Công tác đấu tranh với các băng nhóm tội phạm liên quan đến "tín dụng đen" còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, theo Bộ trưởng Bộ Công an.

Sáng 4/6, Bộ trưởng Bộ Công an, đại tướng Tô Lâm là người đầu tiên trả lời chất vấn trước Quốc hội.

Công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm liên quan đến hoạt động "tín dụng đen", băng nhóm hoạt động theo kiểu "xã hội đen" là một nội dung nằm trong nhóm vấn đề được chọn để chất vấn Bộ trưởng Tô Lâm.

Gửi báo cáo đến Quốc hội, Bộ trưởng cho biết Bộ Công an xác định công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm có tổ chức, nhất là các băng nhóm hoạt động theo kiểu "xã hội đen" và các băng nhóm hoạt động "tín dụng đen" là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn hiện nay.

Theo báo cáo, trong 5 tháng đầu năm 2019, lực lượng công an đã triệt phá 933 băng, nhóm tội phạm (riêng đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm từ 16/12/2018 đến  15/2/2019, đã triệt phá 436 cơ sở, khởi tố 12 vụ, 358 bị can liên quan "tín dụng đen". Trong đó, đã chủ động đồng loạt ra quân, đấu tranh triệt phá nhiều đường dây, băng nhóm cho vay lãi nặng, siết nợ, đòi nợ thuê.

Điển hình như vụ phá đường dây cho vay lãi nặng, tạm giữ hình sự 11 đối tượng, thu giữ 11 tỷ đồng, 3 xe ôtô tại Hà Nội. Vụ triệt phá nhóm đối tượng hoạt động tín dụng đen núp dưới danh nghĩa Công ty Tài chính Nam Long, bắt giữ 18 đối tượng thuộc 32 chi nhánh ở nhiều địa phương tại Thanh Hóa...

Những kết quả này đã kiềm chế, làm cho hoạt động của tội phạm có tổ chức nói chung, các băng nhóm liên quan đến "tín dụng đen" nói riêng không còn manh động, công khai như trước, Bộ trưởng nhận định.

Tuy nhiên tình hình hoạt động của các băng nhóm tội phạm hình sự theo kiểu "xã hội đen", các băng nhóm hoạt động "tín dụng đen" vẫn tiềm ẩn phức tạp trở lại, báo cáo nêu nhận định.

Nguyên nhân, theo Bộ trưởng là do nhu cầu vay vốn của người dân và doanh nghiệp ngày càng gia tăng trong khi các hình thức tín dụng của Nhà nước còn khó tiếp cận nên các cá nhân, tổ chức đến vay vốn tại các cơ sở tín dụng không chính thức, các điểm cho vay lãi nặng. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân, nhất là giới trẻ ham mê cờ bạc, cá độ, game online đã vay lãi nặng để sử dụng vào các mục đích không chính đáng của bản thân, khi cần thì lãi suất cao cũng chấp nhận vay.

Bộ trưởng nhận định, công tác đấu tranh với các băng nhóm tội phạm liên quan đến "tín dụng đen" còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc.

Bởi, các băng nhóm hoạt động "tín dụng đen" thường gắn với tội phạm có tổ chức và xu thế tạo vỏ bọc hợp pháp dưới hình thức các cơ sở kinh doanh tài chính, công ty, doanh nghiệp để hoạt động. Một số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đòi nợ đang hoạt động còn nhiều vi phạm liên quan đến an ninh, trật tự như đòi nợ bằng hình thức "khủng bố tinh thần", cấu kết với băng nhóm tội phạm giữ người trái pháp luật để đòi nợ. Trong khi đó, nếu những cơ sở này có vi phạm nhưng chưa đến mức phải xử lý hình sự thì lực lượng Công an lại không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ đòi nợ.

Bên cạnh đó, các đối tượng hoạt động theo kiểu "xã hội đen", "tín dụng đen" hoạt động với thủ đoạn rất tinh vi, khi cho vay không thể hiện lãi suất công khai trên giấy tờ. Khi các "con nợ" vay tiền, chúng dùng các hợp đồng giả như hợp đồng, uỷ quyền mua bán, thuê xe ôtô, xe máy, mua bán nhà đất… để "đảm bảo" khoản vay, khi "con nợ" mất khả năng thanh toán sẽ tổ chức siết nợ, hoặc gửi đơn lên cơ quan bảo vệ pháp luật yêu cầu khởi tố, xử lý theo thỏa thuận của hợp đồng... gây khó khăn cho cơ quan chức năng khi chứng minh hành vi cho vay lãi nặng.

Mặt khác, việc vay - cho vay tiền, tài sản, huy động vốn là quan hệ dân sự tự nguyện có sự thoả thuận của hai bên, thường diễn ra "âm thầm", đến khi người vay tiền không trả được nợ, bị các băng nhóm tội phạm đe dọa, bắt giữ, đánh đập, khủng bố tinh thần... thì vụ việc mới được trình báo gây khó khăn cho công tác phòng ngừa, ngăn chặn.

Vướng mắc nữa là tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là tội phạm ít nghiêm trọng, trong nhiều vụ án khi khởi tố điều tra, viện kiểm sát không phê chuẩn lệnh bắt bị can để tạm giam nên khó khăn trong công tác điều tra, mở rộng băng nhóm tội phạm.

Bộ trưởng Tô Lâm "hứa" thời gian tới sẽ tăng cường các mặt công tác nghiệp vụ, phát hiện, kịp thời triệt phá các băng nhóm tội phạm hình sự ngay từ khi mới manh nha hình thành, không để hoạt động theo kiểu "xã hội đen"; không để tội phạm liên quan đến "tín dụng đen" phức tạp trở lại.