Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (VASEP), cho biết giá cá tra xuất bán tại các ao nuôi ở Việt Nam đã tăng mạnh vào đầu năm 2025 do nguồn cung hạn chế. Hiện tại, giá cá tra đang ở mức cao nhất trong 3 năm trở lại đây. Cụ thể, cá tra có trọng lượng lớn hơn 1,2 kg đã đạt 32.440 đồng/kg, là mức cao nhất được ghi nhận kể từ năm 2022. Những loại cá lớn này chủ yếu được thị trường Trung Quốc ưa chuộng; trong khi các kích cỡ nhỏ hơn lại được ưu chuộng để xuất khẩu philê sang EU và Hoa Kỳ. Cá tra loại khoảng 1 kg có giá bán 30.000-31.000 đồng/kg.

XUẤT KHẨU CÁ TRA TĂNG TRƯỞNG MẠNH

Theo VASEP, nguyên nhân chính dẫn đến sự tăng giá mạnh của cá tra cỡ lớn là do số lượng cá này rất hạn chế. Cụ thể, tính đến cuối tháng 12/2024, cá có trọng lượng từ 800g đến 1kg chiếm 37% tổng số cá; trong khi cá có kích thước lớn hơn chỉ chiếm khoảng 5%. Ngoài ra, nhu cầu từ thị trường Trung Quốc, đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán cũng góp phần làm tăng giá. Thêm vào đó, nguồn cung cá bị hạn chế do cá phát triển chậm trong thời tiết lạnh vào tháng 12. Giá cá giống cũng tiếp tục tăng mạnh, đạt 46.300 đồng/kg trong tháng 1/2025, mức cao nhất kể từ tháng 2/2023.

Với mức giá trên, xuất khẩu cá tra trong tháng 1/2025 ước đem về 209 triệu USD, tăng 27% so với tháng 1/2024. Năm 2024, xuất khẩu cá tra đạt 2 tỷ USD, tăng 9% so với năm 2023 và đóng góp 20% vào tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Về thị trường tiêu thụ, Trung Quốc và Hồng Kông vẫn là điểm đến hàng đầu của xuất khẩu cá tra Việt Nam trong năm 2024, đạt hơn 580 triệu USD, tăng nhẹ 1,3% so với năm 2023. Hoa Kỳ tiếp tục giữ vị trí thứ 2, sau Trung Quốc trong top các quốc gia nhập khẩu nhiều nhất cá tra Việt Nam. Riêng tháng 12/2024, xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ đạt gần 28 triệu USD, tăng 40% so với tháng 12/2023. Luỹ kế cả năm, xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ đem về 345 triệu USD, tăng 27% so với năm 2023.

Xuất khẩu cá tra sang khối thị trường được trợ lực bởi Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cũng ghi nhận tăng trưởng 10% trong năm 2024, với hơn 274 triệu USD; trong đó, Mexico đạt 76 triệu USD, tăng 4% so với năm 2023, và vẫn là quốc gia đứng đầu trong khối về nhập khẩu nhiều nhất cá tra từ Việt Nam. 

Xuất khẩu cá tra sang EU trong tháng 12/2024 cũng đạt gần 16 triệu USD, tăng 18% so với tháng 12/2023. Hà Lan, Đức, Bỉ, Tây Ban Nha,... lần lượt là top các quốc gia nhập khẩu nhiều nhất cá tra Việt Nam trong khối. Tuy nhiên, khác với các quốc gia khác, riêng xuất khẩu cá tra sang Đức chứng kiến giảm 2% trong năm 2024, với giá trị đạt hơn 37 triệu USD.

Ngoài ra, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang một số thị trường khác cũng đón nhận kết quả tích cực và ghi nhận tăng trưởng dương như Brazil tăng 15%, Thái Lan tăng 4%, Colombia tăng 36%,...

Về sản phẩm xuất khẩu, phile cá tra đông lạnh vẫn là sản phẩm chủ lực của xuất khẩu cá tra Việt Nam. Năm 2024, giá trị xuất khẩu sản phẩm này đạt 1,6 tỷ USD. Xuất khẩu cá tra chế biến tăng trưởng 45%, đạt 43 triệu USD. Xuất khẩu cá tra khô và sản phẩm đông lạnh khác (nguyên con, cắt khúc,...) đạt 357 triệu USD, tăng 23% so với cùng kỳ năm 2023.

CHẤM DỨT TRANH CHẤP VỤ VIỆC DS536 TẠI WTO

VASEP nhận định năm 2025 hứa hẹn sẽ là năm xuất khẩu cá tra chinh phục những cột mốc mới. Xuất khẩu cá tra sang thị trường Hoa Kỳ sẽ rất thuận lợi, vì ngày 17/1/2025, Việt Nam và Hoa Kỳ đã ký Thỏa thuận song phương về việc dỡ bỏ thuế chống bán phá giá đối với cá philê xuất khẩu từ Việt Nam. Thỏa thuận này đánh dấu việc chấm dứt tranh chấp vụ kiện DS536 tại WTO. Thỏa thuận này thể hiện thiện chí của Hoa Kỳ trong việc củng cố mối quan hệ hợp tác giữa hai quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam và Hoa Kỳ đã nâng cấp quan hệ Đối tác Chiến lược toàn diện.

Theo đó, Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn đã được đưa ra khỏi phạm vi áp dụng thuế chống bán phá giá đối với cá tra, basa xuất khẩu vào Hoa Kỳ. Đây là công ty chiếm tỷ trọng lớn nhất trong xuất khẩu cá tra sang thị trường Hoa Kỳ. Thỏa thuận giải quyết tranh chấp thuế chống bán phá giá này mở ra cơ hội lớn cho Vĩnh Hoàn và ngành cá tra Việt Nam, giúp mở rộng xuất khẩu một cách ổn định hơn sang thị trường Hoa Kỳ với các sản phẩm chất lượng và bền vững.

VASEP cho biết tranh chấp liên quan đến cá tra, basa bắt đầu từ năm 2018 khi Việt Nam khởi kiện Hoa Kỳ về việc áp dụng thuế chống bán phá giá đối với sản phẩm này. Sau khi Ban hội thẩm WTO đưa ra dự thảo phán quyết vào năm 2020, Hoa Kỳ đã đề xuất cùng Việt Nam hoãn phán quyết để thương lượng giải pháp song phương.

10 năm trước, xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ đã có sự tăng trưởng ấn tượng, đặc biệt là năm 2016 với mức tăng 23% so với năm 2015. Tuy nhiên, từ 2018 đến 2020, xuất khẩu cá tra sang Hoa Kỳ đã giảm mạnh, do các rào cản thuế quan và các yếu tố bên ngoài như cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong năm 2019, xuất khẩu giảm 48% so với năm 2018 và tiếp tục giảm 14% trong năm 2020.

"Những thay đổi của thị hiếu người tiêu dùng, sự điều chỉnh của thị trường, sự biến động của các yếu tố địa chính trị, chiến tranh, cước vận tải, thuế,... là rào cản khó tránh khỏi trong bối cảnh hiện tại", VASEP nhận định.

Năm 2025, kinh tế tiếp tục phục hồi và nhu cầu tại các thị trường lớn bắt đầu gia tăng mạnh mẽ. Đây sẽ là động lực quan trọng giúp cá tra Việt Nam phát triển. Dù vậy, theo VASEP, chất lượng con giống - khâu quan trọng của ngành hàng vẫn còn chưa đạt.

Để khắc phục vấn đề này, VASEP cho rằng cần đẩy nhanh tiến độ triển khai các đề án, nhiệm vụ nghiên cứu chọn tạo các tính trạng cá giống (kháng bệnh, tăng tỷ lệ phile, chịu mặn,...) theo nhu cầu thị trường. Kiểm tra, chứng nhận cơ sở đủ điều kiện sản xuất, ương dưỡng giống theo quy định của Luật Thuỷ sản. Đồng thời, thực hiện Đề án liên kết sản xuất giống cá tra 3 cấp chất lượng cao vùng đồng bằng sông Cửu Long.