Việc xây dựng luật này, theo tờ trình nhằm vừa bảo đảm cho hoạt động giữ gìn an ninh, trật tự của lực lượng cảnh vệ được thuận lợi, vừa bảo đảm quyền con người, quyền công dân được thực hiện theo đúng quy định của Hiến pháp năm 2013.

Chính phủ cho biết, dự thảo luật đã quy định rõ quyền hạn của Tư lệnh Cảnh vệ, Cục trưởng Cục Bảo vệ an ninh quân đội và quyền hạn của cán bộ, chiến sĩ cảnh vệ để tránh lạm quyền trong quá trình thực thi nhiệm vụ.

Đồng thời, dự thảo cũng bổ sung một số quyền hạn mới cho sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ để đáp ứng yêu cầu công tác cảnh vệ trong tình hình hiện nay. Như quy định được sử dụng giấy bảo vệ đặc biệt, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ, tín hiệu của xe ưu tiên để thực hiện công tác cảnh vệ; được mang theo vũ khí, công cụ hỗ trợ vào cảng hàng không, lên tàu bay để thực hiện công tác cảnh vệ. 

Đặc biệt, để bảo đảm đồng bộ với Luật Công an nhân dân, Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản, dự thảo luật quy định trong trường hợp cấp bách, để bảo đảm tuyệt đối an toàn cho đối tượng cảnh vệ, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ được huy động người, thực hiện trưng dụng tài sản, phương tiện của đơn vị, cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật

Về quyền nổ súng - một quy định đang còn ý kiến nhiều chiều, Chính phủ cho biết, pháp luật hiện hành đã quy định các trường hợp được nổ súng trong khi thi hành nhiệm vụ của lực lượng cảnh vệ tại nghị định.

Nay các trường hợp nổ súng được quy định cụ thể ngay trong dự thảo luật để phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013 về tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. 

Các trường hợp được nổ súng của lực lượng cảnh vệ quy định cụ thể trong luật bảo đảm các nguyên tắc theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ, tờ trình nêu rõ.

Thẩm tra dự án luật, Uỷ ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội cho rằng quy định nổ súng “để tiêu diệt” đối tượng đang có hành vi tấn công trực tiếp đối tượng cảnh vệ hoặc sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ là chưa phù hợp với nguyên tắc “người sử dụng cần hạn chế thiệt hại do việc nổ súng gây ra” và cần bảo đảm điều kiện về “phòng vệ chính đáng” hoặc “tình thế cấp thiết” theo Bộ luật Hình sự. 

Để kịp thời ngăn chặn hành vi này, nhiều khi chỉ cần sử dụng các biện pháp nghiệp vụ, công cụ hỗ trợ hoặc bắn bị thương, vì nếu đối tượng còn sống sẽ thuận lợi hơn trong công tác xác minh, điều tra, xử lý vụ việc. 

Mặt khác, đa số ý kiến đồng ý quy định trong trường hợp cấp bách, để bảo đảm tuyệt đối cho đối tượng cảnh vệ, thì sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ được quyền “huy động” người, phương tiện. 

Về thẩm quyền trưng dụng, đa số ý kiến cho rằng, theo quy định của Hiến pháp thì trong một số trường hợp cần thiết chỉ “Nhà nước” mới có quyền trưng dụng tài sản. Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản đã quy định rất chặt chẽ, chỉ giao một số bộ trưởng và chủ tịch UBND cấp tỉnh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có quyền quyết định trưng dụng tài sản nhưng không được phân cấp thẩm quyền này. 

Tuy nhiên, dự thảo luật quy định sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ được “thực hiện trưng dụng tài sản, phương tiện… theo quy định của pháp luật” là chưa rõ, dễ bị lạm dụng. 

Vì vậy, để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, đề nghị sửa lại là, trong trường hợp cấp bách thì sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ được “trưng dụng tài sản, phương tiện… theo Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản”. 

Báo cáo thẩm tra cũng phản ánh, một số ý kiến đề nghị làm rõ trường hợp cấp bách cần bổ sung quyền cho sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ cảnh vệ được “trưng dụng” tài sản, phương tiện và quy định cụ thể về trình tự, thời hạn trưng dụng; việc bàn giao, tiếp nhận tài sản, cơ chế báo cáo, giám sát.

Đồng thời cần bổ sung điều quy định về sửa đổi, bổ sung Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản để đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và báo cáo xin ý kiến Quốc hội.