Quan điểm này được các chuyên gia nhấn mạnh tại Tọa đàm trực tuyến "Cảm nhận và trải nghiệm của người dân với các biện pháp ứng phó với đại dịch Covid-19 của các cấp chính quyền" diễn ra ngày 7/12. Khảo sát được thực hiện qua điện thoại với 1.500 người do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam và Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong thực hiện trong năm 2021.

PHẦN LỚN NGƯỜI DÂN BỊ MẤT THU NHẬP DO COVID-19

Chia sẻ về những phát hiện chính của báo cáo, bà Caitlin Wiesen, Trưởng Đại diện UNDP tại Việt Nam cho biết, trong năm 2021 người dân trở nên lo ngại hơn về tác động của dịch Covid-19 và sức khỏe của họ đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn.

Hơn 70% số người được khảo sát trả lời có những lo lắng rõ ràng, phần lớn họ đã bị mất thu nhập, gần 50% mất từ 51% thu nhập trở lên, và cứ 5 người thì có một người bị mất toàn bộ thu nhập. “Đây là con số quá lớn, nhiều người cho biết họ mất thu nhập vào năm 2021 (77%) cao hơn 2020 (65%)”, bà Caitlin Wiesen cho biết.

Tương tự như năm 2020, những người làm việc trong lĩnh vực dịch vụ, nông nghiệp dễ bị mất việc làm và thu nhập nhất, cùng với đó là lao động phổ thông, người nghèo. Song, bất chấp khó khăn vẫn có đến 83% đồng ý với nhận định, ưu tiên cao nhất của Chính phủ là cứu càng nhiều sinh mạng càng tốt, ngay cả khi điều đó có nghĩa là nền kinh tế sẽ chịu nhiều thiệt hại hơn và phục hồi chậm lại.

Một điểm đáng chú ý trong báo cáo là các phản ứng của Chính phủ nhằm ngăn chặn sự bùng phát của dịch Covid-19, nhất là làn sóng lần thứ tư vẫn được hầu hết những người trả lời đánh giá cao, dù họ đã ít lạc quan hơn so với năm 2020.

“Một số cho rằng vai trò của chính quyền địa phương, cấp xã, trưởng thôn được đánh giá cao hơn so với năm 2020. Dù vậy, mức độ tích cực này là khác nhau giữa các tỉnh, chẳng hạn như các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch như TP. HCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An thì phản hồi tích cực ít hơn so với các tỉnh, thành khác”, bà Caitlin Wiesen dẫn chứng.

Kết quả khảo sát còn cho thấy, những người được hỏi cũng nghiêm khắc hơn và có quan điểm phê bình nhiều hơn đối với gói hỗ trợ 26.000 tỷ đồng trong năm 2021. So với năm 2020, có 87% số người được hỏi biết đến gói hỗ trợ 62.000 tỷ đồng, thì con số này năm 2021 chỉ là 70% đối với gói 26.000 tỷ đồng.

“Đáng chú ý, người dân tộc thiểu số, người nghèo, nông thôn, ít có khả năng nhận thức và biết đến gói hỗ trợ. Đây là điều đáng quan ngại, tỷ lệ người được hỏi ở nông thôn nhận được gói hỗ trợ cũng chỉ bằng một nửa so với thành thị. Nhiều người nghèo, lao động tự do cho biết vẫn chưa nhận được hỗ trợ, đặc biệt những người được hỏi về các thủ tục tiếp cận gói hỗ trợ năm nay cũng kém lạc quan hơn so với năm 2020”, bà Caitlin Wiesen đánh giá.

ĐỪNG NGẦN NGẠI CHO NHẦM HỖ TRỢ

Bình luận về những kết quả từ báo cáo, chuyên gia Kinh tế Phạm Chi Lan bày tỏ ấn tượng với con số niềm tin và sự ủng hộ của người dân đối với chính sách của Nhà nước trong thời gian Covid-19 bùng phát, dù những tác động của dịch bệnh và các biện pháp được áp dụng đôi khi còn quá nặng về thời gian, hay còn “ngăn sông cấm chợ”, đã gây ảnh hưởng đến cuộc sống người dân.

“Tôi nghĩ ngay cả những người không được khảo sát họ cũng có chung trải nghiệm này, điều đó chứng tỏ người dân rất rộng lượng với chính quyền”, bà Lan nói và cho hay cảm thấy hơi đáng tiếc nếu khảo sát có thể mở rộng hơn với những đối tượng trực tiếp bị ảnh hưởng, đặc biệt là hàng triệu người đã rời bỏ TP. HCM, Đồng Nai, Bình Dương…để về quê, chắc chắn họ sẽ có những trải nghiệm sâu và nặng nề hơn.  

Theo bà Lan, khảo sát cũng cho thấy sự chênh lệch giữa việc người dân nhận được hỗ trợ từ xã hội cao hơn so với gói của Chính phủ, phản ánh bức tranh thực tế trong cuộc sống của người dân trong thời gian qua.

Một mặt điều này thể hiện phẩm chất quý giá đùm bọc, “tương thân tương ái” của người Việt Nam. Tuy nhiên về chính sách, càng cho thấy cần cải thiện cách hỗ trợ sát với nhu cầu của người dân.

“Cách thức làm cần trực tiếp đi thẳng đến người dân nhiều hơn là qua những thủ tục lòng vòng. Rõ ràng hỗ trợ của xã hội có hiệu quả hơn, đến gần người dân hơn chính vì sự bám sát cuộc sống thực tế, đáp ứng trúng nhu cầu của các đối tượng cần thiết trong những lúc cần thiết. Vì thế có tác dụng trực tiếp hơn so với khả năng tiếp cận từ các gói hỗ trợ của Nhà nước”, vị chuyên gia lý giải.

Đối với các chính sách trong tương lai, theo bà Lan sẽ cần cải thiện rất mạnh cách lắng nghe người dân. Bà cũng bày tỏ rất tiếc gói gỗ trợ của năm nay không cải thiện được nhiều khả năng tiếp cận của người dân so với năm 2020. Mặc dù năm ngoái chúng ta đã có rất nhiều khảo sát khác nhau về kết quả thực hiện gói 62.000 tỷ đồng với tỷ lệ thực hiện được không cao.

“Nhưng năm nay chúng ra vẫn lặp lại chuyện đó, trong khi đã có tình huống tương tự xảy ra. Nếu như biết rút kinh nghiệm thì gói hỗ trợ năm nay có thể đã được thiết kế và thực thi sát hơn với nhu cầu của người dân kịp thời, đúng lúc, qua đó có tác dụng cao hơn đối với họ”, bà Lan nhìn nhận và cho rằng, muốn tạo được sự đồng thuận cần dựa vào dân nhiều hơn, lắng nghe nhiều hơn.

Thêm nữa, các gói hỗ trợ cũng cần thiết kế lớn hơn, vì thực tế những gói vừa qua còn khá khiêm tốn đối với người dân, nhất là những đối tượng cần nhất như người nghèo, những đối tượng tổn thương nhất lại ít đc hỗ trợ hơn cả.

“Tôi cho rằng chúng ta cần mạnh dạn có hói hỗ trợ đủ lớn cho người dân, bởi nếu ít quá không thực sự giúp họ vượt qua khó khăn. Gói hỗ trợ không chỉ có tác động đến người dân mà còn đến kinh tế nữa. Đừng lo gói hỗ trợ đó làm thêm gánh nặng cho ngân sách hay nền kinh tế, vì khi người dân tăng thêm được cầu tiêu dùng thì sẽ làm cho thị trường trong nước nảy nở được, sản xuất khởi sắc có thêm cơ hội việc làm, tăng thu nhập từ đó đóng góp trở lại cho nền kinh tế”, bà Lan nêu quan điểm.

Vị chuyên gia cũng nhấn mạnh, hỗ trợ người dân sẽ “không mất đi đâu cả”, bởi cho người dân lúc này cũng là trả lại với những đóng góp của họ nhiều năm trước, khi chưa có các vấn đề như thiên tại dịch bệnh xảy ra.

“Đừng ngần ngại cho nhầm, tỷ lệ cho nhầm có thể có nhưng chỉ rất thấp thôi chứ không thể cao được so với đa số những người cần hỗ trợ hiện nay”, chuyên gia Phạm Chi Lan nhấn mạnh.