TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
“Chiêu trò” né thuế của những thương vụ “khủng”?
Việc chuyển nhượng vốn được các bên thỏa thuận bằng “hợp đồng”, sau đó làm các thủ tục liên quan để thay đổi tên trên giấy
Phó chủ tịch UBND Tp.HCM Nguyễn Thị Hồng vừa ký văn bản số 6450/UBND-TM gửi Bộ Tài chính kiến nghị cơ chế, chính sách để quản lý thu thuế hoạt động chuyển nhượng vốn, nhượng quyền thương mại.
Theo UBND Tp.HCM, trong những năm gần đây, trên địa bàn Thành phố, việc chuyển nhượng vốn góp của các tổ chức và cá nhân trong các doanh nghiệp diễn ra thường xuyên, tuy nhiên công tác quản lý việc nộp thuế mới chỉ dừng lại ở việc ghi nhận theo kê khai, chủ yếu được thực hiện là do doanh nghiệp tự khai hoặc đối tượng cần cơ quan thuế xác nhận để hoàn thành các thủ tục pháp lý, số thuế thu được từ hoạt động này chủ yếu tập trung ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Kết quả kiểm tra tình hình thực tế trên địa bàn Tp.HCM cho thấy, việc chuyển nhượng vốn được các bên thỏa thuận bằng “hợp đồng”, sau đó làm các thủ tục liên quan để thay đổi tên các thành viên trên giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Việc mua bán thể hiện qua nhiều hình thức mà cơ quan thuế chưa thể kiểm tra, kiểm soát một cách chặt chẽ.
Một số ví dụ điển hình mà UBND Tp.HCM nêu ra là hợp đồng khai với cơ quan thuế thì giá bán bằng giá vốn nên không phát sinh thu nhập nên không phải nộp thuế, như việc chuyển nhượng của Công ty Intel Asia Holdin Limited cho công ty trong cùng tập đoàn với giá bán bằng giá vốn (100 triệu USD) nên không phát sinh thu nhập.
Ở một trường hợp khác, UBND Tp.HCM dẫn thông tin từ báo chí cho biết, Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ Phở 24 do ông Lý Quí Trung làm chủ. Thương hiệu “Phở 24” đã chuyển nhượng cho Công ty Việt Thái Quốc Tế do ông Davaid Thái làm chủ (thương hiệu Highlands Coffee), giá chuyển nhượng là 20 triệu USD, nhưng giá vốn chỉ 1 tỷ đồng.
Sau đó Công ty Việt Thái Quốc Tế đã bán 50% cổ phần từ Phở 24 cho Jollibee - thương hiệu ăn nhanh nổi tiếng của Philippines với giá trị giao dịch là 25 triệu USD, nhưng cơ quan thuế qua kiểm tra Công ty mới chỉ đăng ký thay đổi tên người đại diện pháp luật cho ông Davaid Thái, còn tên các thành viên và tỉ lệ góp vốn không thay đổi, các bên chuyển nhượng không cung cấp hợp đồng như thông tin các báo nêu, nên cơ quan thuế chưa có cơ sở để xử lý.
Hiện Cục Thuế thành phố đang yêu cầu Công ty Phở 24 giải trình.
Theo UBND TP.HCM, việc chuyển nhượng diễn ra lòng vòng bằng cách thành lập nhiều công ty, nhiều chi nhánh, thay đổi nhiều địa điểm kinh doanh nên cơ quan thuế khó quản lý, như Công ty Cổ phần Y khoa Hoàn Mỹ thành lập Công ty Cổ phần Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn do Chi cục Thuế quận 3 quản lý, đồng thời thành lập thêm 2 Chi nhánh tại quận 2 và quận Tân Bình.
Trước đây Công ty Cổ phần Y khoa Hoàn Mỹ do Chi cục Thuế quận 3 quản lý, từ năm 2010 chuyển đến 2 địa chỉ khác nhau tại quận 1 và đổi tên thành Công ty Cổ phần Y khoa Fortis Hoàn Mỹ (thuộc Chi cục Thuế quận 1 quản lý), với 7 lần thay đổi giấy chứng đăng ký doanh nghiệp, thay đổi vốn điều lệ từ 118 tỷ đồng lên 155 tỷ đồng. Đã chuyển nhượng vốn cho cá nhân nước ngoài nhưng không kê khai, chỉ thay đổi tên người đại diện pháp luật.
“Nay qua rà soát Công ty mới lập tờ khai chuyển nhượng vốn với giá vốn là 618 tỷ đồng và giá bán là 776 tỷ đồng, phát sinh thu nhập là 157 tỷ đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp là 39 tỷ đồng, đồng thời cá nhân làm thủ tục xin miễn thuế theo Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và Singapore” văn bản của UBND Tp.HCM gửi Bộ Tài chính có đoạn.
Bên cạnh những “chiêu thức” trên, nhiều doanh nghiệp đã điều chỉnh tăng vốn điều lệ để chuyển nhượng với giá cao, như Công ty PT Global Investment thuộc Chi cục Thuế quận 6 quản lý, đã tăng vốn từ 1 tỷ đồng lên 100 tỷ đồng, sau đó thành viên góp vốn 48% bán cho cá nhân nước ngoài với giá bán là 48 tỷ đồng, không phát sinh thuế phải nộp, hiện công ty đã bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh.
Ngoài ra, cũng có trường hợp doanh nghiệp mua cổ phần với giá cao, sau đó chuyển nhượng với giá thấp hơn giá mua (lỗ) và đưa vào chi phí tài chính, như Công ty TNHH Xây dựng và Kinh doanh Bất động sản Ê KE khi lập tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp đã đưa số lỗ của việc chuyển nhượng vốn trên để làm giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp khi quyết toán năm.
UBND Tp.HCM cho biết, Cục Thuế thành phố đang cho tiến hành kiểm tra để xác định lại việc chuyển nhượng vốn thực tế có phát sinh lỗ như doanh nghiệp đã kê khai.
Với hình thức chuyển nhượng vốn phong phú như đã nêu trên, nhưng chưa có cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuế và cơ quan cấp phép, không có quy định cơ quan cấp phép chỉ làm thủ tục thay đổi thành viên góp vốn khi tổ chức, cá nhân đã hoàn thành nghĩa vụ thuế nên dẫn đến thất thu cho Ngân sách nhà nước.
Theo UBND Tp.HCM, trong những năm gần đây, trên địa bàn Thành phố, việc chuyển nhượng vốn góp của các tổ chức và cá nhân trong các doanh nghiệp diễn ra thường xuyên, tuy nhiên công tác quản lý việc nộp thuế mới chỉ dừng lại ở việc ghi nhận theo kê khai, chủ yếu được thực hiện là do doanh nghiệp tự khai hoặc đối tượng cần cơ quan thuế xác nhận để hoàn thành các thủ tục pháp lý, số thuế thu được từ hoạt động này chủ yếu tập trung ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
Kết quả kiểm tra tình hình thực tế trên địa bàn Tp.HCM cho thấy, việc chuyển nhượng vốn được các bên thỏa thuận bằng “hợp đồng”, sau đó làm các thủ tục liên quan để thay đổi tên các thành viên trên giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Việc mua bán thể hiện qua nhiều hình thức mà cơ quan thuế chưa thể kiểm tra, kiểm soát một cách chặt chẽ.
Một số ví dụ điển hình mà UBND Tp.HCM nêu ra là hợp đồng khai với cơ quan thuế thì giá bán bằng giá vốn nên không phát sinh thu nhập nên không phải nộp thuế, như việc chuyển nhượng của Công ty Intel Asia Holdin Limited cho công ty trong cùng tập đoàn với giá bán bằng giá vốn (100 triệu USD) nên không phát sinh thu nhập.
Ở một trường hợp khác, UBND Tp.HCM dẫn thông tin từ báo chí cho biết, Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ Phở 24 do ông Lý Quí Trung làm chủ. Thương hiệu “Phở 24” đã chuyển nhượng cho Công ty Việt Thái Quốc Tế do ông Davaid Thái làm chủ (thương hiệu Highlands Coffee), giá chuyển nhượng là 20 triệu USD, nhưng giá vốn chỉ 1 tỷ đồng.
Sau đó Công ty Việt Thái Quốc Tế đã bán 50% cổ phần từ Phở 24 cho Jollibee - thương hiệu ăn nhanh nổi tiếng của Philippines với giá trị giao dịch là 25 triệu USD, nhưng cơ quan thuế qua kiểm tra Công ty mới chỉ đăng ký thay đổi tên người đại diện pháp luật cho ông Davaid Thái, còn tên các thành viên và tỉ lệ góp vốn không thay đổi, các bên chuyển nhượng không cung cấp hợp đồng như thông tin các báo nêu, nên cơ quan thuế chưa có cơ sở để xử lý.
Hiện Cục Thuế thành phố đang yêu cầu Công ty Phở 24 giải trình.
Theo UBND TP.HCM, việc chuyển nhượng diễn ra lòng vòng bằng cách thành lập nhiều công ty, nhiều chi nhánh, thay đổi nhiều địa điểm kinh doanh nên cơ quan thuế khó quản lý, như Công ty Cổ phần Y khoa Hoàn Mỹ thành lập Công ty Cổ phần Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn do Chi cục Thuế quận 3 quản lý, đồng thời thành lập thêm 2 Chi nhánh tại quận 2 và quận Tân Bình.
Trước đây Công ty Cổ phần Y khoa Hoàn Mỹ do Chi cục Thuế quận 3 quản lý, từ năm 2010 chuyển đến 2 địa chỉ khác nhau tại quận 1 và đổi tên thành Công ty Cổ phần Y khoa Fortis Hoàn Mỹ (thuộc Chi cục Thuế quận 1 quản lý), với 7 lần thay đổi giấy chứng đăng ký doanh nghiệp, thay đổi vốn điều lệ từ 118 tỷ đồng lên 155 tỷ đồng. Đã chuyển nhượng vốn cho cá nhân nước ngoài nhưng không kê khai, chỉ thay đổi tên người đại diện pháp luật.
“Nay qua rà soát Công ty mới lập tờ khai chuyển nhượng vốn với giá vốn là 618 tỷ đồng và giá bán là 776 tỷ đồng, phát sinh thu nhập là 157 tỷ đồng, thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp là 39 tỷ đồng, đồng thời cá nhân làm thủ tục xin miễn thuế theo Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và Singapore” văn bản của UBND Tp.HCM gửi Bộ Tài chính có đoạn.
Bên cạnh những “chiêu thức” trên, nhiều doanh nghiệp đã điều chỉnh tăng vốn điều lệ để chuyển nhượng với giá cao, như Công ty PT Global Investment thuộc Chi cục Thuế quận 6 quản lý, đã tăng vốn từ 1 tỷ đồng lên 100 tỷ đồng, sau đó thành viên góp vốn 48% bán cho cá nhân nước ngoài với giá bán là 48 tỷ đồng, không phát sinh thuế phải nộp, hiện công ty đã bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh.
Ngoài ra, cũng có trường hợp doanh nghiệp mua cổ phần với giá cao, sau đó chuyển nhượng với giá thấp hơn giá mua (lỗ) và đưa vào chi phí tài chính, như Công ty TNHH Xây dựng và Kinh doanh Bất động sản Ê KE khi lập tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp đã đưa số lỗ của việc chuyển nhượng vốn trên để làm giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp khi quyết toán năm.
UBND Tp.HCM cho biết, Cục Thuế thành phố đang cho tiến hành kiểm tra để xác định lại việc chuyển nhượng vốn thực tế có phát sinh lỗ như doanh nghiệp đã kê khai.
Với hình thức chuyển nhượng vốn phong phú như đã nêu trên, nhưng chưa có cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuế và cơ quan cấp phép, không có quy định cơ quan cấp phép chỉ làm thủ tục thay đổi thành viên góp vốn khi tổ chức, cá nhân đã hoàn thành nghĩa vụ thuế nên dẫn đến thất thu cho Ngân sách nhà nước.