Cuộc đua Internet vệ tinh quỹ đạo thấp nóng lên trên toàn cầu

Vệ tinh LEO hoạt động ở độ cao từ 500 - 2.000 km, gần Trái Đất hơn nhiều so với vệ tinh địa tĩnh truyền thống ở độ cao 36.000 km. Nhờ đó, tốc độ truyền tải cũng nhanh hơn và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, vệ tinh LEO cho phép duy trì kết nối internet ổn định ở các vùng sâu, vùng xa, trên biển, trên không – những nơi hạ tầng viễn thông truyền thống còn tiếp cận hạn chế.

Trên toàn cầu, hiện đã có hàng chụp tập đoàn lớn đang phát triển các chòm sao vệ tinh LEO để cung cấp vùng phủ sóng Internet toàn cầu.

HÀNG LOẠT QUỐC GIA MUỐN LÀM CHỦ CÔNG NGHỆ VỆ TINH 

Trong đó, SpaceX (Mỹ) với hệ thống Starlink vẫn đang chiếm ưu thế trên thị trường, nhưng tầm quan trọng ngày càng lớn của truyền thông vệ tinh đối với sự phát triển của mạng 6G đang thu hút thêm nhiều đối thủ tham gia. 

Starlink được công nhận rộng rãi vì đã đi tiên phong trong thị trường truyền thông vệ tinh LEO. Dù cung cấp tốc độ truyền tải cao, nhưng mỗi vệ tinh LEO chỉ phủ sóng một khu vực nhất định. Để khắc phục hạn chế này, Starlink đã triển khai hàng nghìn vệ tinh, tạo thành một mạng lưới phủ sóng toàn cầu. Trong tổng số khoảng 8.000 vệ tinh LEO đang hoạt động, hơn 7.000 thuộc về Starlink, và công ty dự định mở rộng lên 42.000 vệ tinh trong tương lai.

Không chỉ dừng lại ở dịch vụ dân dụng, Starlink đang mở rộng sang lĩnh vực hàng hải và hàng không. Từ tháng 3 tới đây, hãng sẽ hợp tác với United Airlines để cung cấp dịch vụ internet trên các chuyến bay. Một chuyên gia trong ngành tại Hàn Quốc nhận định: "Internet trên máy bay của Starlink có tốc độ nhanh hơn và ít bị giới hạn về tuyến đường so với các dịch vụ sử dụng vệ tinh địa tĩnh". 

Eutelsat OneWeb – đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Starlink – ra đời sau khi OneWeb (Anh) sáp nhập với Eutelsat (Pháp) vào năm 2023. Hiện công ty này cung cấp dịch vụ tại hơn 40 quốc gia và vận hành khoảng 650 vệ tinh ở độ cao 1.200 km – cao hơn mức 550 km của Starlink. Tuy nhiên, không giống như Starlink, OneWeb không có khả năng tự phóng vệ tinh, nên phải phụ thuộc vào các đối tác khác để triển khai hệ thống của mình.

Trong khi đó, hàng loạt doanh nghiệp Trung Quốc cũng tuyên bố gia tăng đầu tư trong năm nay. Ngày 11/2, Trung Quốc đã phóng thành công tên lửa Trường Chinh 8A để triển khai vệ tinh LEO. Trung Quốc tính đến thời điểm này đã phóng thành công khoảng 20 vệ tinh LEO như một phần trong kế hoạch triển khai 15.000 vệ tinh của Shanghai Spacecom Satellite Technology.

Hàn Quốc là quốc gia châu Á khác có kế hoạch bắt đầu phát triển vệ tinh LEO trong nước từ năm nay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, do khởi đầu muộn hơn so với các nước khác, Hàn Quốc cần phải tăng tốc để bắt kịp. Bộ Khoa học và Công nghệ thông tin nước này đặt mục tiêu đầu tư 320 tỷ won vào năm 2030 để thúc đẩy phát triển công nghệ vệ tinh. Chính phủ cũng sẽ lựa chọn một nhóm doanh nghiệp trong nước để phụ trách việc phóng vệ tinh tự phát triển và xây dựng hệ thống liên lạc độc lập.

VIỆT NAM KHÔNG NẰM NGOÀI CUỘC ĐUA 

Bắt kịp xu hướng toàn cầu, Việt Nam mới đây đã chính thức thông qua Nghị quyết thí điểm đầu tư mạng viễn thông vệ tinh quỹ đạo tầm thấp (LEO). Theo đó, Quốc hội cho phép triển khai thí điểm có kiểm soát dịch vụ viễn thông sử dụng công nghệ vệ tinh LEO, mở ra cơ hội phát triển hạ tầng số tiên tiến.

Một trong những điểm đột phá của Nghị quyết là doanh nghiệp được phép đăng ký sử dụng tần số và thiết bị vô tuyến điện cho hệ thống vệ tinh, thay thế việc cấp phép riêng lẻ cho từng người dùng đầu cuối. Điều này không chỉ giúp rút ngắn thời gian triển khai, mà còn nâng cao hiệu quả vận hành và tối ưu chi phí đầu tư.

Thời gian thí điểm kéo dài không quá 5 năm, kết thúc trước ngày 1/1/2031. Trong quá trình triển khai, các nguyên tắc về an ninh, quốc phòng, bảo mật thông tin và lợi ích quốc gia phải được đảm bảo nghiêm ngặt.

Đặc biệt, Nghị quyết không giới hạn tỷ lệ sở hữu cổ phần, phần vốn góp hoặc mức đóng góp của nhà đầu tư nước ngoài, tạo điều kiện thuận lợi cho dòng vốn và công nghệ tiên tiến chảy vào lĩnh vực này.

Với sự hỗ trợ từ các cơ chế đặc thù trong Nghị quyết, Việt Nam đặt mục tiêu làm chủ công nghệ vệ tinh LEO, phát triển các dịch vụ viễn thông hiện đại và từng bước tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực không gian. Đây cũng là bước đi chiến lược trong kế hoạch phát triển hạ tầng số quốc gia giai đoạn 2025-2030, hướng tới mục tiêu trở thành một quốc gia số tiên tiến trong khu vực.

Hiện tại, VNPT là đơn vị duy nhất sở hữu mạng thông tin vệ tinh, vận hành trạm vệ tinh cỡ nhỏ VSAT và hệ thống thông tin vệ tinh băng rộng Vinasat. Trước đó, Viettel cũng đã đề xuất triển khai thí điểm dịch vụ Internet vệ tinh sử dụng chùm vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO) nhằm tăng cường khả năng phủ sóng cho mạng di động.