08:24 06/06/2010

4 kịch bản cho số phận của đồng Euro (kỳ 2)

Kiều Oanh

Hai kịch bản tiếp theo cho số phận của đồng tiền chung châu Âu trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính công hiện nay

Euro đang đương đầu với những thách thức khó giải quyết.
Euro đang đương đầu với những thách thức khó giải quyết.
Cuộc khủng hoảng nợ ở châu Âu đã đẩy đồng tiền chung của khu vực tới chỗ phải đương đầu với những thách thức không dễ hóa giải trong một sớm một chiều.

Tờ Financial Times đã đưa ra 4 kịch bản cho số phận của đồng tiền chung châu Âu trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính công hiện nay. Dưới đây là hai kịch bản tiếp theo:

Kịch bản 3: Vết thương không lành


Theo kịch bản này, khối Eurozone sẽ suy yếu vĩnh viễn, và tương lai dài hạn của đồng Euro bị đặt vào thế nghi ngờ.

Những đòi hỏi đặt ra đối với các nền kinh tế ở khu vực Nam Âu có thể là quá cao. Hy Lạp có khả năng sẽ còn “nằm viện” lâu hơn dự kiến và phải đối mặt với tình huống xin hoãn nợ. Bồ Đào Nha và thậm chí là Tây Ban Nha có nguy cơ sa chân vào khủng hoảng. Bất ổn xã hội gia tăng tới mức không kiểm soát được, một khi các biện pháp thắt lưng buộc bung mà IMF và EU đề ra không đem lại kết quả. Những đồn đoán về khả năng tan rã của đồng Euro gia tăng.

Ảnh hưởng đối với các ngân hàng của Đức và Pháp, cộng với sự suy sụp niềm tin vào nền kinh tế, sẽ đe dọa dẫn tới suy thoái sâu ở Eurozone, trong khi đồng Euro mất giá sẽ châm ngòi cho lạm phát.

Kịch bản này có thể xảy ra nếu các nhà lãnh đạo Eurozone không tìm được cách để đảo ngược “vận đen” của những quốc gia như Hy Lạp. Ông Jean Pisani-Ferry, một chuyên gia thuộc Bruegel - cơ quan nghiên cứu ở Brussels - chỉ ra rằng, sự kết hợp giữa tình hình tài chính công tệ hại và những ngành công nghiệp kém sức cạnh tranh đã gây ra những thách thức lớn cho các nền kinh tế ở khu vực Nam Âu.

Để lấy lại sức cạnh tranh, các quốc gia cần thực hiện chiến lược giảm phát bằng cách cắt giảm tiền lương và giá cả, “nhưng nếu giá cả giảm xuống và nợ công vẫn cao, nền kinh tế vẫn co cụp, thì gánh nặng nợ nần lại gia tăng”.

Theo ông Pisani-Ferry, lý tưởng nhất, nước Đức nên cho phép lạm phát tăng quá mức mục tiêu 2% của khu vực Eurozone để giúp các nước khác thực hiện sự điều chỉnh như trên, nhưng rất khó để những người dân Đức vốn có nỗi ám ảnh lớn về lạm phát chấp nhận điều này.

Không giống như ở Thụy Điển những năm 1990, các nền kinh tế đang gặp khó ở Eurozone hiện nay sẽ không có được lựa chọn phá giá đồng tiền, mặc dù sự suy yếu lúc này của đồng Euro có thể sẽ giúp tăng cường xuất khẩu từ khu vực này.

Kịch bản thứ ba này đặc biệt nguy hiểm đối với ECB. Hiện ECB đã nhận được nhiều lời chỉ trích, đặc biệt từ nước Đức, về động thái can thiệp vào thị trường trái phiếu. Rủi ro là ở chỗ, ECB có thể sẽ buộc phải mở rộng chương trình can thiệp này thành một kế hoạch “nới lỏng định lượng” trên quy mô lớn, qua đó tạo ra những ảnh hưởng lớn về mặt lạm phát, mà không một biện pháp hút bớt thanh khoản nào có thể ngăn chặn được.

Trước đây, những biện pháp tương tự đã từng được thực hiện bởi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) và Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) sau sự sụp đổ của ngân hàng Lehman Brothers vào tháng 9/2008. Nhưng đối với người Đức, việc ECB nới lỏng định lượng sẽ vi phạm hai quy tắc mà họ cho là nền tảng của khối Eurozone khi liên minh này ra đời năm 2009: sự độc lập của ngân hàng trung ương khỏi các vấn đề chính trị, và trách nhiệm của chính phủ trong việc giữ trật tự tài chính công của nước mình. Thái độ giận dữ về lạm phát leo thang sẽ gia tăng, làm căng thẳng thêm nỗi bất mãn của người dân với liên minh tiền tệ.

Khả năng xảy ra kịch bản này: Có thể xảy ra.

Ảnh hưởng đối với đồng Euro: Đồng Euro sẽ suy yếu trong dài hạn.

Kịch bản 4: Rã đám

Theo kịch bản này, khối Eurozone sẽ tan rã. Căng thẳng trở nên quá lớn để kiểm soát, một hoặc vài quốc gia nhận thấy là tốt hơn hết nên rút khỏi đồng Euro, hoặc các thành viên của Eurozone quyết định trục xuất một số “người anh em”.

Sự suy sụp của nền kinh tế Hy Lạp, suy thoái và lạm phát tăng vọt trong khối Eurozone, sự bất mãn ngày càng tăng của người dân châu Âu đối với đồng Euro… sẽ trở thành sự thật nếu những diễn biến xấu tiếp tục xảy ra. Khi đó, kịch bản tồi tệ nhất đối với đồng tiền chung này sẽ cận kề hơn bao giờ hết.

Thay vì đem tới một cách giải quyết êm thấm cho những khó khăn hiện nay như suy nghĩ của nhiều chuyên gia, việc một quốc gia châu Âu vỡ nợ và phải tái cơ cấu các khoản nợ có thể tạo ra những ảnh hưởng mang tính tàn phá và không thể đoán định trong khắp khu vực.

Trước đây, chưa ai từng “lên lịch” cho sự tan rã của khối Eurozone. Thậm chí, việc gia nhập liên minh tiền tệ này vẫn được xem là xu hướng không thể đảo ngược, và không có điều khoản nào về sự rút lui. Nhưng như vậy không có nghĩa là Eurozone không có nguy cơ giải thể.

Theo ông Ansgar Belke, giáo sư kinh tế học thuộc Đại học Duisburg-Essen của Đức, rút lui có trật tự có thể là giải pháp hợp lý cho những nước thành viên Eurozone “có sự khác biệt căn bản so với các thành viên khác”. “Bồ Đào Nha hầu như không có gì để xuất khẩu. Họ đang cạnh tranh với các thị trường mới nổi nhằm vực dậy nền kinh tế, nên sẽ phải cắt giảm mạnh chi phí lao động tới mức sẽ tạo ra suy thoái sâu. Tương tự, điều này chắc chắn sẽ xảy ra ở Hy Lạp”.

Giáo sư này cho rằng, một khả năng là châu Âu sẽ thành lập một hệ thống có chức năng tổ chức “vỡ nợ có trật tự” cho các quốc gia thành viên trong trường hợp cần thiết, trong đó bao gồm cả giải quyết các trường hợp muốn hoặc bị buộc phải rút lui khỏi Eurozone. Chính Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng đã cho rằng, trong tương lai, những thành viên không tuân thủ đầy đủ quy định của Eurozone sẽ được yêu cầu rút khỏi khối.

Tuy nhiên, rút lui có trật tự khỏi Eurozone là việc khó, nếu không muốn nói là không thể, thực hiện được. Phần lớn các nhà kinh tế học cho rằng, chi phí cho việc rút lui sẽ là rất lớn, cho dù quốc gia thành viên đó bị buộc phải ra đi, chẳng hạn như Hy Lạp, hay tự nguyện ra đi, chẳng hạn như Đức.

Nếu rút khỏi đồng Euro, Hy Lạp vẫn sẽ phải trả những gánh nợ nước ngoài khổng lồ bằng đồng Euro, nhưng lại bằng đồng nội tệ Drachma yếu hơn; các công ty của Đức sẽ phải đối mặt với đồng Mark tăng giá vùn vụt. Chi phí kinh doanh xuyên biên giới sẽ leo thang và những biến động khó lường về tỷ giá sẽ là một trở ngại lớn cho tăng trưởng kinh tế.

Trong trường hợp việc rút lui khỏi khối Eurozone có thể thực hiện, thì biết đâu, nhiều nước trong liên minh này sẽ ồ ạt xin ra. Khi đó, giấc mơ đồng tiền chung mà các nhà hoạch định chính sách châu Âu từ thời Chiến tranh Thế giới 2, sẽ tan tành mây khói. Tương lai của sự nhất thể hóa kinh tế ở châu Âu sẽ không còn. Bà Merkel mới đây từng phát biểu rằng, nếu đồng Euro tan rã, thì “đó không chỉ là sự sụp đổ đồng tiền này, mà còn là sự thất bại của châu Âu, cũng như của ý tưởng về một châu Âu thống nhất”.

Khả năng xảy ra của kịch bản này: Khó xảy ra, nhưng không khó tới mức như người ta nghĩ trước đây.

Ảnh hưởng đối với đồng Euro: Đồng tiền này sẽ mất giá nhanh chóng, ngay trước khi khả năng rã đám của khối Eurozone hiện ra.