Mặc dù Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã 3 lần nhắc nhở, song cho đến nay việc thực hiện đăng ký lưu ký chứng khoán tập trung tại Trung tâm Lưu ký (VSD) của các công ty đại chúng vẫn dậm chân tại chỗ.

Hết ngày 31/12/2009, thời hạn chót mà cơ quan quản lý đưa ra buộc các công ty phải chấp hành theo quy định của Luật Chứng khoán, song vẫn còn một lượng lớn các doanh nghiệp không đăng ký lưu ký chứng khoán đúng với thời hạn yêu cầu.

Tính đến hết tháng 12/2009, VSD mới nhận được văn bản đăng ký, hồ sơ lưu ký chứng khoán của khoảng 500 doanh nghiệp trên tổng số hơn 4.000 công ty đại chúng của cả nước.

Trong đó, nhiều công ty đại chúng là các doanh nghiệp lớn gửi công văn về VSD xin gia hạn lưu ký với các lý do: hoàn thiện hồ sơ xin niêm yết rồi mới xin lưu ký hoặc chưa có kế hoạch niêm yết nên chưa lưu ký, chưa chuẩn bị bản cáo bạch để công bố thông tin...

Song theo đại diện của VSD, nguyên nhân chính lại do doanh nghiệp “ngại” phải thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin minh bạch sau khi đã lưu ký chứng khoán tập trung.

Cơ quan thúc giục, doanh nghiệp không vội

Chế tài chưa rõ ràng là lý do khiến công tác đăng ký, lưu ký chứng khoán nói riêng và công tác quản lý thị trường nói chung gặp khó khăn. Nếu doanh nghiệp không đăng ký, lưu ký, không tuân thủ công bố thông tin minh bạch theo quy định, đồng nghĩa doanh nghiệp đó ngoài tầm kiểm soát của cơ quan quản lý. Đối với cổ đông, việc doanh nghiệp chậm lưu ký sẽ rất thiệt thòi trong việc chuyển nhượng.

Mặc dù Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã ban hành công văn số 1044/UBCK-QLPH ngày 4/6/2009 yêu cầu các công ty đại chúng thực hiện đăng ký lưu ký theo quy định tại Luật Chứng khoán theo ba giai đoạn, tuy nhiên, cho đến nay mới chỉ có khoảng 10% công ty nộp kế hoạch và hồ sơ đăng ký lưu ký chứng khoán tại VSD.  

Đại diện VSD cho biết, nhiều khi vấn đề lưu ký chứng khoán tập trung vẫn nằm ở ý muốn chủ quan của doanh nghiệp. Một nguyên nhân nữa khiến doanh nghiệp chần chừ lưu ký là do nếu lưu ký tập trung thì sẽ phải tuân thủ các quy định công bố thông tin minh bạch, trong khi nếu không thực hiện thì coi như “ngoài vòng kiểm soát”.

2010, công ty đại chúng không đăng ký lưu ký tập trung bị phạt

Tại Hội nghị tập huấn các văn bản pháp luật về thị trường chứng khoán mới ban hành, diễn ra vào sáng ngày 27/1/2010 tại Hà Nội, bà Vũ Thị Kim Liên – Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước khẳng định rằng, năm 2010, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ xử phạt nghiêm khắc đối với các công ty đại chúng không thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật.

Mức phạt trong trường hợp này theo Nghị định 36 khá nhẹ nhàng, chỉ 5 triệu đồng nhưng hình phạt được xem là nặng hơn là buộc thực hiện, nghĩa là doanh nghiệp vừa bị phạt, vừa bị buộc thực hiện.

Trước mắt, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có thể sẽ không cho phép các công ty đại chúng chưa đăng ký lưu ký thực hiện phát hành thêm, về lâu dài có thể luật hóa đưa ra biện pháp kiên quyết hơn là không công nhận các kết quả phát hành của công ty đại chúng vi phạm.

“Trước mắt sẽ là nhắc nhở sau đó chế tài xử lý. Hiện tại, công ty đại chúng nào chưa đăng ký kế hoạch đăng ký lưu ký với VSD thì sau 31/12/2009 Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiến hành sàng lọc ra danh sách và tiến hành xử phạt, ít nhất là cảnh cáo. Bởi vì Luật chứng khoán đã có hiệu lực từ ngày 1/1/2007 nhưng vì khi đó cơ sở vật chất của VSD chưa đáp ứng được và cũng cần có thời gian để các công ty đại chúng chuẩn bị, nhưng bây giờ sau 3 năm chuẩn bị, không còn lý do gì để trì hoãn thêm nữa và công ty đại chúng nếu không thực hiện cơ quan quản lý sẽ có xử phạt”, bà Liên nhấn mạnh.

Đối với các trường hợp công ty đại chúng đã có kế hoạch đăng ký và nộp hồ sơ lên VSD rồi thì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng sẽ có một khoảng thời gian là 6 tháng để hoàn thiện việc thực hiện. Nhưng sau 6 tháng đó mà công ty vẫn tiếp tục hoãn vô thời hạn thì Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ có ý kiến đề nghị xác định thời hạn cụ thể.  

Không thực hiện các nghĩa vụ theo quy định của Luật Chứng khoán, các công ty đại chúng hiện vẫn... ung dung. Trong khi đó, tính hấp dẫn trong việc lưu ký tập trung cũng như sớm đăng ký công ty đại chúng dù cũng có, nhưng không rõ ràng và chưa đủ sức thuyết phục doanh nghiệp.

Nhưng rõ ràng, với sự quyết tâm của cơ quan quản lý, ít nhất là trong năm 2010 về việc nghiêm khắc trong xử phạt, việc các công ty đại chúng sẽ phải nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ của mình, nghĩa vụ minh bạch và bảo vệ các cổ đông.