Công nhân, người lao động thấp gửi trẻ mầm non ở đâu để đảm bảo an toàn, tốt, rẻ?

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) vừa tổ chức Hội thảo chia sẻ mô hình cơ sở giáo dục mầm non phục vụ con công nhân, người lao động thu nhập thấp tại địa bàn đô thị, khu công nghiệp, với sự tham dự của đại diện các đơn vị thuộc Bộ GDĐT, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; các tổ chức quốc tế; đại diện Sở GDĐT, UBND xã, phường và các trường mầm non ở địa bàn đô thị, khu công nghiệp.

ĐA DẠNG MÔ HÌNH NUÔI DẠY TRẺ MẦM NON

Phát biểu tại hội thảo, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục mầm non Hoàng Thị Dinh cho biết các đô thị và khu công nghiệp đang chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng nhu cầu gửi trẻ mầm non của con công nhân và người lao động thu nhập thấp.

Nhằm tìm kiếm giải pháp phù hợp, Bộ GDĐT đã tiến hành khảo sát, đánh giá 33 mô hình cơ sở giáo dục mầm non, bao gồm trường công lập, trường tư thục và nhóm trẻ độc lập tư thục tại khu vực đô thị, khu công nghiệp, với sự tham gia của 8 Sở GDĐT cùng Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.

Mục tiêu đặt ra là làm rõ ưu, nhược điểm của từng mô hình, xác định điều kiện, khả năng nhân rộng và đề xuất khuyến nghị chính sách phục vụ Đề án nâng cao chất lượng giáo dục mầm non ở địa bàn đô thị và khu công nghiệp giai đoạn 2025 – 2030, định hướng đến năm 2045 mà Bộ GDĐT đã xây dựng dự thảo trình Thủ tướng Chính phủ.

Kết quả khảo sát cho thấy, đa số các cơ sở giáo dục mầm non vẫn tập trung vào nhóm trẻ mẫu giáo từ 3 tuổi trở lên, chiếm 75% tổng số nhóm lớp và 80% tổng số trẻ em, phản ánh sự ưu tiên chuẩn bị cho trẻ bước vào tiểu học.

Trong khi đó, nhóm trẻ từ 18 đến 24 tháng có tỉ lệ theo học cao nhất ở khối nhà trẻ, bởi đây là giai đoạn trẻ đã “cứng cáp” hơn, chi phí chăm sóc thấp hơn và phù hợp với điều kiện kinh tế của công nhân.

Tuy nhiên, việc huy động trẻ dưới 18 tháng đến lớp vẫn gặp nhiều khó khăn, chỉ có một số ít cơ sở đủ điều kiện nhận, là một thách thức lớn đối với toàn ngành.

Các trường công lập hiện được đánh giá cao nhờ cơ sở vật chất đồng bộ, đội ngũ giáo viên ổn định, mức phí thấp và uy tín lớn trong cộng đồng. Một số trường còn triển khai sáng kiến giữ trẻ ngoài giờ, trông thứ Bảy hay huy động doanh nghiệp và phụ huynh cùng hỗ trợ. Tuy vậy, sự phụ thuộc vào ngân sách và biên chế khiến mô hình này thiếu linh hoạt và khó mở rộng.

Khối trường tư thục lại nổi bật với vốn đầu tư lớn, cơ sở vật chất hiện đại và khả năng hợp tác công – tư, cho thấy sự linh hoạt, chất lượng và nhân văn, song vẫn phụ thuộc nặng vào nguồn hỗ trợ doanh nghiệp, dẫn đến rủi ro biến động học phí và nhân sự.

Ở quy mô nhỏ, nhóm trẻ độc lập tư thục mang đến sự linh hoạt, gần gũi và chi phí thấp, phù hợp với đời sống công nhân. Các lớp đã tận dụng cơ sở sẵn có hoặc không gian cộng đồng để phục vụ trẻ. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất của mô hình này là diện tích chật hẹp, thiếu ổn định tài chính, biến động giáo viên và vướng mắc pháp lý.

Khảo sát cũng chỉ ra rằng trường công lập khó nhân rộng vì vướng vốn, đất đai và biên chế; trường tư thục có tiềm năng lớn nhất nhờ xã hội hóa; nhóm trẻ độc lập tư thục đáp ứng tốt nhu cầu cấp thiết nhưng cần khắc phục bài toán chất lượng và an toàn.

TÌM GIẢI PHÁP GỠ KHÓ CHO CÔNG NHÂN, NGƯỜI LAO ĐỘNG

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong triển khai mô hình giáo dục mầm non tại địa bàn đô thị, khu công nghiệp, đồng thời thảo luận thẳng thắn về những khó khăn, vướng mắc đang đặt ra. Trên cơ sở đó, nhiều giải pháp thiết thực và kiến nghị cụ thể đã được đưa ra.

Bà Nguyễn Thị Thanh Toàn, Hiệu trưởng Trường mầm non 30/4 (TP.HCM), cho biết trường nằm ven khu công nghiệp Vĩnh Lộc, từ năm 2016 đã thí điểm mô hình giữ trẻ ngoài giờ phục vụ con công nhân theo cơ chế Nhà nước – doanh nghiệp – phụ huynh cùng chia sẻ.

Hiện nay, hoạt động được duy trì bằng mức phí 12.000 đồng/giờ, đáp ứng giờ tăng ca, giúp phụ huynh yên tâm làm việc, còn giáo viên có thêm thu nhập. Năm 2024, trường đã được công nhận Chuẩn quốc gia cấp độ 1 và Kiểm định chất lượng giáo dục cấp độ 2, khẳng định uy tín và hiệu quả của mô hình.

Để gia tăng tỉ lệ trẻ dưới 12 tháng được đến trường, bà Nguyễn Thị Hào, Phó Trưởng phòng Giáo dục mầm non, Sở GDĐT Hà Nội, cho rằng cần có giải pháp mang tính bền vững, nhất là trong việc bảo đảm đội ngũ giáo viên đủ năng lực, chuyên môn và chế độ đãi ngộ phù hợp.

Việc nhận trẻ quá nhỏ tuổi đòi hỏi đầu tư nhiều hơn về cơ sở vật chất, trang thiết bị, cũng như quy trình chăm sóc an toàn, khoa học. Bên cạnh đó, chính sách hỗ trợ tài chính và đào tạo chuyên sâu cho giáo viên là yếu tố then chốt nhằm nâng cao chất lượng, tạo niềm tin cho phụ huynh khi gửi con ở độ tuổi đặc biệt nhạy cảm này.

Theo bà Đỗ Hồng Vân, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, công đoàn luôn quan tâm thúc đẩy chính sách nhà trẻ, mẫu giáo cho con công nhân, coi đây là quyền lợi chính đáng của người lao động.

Thời gian qua, Tổng Liên đoàn đã kiến nghị Chính phủ và Bộ GDĐT, đồng thời ban hành Đề án hỗ trợ công nhân chăm sóc, nuôi dạy con giai đoạn 2025–2028. Công đoàn cũng vận động doanh nghiệp xây dựng trường, hỗ trợ chi phí gửi trẻ để giảm gánh nặng cho gia đình công nhân.