số đo sức mạnh đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi đã giảm 15% so với đồng USD trong vòng 1 thập kỷ trở lại đây.
Tính đến tháng 12/2014, dự trữ ngoại hối của Trung Quốc giảm còn 3,8 nghìn tỷ USD từ mức đỉnh 4 nghìn tỷ USD vào tháng 6 - theo dữ liệu của Ngân hàng Trung ương nước này (PBoC). Trong vòng 1 năm tính đến tháng 3/2015, dự trữ ngoại hối của Nga giảm 25%, còn 361 tỷ USD. Saudi Arabia, nước sở hữu dự trữ ngoại hối lớn thứ ba thế giới sau Trung Quốc và Nhật Bản, đã “đốt” 10 tỷ USD kể từ tháng 8 năm ngoái, giảm mức dự trữ còn 721 tỷ USD.
Theo giới phân tích, xu hướng này có thể còn tiếp tục do giá dầu vẫn ở mức thấp và tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế mới nổi còn yếu làm giảm dòng USD chảy vào dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương.
Không chỉ khẳng định cương vị đồng tiền dự trữ số 1 của đồng USD, việc dự trữ ngoại hối toàn cầu giảm còn có thể gây ra những ảnh hưởng lớn đối với thị trường toàn cầu. Những ảnh hưởng này có thể bao gồm khiến các nền kinh tế mới nổi khó tăng cung tiền để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, gia tăng sức ép giảm giá cho đồng Euro, và ảnh hưởng bất lợi giá trái phiếu kho bạc Mỹ.
Những năm gần đây, đồng Euro được hưởng lợi từ việc các ngân hàng trung ương mua vào đồng tiền này để đa dạng hóa dự trữ ngoại hối. Tuy vậy, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tỷ trọng của đồng Euro trong dự trữ ngoại hối toàn cầu đã giảm xuống mức 22% trong năm 2014, mức thấp nhất kể từ năm 2002, trong khi tỷ trọng dự trữ bằng đồng USD tăng lên mức cao nhất trong 5 năm đạt 63%.
Theo ông George Saravelos, trưởng bộ phận nghiên cứu ngoại hối thuộc ngân hàng Deutsche Bank, Trung Đông và Trung Quốc sẽ là hai nền kinh tế đối mặt với áp lực phải giảm dự trữ ngoại hối trong vòng mấy năm tới. Ông Saravelos nói, các ngân hàng trung ương của hai nền kinh tế này sẽ phải bán ra đồng Euro.
Đồng Euro đã giảm giá so với 29/31 đồng tiền chủ chốt trong năm nay do Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đẩy mạnh các biện pháp kích thích tiền tệ để chống giảm phát. Hôm 16/3, đồng Euro đã giảm giá xuống mức thấp nhất 12 năm là 1 Euro tương đương 1,0458 USD, trước khi phục hồi lên mức 1 Euro đổi 1,0969 USD vào ngày 3/4.
Ngân hàng trung ương của các nền kinh tế mới nổi bắt đầu xây dựng dự trữ ngoại hối từ sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á hồi cuối thập niên 1990 nhằm bảo vệ thị trường trong trường hợp dòng vốn ngoại tháo chạy. Các nước này cũng mua vào ngoại tệ để hạn chế sự tăng giá của đồng nội tệ. Vì vậy, dự trữ ngoại hối của các nền kinh tế mới nổi đã tăng 4 lần kể từ năm 2004, trong đó mức nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ của nhóm nước này tăng lên 4,1 nghìn tỷ USD từ mức 934 tỷ USD.
Việc tích lũy dự trữ ngoại hối bổ sung cung tiền nội tệ vào hệ thống tài chính, vì mỗi USD được mua vào tạo ra một lượng tiền nội tệ tương ứng được bơm ra, giúp kích thích tăng trưởng nền kinh tế. Theo số liệu của Bloomberg, cơ sở tiền tệ (monetary base) của Trung Quốc và Nga tăng trung bình 17% mỗi năm trong thập kỷ tính đến năm 2013. Tốc độ tăng này sụt giảm còn 6% trong năm ngoái.
Các ngân hàng trung ương còn có những cách khác để bơm tiền vào hệ thống ngân hàng, nhưng nếu làm vậy mà thiếu đi sự hậu thuẫn của một dự trữ ngoại hối gia tăng, thì hệ quả sẽ là khiến đồng nội tệ mất giá mạnh hơn - điều mà có thể các ngân hàng trung ương muốn tránh.
“Biến động dự trữ ngoại hối toàn cầu là một thước đo cho thấy sự tăng giảm về thanh khoản toàn cầu. Khi một thời kỳ tiền tệ lỏng lẻo đột ngột kết thúc, thì giá tài sản tại các thị trường mới nổi thường là nạn nhân đầu tiên”, chiến lược gia Albert Edwards thuộc ngân hàng Pháp Societe Generale nhận xét.
