Chủ trì buổi họp báo có ông Phạm Thanh Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước; Nguyễn Trí Tuệ, Phó Chánh án Thường trực Tòa án nhân dân tối cao và đại diện Văn phòng Quốc hội.

Pháp lệnh này quy định trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (sau đây gọi là biện pháp xử lý hành chính); trình tự, thủ tục xem xét, quyết định việc hoãn, miễn chấp hành, giảm thời hạn, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành phần thời gian áp dụng biện pháp xử lý hành chính còn lại; khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị và giải quyết khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị trong việc áp dụng biện pháp lý hành chính.

Pháp lệnh gồm 5 chương, 44 điều và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua ngày 13/12/2022.

Trong đó, Chương 1 là Những quy định chung; Chương 2 là Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính; Chương 3 là Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định việc hoãn hoặc miễn chấp hành; giảm thời hạn, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành phần thời gian áp dụng biện pháp xử lý hành chính còn lại; Chương 4 là Khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị; giải quyết khiếu nại, kiện nghị, kháng nghị trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính; Chương 5 là Điều khoản thi hành.

Việc xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính phải bảo đảm các nguyên tắc quy định tại khoản 2, Điều 3 Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Theo đó, đối với người chưa thành niên còn phải tiến hành nhanh chóng, kịp thời, bảo đảm thủ tục thân thiện, phù hợp với tâm lý, giới, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của họ và các nguyên tắc xử lý quy định tại các khoản 1,2,4, 5 Điều 134 Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Mặt khác, bảo đảm quyền được bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị đề nghị. Người bị đề nghị, cha mẹ hoặc người giám họ của người bị đề nghị là người chưa thành niên có quyền tự mình hoặc nhờ luật sư, người khác bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị đề nghị.

Trường hợp người bị đề nghị là người chưa thành niên mà không có người bảo vệ quyền và lợi  ích hợp pháp thì Tòa án yêu cầu tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý cử trợ giúp viên pháp lý, luật sư theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý hoặc Đoàn luật sư phân công tổ chức hành nghề luật sư cử luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

Đặc biệt, theo khoản 3, Điều 21 Pháp lệnh quy định, phiên họp xem xét, quyết định việc áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dục ngoài việc thực hiện quy định tại các khoản 1, 2, 3 Điều này còn phải được tổ chức thân thiện, bảo đảm lợi ích tốt nhất của người bị đề nghị. Phòng họp được bố trí thân thiện, an toàn.

Theo ông Nguyễn Chí Công, Vụ trưởng Vụ pháp chế và Quản lý khoa học, Tòa án nhân dân tối cao, Pháp lệnh 03 không quy định thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm vì bản chất hoạt động này là xử lý vi phạm hành chính được thực hiện thông qua tư pháp tại tòa án. Quy định giám đốc thẩm, tái thẩm không phù hợp theo Luật Xử lý vi phạm hành chính.