Liên quan đến việc 39 thi thể được phát hiện trong thùng container đông lạnh tại Essex, đông bắc London (Vương quốc Anh), nghi vấn có người Việt đang khiến nhiều người bàng hoàng, ông Nguyễn Gia Liêm, Phó cục trưởng Cục quản lý lao động ngoài nước (Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, Anh không cấp giấy phép lao động cho lao động phổ thông của Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Gia Liêm, để làm việc hợp pháp tại các nước châu Âu, trước tiên lao động Việt Nam phải tuân thủ quy định của Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. 

Có hai hình thức để người lao động đi làm việc tại các nước châu Âu. Thứ nhất, thông qua các doanh nghiệp đã được Cục Quản lý lao động ngoài nước thẩm định và chấp thuận cho phép thực hiện hợp đồng cung ứng lao động. Đối với thị trường này Cục quản lý lao động ngoài nước đã thẩm định và chấp thuận hợp đồng cung ứng lao động tại 9 nước.

Thứ hai, người lao động đi làm việc ở nước ngoài bằng hình thức Hợp đồng cá nhân. Với hợp đồng này, người lao động phải đăng ký hợp đồng cá nhân với Sở Lao động, Thương binh và Xã hội các địa phương và đã được Sở Lao động, Thương binh và Xã hội các địa phương thẩm định và chấp thuận.

Theo giải thích của ông Liêm, hình thức đi làm việc ở nước ngoài bằng hợp đồng cá nhân nghĩa là người lao động tự ký kết hợp đồng lao động với chủ sử dụng ở nước ngoài, trong trường hợp này, yêu cầu người lao động phải có các điều kiện như: Có trình độ ngoại ngữ đủ để đàm phán hợp đồng với chủ sử dụng nước ngoài (thường là thành thạo tiếng Anh hoặc tiếng bản địa); Có kỹ năng nghề đáp ứng yêu cầu của chủ sử dụng lao động (thường là các ngành nghề kỹ thuật bậc cao theo chuẩn nghề quốc tế hoặc kỹ sư); Người lao động tự chịu trách nhiệm với nội dung hợp đồng đã ký với chủ sử dụng lao động đảm bảo đúng với pháp luật của Việt Nam và nước tiếp nhận.

Tuy nhiên ông Liêm cũng nhấn mạnh cần phải lưu ý danh mục nghề và công việc cấm đi làm việc ở nước ngoài theo pháp luật Việt Nam nhằm đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp và sức khỏe, nhân phẩm người lao động.

Cụ thể: Nghề vũ công, ca sĩ, massage làm việc tại các nhà hàng, khách sạn hoặc các trung tâm giải trí; công việc phải tiếp xúc thường xuyên với chất nổ, chất độc hại trong luyện quặng kim loại màu (đồng, chì, thủy ngân, bạc, kẽm), tiếp xúc thường xuyên với mangan, điôxit thủy ngân; công việc tiếp xúc với nguồn phóng xạ hở, khai thác quặng phóng xạ các loại; công việc sản xuất, bao gói phải tiếp xúc thường xuyên với các hóa chất axit nitơric, natri sunfat, disunfua carbon, các loại thuốc trừ sâu, diệt cỏ, diệt chuột, sát trùng, chống mối mọt có độc tính mạnh; công việc săn bắt thú dữ, cá sấu, cá mập; công việc thường xuyên ở nơi thiếu không khí, áp suất lớn (dưới lòng đất, lòng đại dương); công việc liệm, mai táng tử thi, thiêu xác chết, bốc mồ mả.

"Người lao động đi làm việc ở nước ngoài bằng một trong hai hình thức trên đều cần phải có: Hợp đồng lao động; visa và Giấy phép lao động hợp pháp do chính quyền nước tiếp nhận cấp (đảm bảo làm các công việc hợp pháp mà nước tiếp nhận có nhu cầu và cho phép tiếp nhận lao động nước ngoài)", ông Liêm nhấn mạnh.

Hiện những thị trường phổ biến mà người lao động Việt Nam đến làm việc đó là Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc. Trong đó, Nhật Bản với số lượng dẫn đầu chiếm hơn 50 % thị phần xuất khẩu lao động Việt Nam năm 2018. Còn lại là Đài Loan, Hàn Quốc và các thị trường khác ở Trung Đông, châu Âu.

Với thị trường châu Âu, 3 năm trở lại đây Việt Nam mới có hơn 4.491 người đi theo hợp đồng. 

Đưa ra lời khuyên cho những lao động tự do muốn sang làm việc ở Châu Âu, ông Liêm khuyến cáo, người lao động cần đi làm việc ở nước ngoài bằng con đường hợp pháp thì mới an toàn. 

"Di cư lao động hợp pháp có nghĩa là phải ký Hợp đồng lao động với chủ dụng lao động; phải đăng ký đi làm việc ở nước ngoài với cơ quan quản lý lao động ở Việt Nam; phải được chính quyền nước tiếp nhận cấp visa và giấy phép lao động hợp pháp", ông Liêm nói.

Điều kiện để người lao động đi làm việc ở nước ngoài (trong đó có các nước Châu Âu) khi có đủ các điều kiện sau đây: (1) Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ; (2) Tự nguyện đi làm việc ở nước ngoài; (3) Có ý thức chấp hành pháp luật, tư cách đạo đức tốt; (4) Đủ sức khoẻ theo quy định của pháp luật Việt Nam và yêu cầu của nước tiếp nhận người lao động; (5) Đáp ứng yêu cầu về trình độ ngoại ngữ, chuyên môn, kỹ thuật, tay nghề và các điều kiện khác theo yêu cầu của nước tiếp nhận người lao động; (6) Được cấp chứng chỉ về bồi dưỡng kiến thức cần thiết; (7) Không thuộc trường hợp cấm xuất cảnh theo quy định của pháp luật Việt Nam.

9 nước châu Âu được Cục Quản lý lao động ngoài nước thẩm định và chấp thuận cho phép thực hiện hợp đồng cung ứng lao động