Căng thẳng Mỹ - Trung hạ nhiệt, giá đất hiếm thế giới vẫn neo cao

Thỏa thuận “đình chiến” thương mại đạt được gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc, với nội dung nới lỏng một số hạn chế đối với đất hiếm, vẫn chưa khiến giá các kim loại này hạ nhiệt so với mức đỉnh kỷ lục.

Theo dữ liệu từ công ty cung cấp dữ liệu thị trường hàng hóa năng lượng và kim loại Argus Media, tại châu Âu, giá dysprosium ngày thứ Năm tuần trước (27/11) lên tới 910 USD/kg, cao gấp khoảng 3 lần so với thời điểm trước khi Trung Quốc áp dụng hạn chế xuất khẩu đất hiếm hồi đầu năm nay. Còn giá terbium được ghi nhận ở mức 3.700 USD/kg, xấp xỉ gấp 4 lần so với trước khi có các biện pháp hạn chế.

Dysprosium và terbium là hai trong số 17 nguyên tố đất hiếm được dùng để sản xuất nam châm hiệu suất cao trong động cơ xe điện. Các mức giá trên hiện đều ở vùng cao nhất kể từ tháng 5/2015.

Hồi tháng 4, Trung Quốc bắt đầu áp dụng kiểm soát xuất khẩu đối với 7 loại đất hiếm, trong đó có dysprosium và terbium. Đến ngày 9/10, Bắc Kinh mở rộng các biện pháp này, yêu cầu các doanh nghiệp phải xin cấp phép xuất khẩu cả đối với những sản phẩm được sản xuất ở nước ngoài nhưng chứa dù chỉ một lượng nhỏ đất hiếm có nguồn gốc từ Trung Quốc.

Động thái trên làm dấy lên lo ngại Trung Quốc sẽ tiếp tục siết chặt xuất khẩu đất hiếm. Tuy nhiên, sau cuộc gặp thượng đỉnh ngày 30/10 giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump, Bắc Kinh quyết định tạm hoãn trong một năm việc mở rộng các biện pháp hạn chế xuất khẩu.

Cùng thời điểm đó, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng hủy kế hoạch áp thuế quan bổ sung 100% lên hàng hóa Trung Quốc, vốn dự kiến có hiệu lực từ tháng 11/2025.

Dù vậy, giới quan sát thị trường cho rằng giá đất hiếm vẫn chịu áp lực tăng lớn và khó có thể hạ nhiệt trong ngắn hạn.

“Các biện pháp nới lỏng dường như nhằm cụ thể hóa thỏa thuận Mỹ - Trung và nhiều khả năng sẽ ưu tiên cho việc xuất khẩu sang Mỹ. Sẽ cần thêm thời gian để giải tỏa lo ngại về nguồn cung cho các thị trường ngoài Mỹ, nên giá đất hiếm nhiều khả năng sẽ tiếp tục duy trì mặt bằng cao”, bà Xuelian Li, chuyên gia phân tích cấp cao tại Viện Marubeni của Nhật Bản, nhận xét.

Theo bà Ellie Saklatvala, phụ trách mảng kim loại toàn cầu tại Argus Media, xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc gần đây hầu như không tăng, nên bên bán vẫn giữ được vị thế chào giá ở mức khá cao.

Kim loại gallium, được dùng trong sản xuất chất bán dẫn, phụ thuộc nguồn cung vào Trung Quốc tương tự đất hiếm. Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), năm ngoái Trung Quốc chiếm khoảng 99% sản lượng gallium toàn cầu.

Trung Quốc bắt đầu áp dụng siết chặt xuất khẩu gallium từ năm 2023, sớm hơn so với các bước kiểm soát đối với đất hiếm. Đến tháng 12 năm ngoái, nước này tiếp tục tuyên bố cấm hoàn toàn xuất khẩu gallium sang Mỹ.

Sau cuộc gặp thượng đỉnh cuối tháng 10, Trung Quốc thông báo tạm hoãn trong một năm lệnh cấm xuất khẩu gallium. Tuy vậy, giới phân tích cho rằng các biện pháp hạn chế đã được triển khai từ năm 2023 nhiều khả năng vẫn được giữ nguyên và các rào cản đối với xuất khẩu sang những thị trường ngoài Mỹ cũng khó được dỡ bỏ.

Giá gallium hiện đang tăng mạnh. Theo dữ liệu của Argus Media, giá tham chiếu tại thị trường châu Âu và Mỹ ngày 27/11 của kim loại này là 1.325 USD/kg, cao hơn khoảng 2,3 lần so với thời điểm đầu năm và là mức cao nhất kể từ khi số liệu bắt đầu được theo dõi vào năm 2002.