Thống đốc được trao nhiều thẩm quyền chi trả bảo hiểm tiền gửi

Sáng 23/10, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV với nội dung nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi).

Trình bày Tờ trình Dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi), Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng, cho biết Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là các nhiệm vụ nêu tại Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Chương trình xây dựng pháp luật của Quốc hội Khóa XV.

Sau 12 năm thi hành, Luật Bảo hiểm tiền gửi năm 2012 đã bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc. Việc Quốc hội thông qua Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) vào ngày 18 tháng 1 năm 2024 cũng đặt ra yêu cầu sửa đổi Luật Bảo hiểm tiền gửi để bảo đảm tính thống nhất pháp lý và tạo cơ sở cho tổ chức Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ mới.

Mục tiêu cốt lõi là thiết lập hành lang pháp lý rõ ràng, đầy đủ, củng cố vai trò bảo vệ người gửi tiền và duy trì sự ổn định của hệ thống các tổ chức tín dụng, đảm bảo an toàn xã hội và an ninh tài chính.

Chính phủ khẳng định việc xây dựng Luật dựa trên các nguyên tắc: thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng và Nhà nước; kế thừa các quy định còn phù hợp; khắc phục những bất cập từ thực tiễn; đảm bảo đồng bộ với các luật liên quan (như Luật Các tổ chức tín dụng) và có tham khảo kinh nghiệm quốc tế phù hợp điều kiện Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra, thống nhất với sự cần thiết sửa đổi Luật. Hồ sơ dự án Luật được đánh giá là cơ bản đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan soạn thảo cần rà soát, hoàn thiện dự thảo, đặc biệt chú trọng đánh giá nguồn lực và điều kiện bảo đảm thi hành Luật để bảo đảm tính khả thi.

Dự thảo gồm 8 chương, 42 điều: sửa đổi, bổ sung 26 điều; bổ sung mới 7 điều; bãi bỏ 4 điều; giữ nguyên 9 điều. Nội dung tập trung vào việc tăng cường năng lực, vai trò và tính linh hoạt cho Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam.

Chính phủ đề xuất bổ sung một loạt quyền và nghĩa vụ cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi, bao gồm: quyền kiểm tra các tổ chức tín dụng tham gia bảo hiểm tiền gửi theo kế hoạch của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; quyền vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước; quyền vay, tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, tổ chức tín dụng hoặc tổ chức khác có bảo lãnh của Chính phủ; quyền cử nhân sự quản lý, điều hành tại Quỹ tín dụng nhân dân được kiểm soát đặc biệt.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ làm rõ giá trị pháp lý của kết quả kiểm tra do tổ chức bảo hiểm tiền gửi thực hiện, đồng thời tăng cường cơ chế chia sẻ thông tin với các cơ quan thanh tra, giám sát. Cần phân biệt rõ các điều kiện để tổ chức bảo hiểm tiền gửi được vay đặc biệt hoặc tiếp nhận hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, đảm bảo quy trình lập và phân bổ ngân sách được tuân thủ. Ngoài ra, cần phân định nhiệm vụ và quyền hạn giữa Tổ chức Bảo hiểm tiền gửi và Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam trong việc bố trí nhân sự tại các Quỹ tín dụng nhân dân.

Dự thảo giao Thống đốc Ngân hàng Nhà nước quy định mức phí bảo hiểm tiền gửi, áp dụng phương án đồng hạng hoặc phân biệt theo rủi ro phù hợp với từng thời kỳ. Dự thảo cũng bổ sung quy định cho phép tạm hoãn nộp phí đối với tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt.

Đặc biệt, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước được trao thẩm quyền quyết định chi trả vượt hạn mức (toàn bộ số tiền gửi) trong các “trường hợp đặc biệt” nhằm bảo đảm an toàn hệ thống, trật tự và an toàn xã hội.

Ủy ban Kinh tế và tài chính đề nghị quy định mức phí cần nghiên cứu kỹ để đảm bảo ổn định nguồn thu, phù hợp với năng lực tài chính của tổ chức tín dụng. Việc tính phí phân biệt cần có lộ trình rõ ràng, kèm tiêu chí phân loại tổ chức tín dụng. Đồng thời, cần làm rõ khái niệm “trường hợp đặc biệt” và xây dựng quy trình phê duyệt minh bạch với sự tham gia của Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính. Việc tạm hoãn nộp phí cần được tích hợp trong phương án cơ cấu lại đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Dự thảo bổ sung quy định về chế độ tài chính, kế toán, và mở rộng phạm vi đầu tư vốn cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi, bao gồm mua bán trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi hoặc gửi tiền tại các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước hoặc có vốn doanh nghiệp nhà nước trên 50%.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính yêu cầu đánh giá đầy đủ rủi ro từ hoạt động đầu tư và xây dựng phương án kiểm soát. Hoạt động đầu tư chỉ được phép khi đã bảo đảm năng lực tài chính và khả năng dự phòng cho nhiệm vụ bảo hiểm tiền gửi. Cần làm rõ vai trò của Ngân hàng Nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu nhà nước trong việc quyết định danh mục đầu tư, cơ cấu đầu tư và tiêu chí kiểm soát rủi ro.

Dự thảo thể hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực bảo hiểm tiền gửi. Chuyển thẩm quyền từ Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ sang Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đối với việc quy định hạn mức chi trả bảo hiểm, quyết định chi trả vượt trần, quy định phí bảo hiểm và quyết định cho vay đặc biệt.

Chuyển giao nhiệm vụ kiểm tra tổ chức tín dụng từ Ngân hàng Nhà nước sang Tổ chức Bảo hiểm tiền gửi, theo kế hoạch do Ngân hàng Nhà nước giao. 

Sự phân cấp này được đánh giá là phù hợp với chức năng, thẩm quyền và góp phần nâng cao tính chủ động trong điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động bảo hiểm tiền gửi.