Trung Quốc ngày càng trở thành điểm đến quan trọng đối với dầu của Nga trong lúc Moscow tìm mọi cách để duy trì dòng chảy dầu kể từ khi chiến tranh ở Ukraine nổ ra.

Điều này làm gia tăng cạnh tranh với Iran tại Trung Quốc – một trong số những thị trường vẫn tiếp tục nhập khẩu dầu Nga giữa “bão” trừng phạt từ Mỹ và các nước phương Tây.

Xuất khẩu dầu của Nga sang Trung Quốc đạt mức kỷ lục trong tháng 5, vượt qua Saudi Arabia trở thành nhà cung cấp hàng đầu cho nước này. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn mua mạnh dầu Iran, một phần do nhu cầu tăng cao khi nước này nới lỏng các hạn chế nghiêm ngặt chống dịch.

“Sự cạnh tranh giữa Iran và Nga có thể diễn ra ở Trung Quốc và điều này hoàn toàn có lợi cho Bắc Kinh”, Vandana Hari, người sáng lập của Vanda Insights tại Singapore, nhận định. “Điều này cũng có khả năng khiến các nhà sản xuất vùng Vịnh đứng ngồi không yên, khi chứng kiến các thị trường màu mỡ của họ ngập tràn dầu thô giá rẻ”.

Dữ liệu chính thức của Trung Quốc chỉ liệt kê số liệu nhập khẩu từ Iran 3 tháng kể từ cuối năm 2020, bao gồm tháng 1 và tháng 5 năm nay. Tuy nhiên, dữ liệu của Kpler cho thấy dòng nhập khẩu dầu thô từ Iran sang Trung Quốc vẫn duy trì ổn định. Sau khi giảm nhẹ vào tháng 4, lượng nhập khẩu đã đạt hơn 700.000 thùng/ngày trong tháng 5 và tháng 6. Tuy nhiên, hãng tư vấn ngành FGE cho biết dầu Urals Nga đã bắt đầu thay thế một phần dầu của Iran.

Theo các nhà buôn dầu, giá dầu Iran hiện ở mức thấp hơn gần 10 USD/thùng so với giá hợp đồng tương lai dầu. Con số này lớn hơn nhiều so với mức giảm chỉ khoảng 4-5 USD/thùng trước khi chiến tranh Ukraine nổ ra.

Khách hàng lớn nhất của dầu thô Nga và Iran là các nhà máy lọc dầu độc lập của Trung Quốc. với các nhà máy này, nguồn cung giá rẻ vô cùng quan trọng, bởi không giống với các nhà máy do nhà nước điều hành, họ bị ràng buộc bởi những quy tắc về xuất khẩu nhiên liệu. Cụ thể, các nhà máy này không được cấp hạn ngạch xuất khẩu nhiên liệu ra nước ngoài – những nơi giá dầu tăng cao do nguồn cung khan hiếm. Thay vào đó, họ cung cấp dầu cho thị trường nội địa và những tháng gần đây đang chịu lỗ do các đợt phong tỏa khiến nhu cầu sụt giảm.

Dầu thô ESPO của Nga với hàm lượng lưu huỳnh thấp và chất lượng cao có giá đắt hơn so với dầu Iran, nhưng vẫn rẻ hơn so với loại dầu tương tự của Trung Đông. Việc Trung Quốc sẵn sàng gom dầu giá rẻ bất chấp nguồn gốc đang làm xáo trộn dòng chảy xuất khẩu của nhiều nước.

“Tây Phi là một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất, đặc biệt là các nước Angola, Gabon và Congo”, Jane Xie, nhà phân tích dầu cao cấp tại Kpler, cho biết.

Dầu Tây Phi xuất khẩu sang Trung Quốc đạt trung bình 642.000 thùng/ngày trong tháng 6 – mức thấp nhất kể từ tháng 11/2013. Quãng đường xa hơn khiến dầu thô châu Phi dần mất cạnh tranh về giá khi vận chuyển sang Trung Quốc.

“Chi phí là mối quan tâm lớn đối với các nhà máy lọc dầu độc lập ở Trung Quốc. Điều này có thể sẽ vẫn là xu hướng cho đến khi nền kinh tế nước này khởi sắc. Lúc đó nhu cầu đối với tất cả các loại dầu thô sẽ tăng lên”, Michal Meidan, Giám đốc Chương trình Năng lượng Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, dự báo.