Tiếp tục Phiên họp thứ 44, ngày 17/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 ngày 13/11/2021 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng.

Nghị quyết này quy định về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng về quản lý đầu tư; quản lý tài chính, ngân sách nhà nước; quản lý quy hoạch, đô thị, tài nguyên, môi trường; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; thành lập và hoạt động của Khu thương mại tự do thế hệ mới tại thành phố Hải Phòng.

NƠI THÍ ĐIỂM CÁC CƠ CHẾ, CHÍNH SÁCH ĐẶC THÙ VƯỢT TRỘI

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nêu rõ việc ban hành Nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng để khơi thông các điểm “nghẽn”, tạo đột phá, có sức lan toả lớn trong Vùng đồng bằng sông Hồng và đóng góp lớn hơn vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả nước là cần thiết và phù hợp với mục tiêu Bộ Chính trị đã đặt ra tại Nghị quyết số 45-NQ/TW, Kết luận số 96-KL/TW.

Dự thảo Nghị quyết quy định 6 nhóm chính sách lớn với 41 chính sách cụ thể. Trong đó, việc thành lập và các cơ chế, chính sách trong Khu Thương mại tự do thế hệ mới tại thành phố Hải Phòng (gồm 17 chính sách).

Về chính sách về thành lập Khu thương mại tự do thế hệ mới (Điều 9), dự thảo Nghị quyết nêu: Thí điểm thành lập và tổ chức hoạt động Khu thương mại tự do thế hệ mới tại Tp.Hải Phòng là khu vực có ranh giới địa lý xác định, nơi thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, dịch vụ thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Khu thương mại tự do Hải Phòng được tổ chức thành các khu chức năng: khu sản xuất, khu cảng và hậu cần cảng-logistics, khu thương mại-dịch vụ và các loại hình khu chức năng khác theo quy định của pháp luật.

Các khu chức năng trong Khu đáp ứng điều kiện khu phi thuế quan theo quy định của pháp luật được bảo đảm hoạt động kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan của cơ quan hải quan và hoạt động quản lý nhà nước theo lĩnh vực tương ứng của các cơ quan có liên quan theo quy định của pháp luật.

Dự thảo Nghị quyết đề xuất phân cấp cho Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh ranh giới Khu thương mại tự do Hải Phòng gắn với Khu kinh tế Đình Vũ-Cát Hải, Khu kinh tế ven biển phía nam Hải Phòng tương tự như khu công nghiệp.

UBND Thành phố thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước về Khu thương mại tự do Hải Phòng tương tự như khu công nghiệp, khu kinh tế. Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng là cơ quan trực thuộc UBND Thành phố thực hiện quản lý nhà nước trực tiếp đối với Khu; quản lý và tổ chức thực hiện chức năng cung ứng dịch vụ hành chính công và dịch vụ hỗ trợ khác có liên quan đến hoạt động đầu tư và sản xuất, kinh doanh cho doanh nghiệp trong Khu.

Nhằm đẩy mạnh thu hút đầu tư, thúc đẩy sản xuất kinh doanh trong Khu thương mại tự do thế hệ mới Hải Phòng, dự thảo Nghị quyết quy định một số chính sách đặc thù ưu đãi: Đơn giản hóa thủ tục hành chính trong thủ tục đầu tư, kinh doanh; thủ tục xuất nhập khẩu; thủ tục xuất nhập cảnh, tạm trú và giấy phép lao động; thủ tục đất đai, đầu tư xây dựng; tối ưu hóa ưu đãi đầu tư về tiền thuê đất, thuê mặt nước, thuế…

Theo dự thảo, trừ các dự án đầu tư quy định tại Điều 30 của Luật Đầu tư năm 2020, nhà đầu tư thực hiện các dự án trong Khu được thực hiện trình tự, thủ tục đầu tư đặc biệt theo quy định của pháp luật về đầu tư trong các ngành, nghề, lĩnh vực sau: Đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D); đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tích hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), chip, vật liệu bán dẫn; công nghệ thông tin;…

Áp dụng miễn kiểm tra chuyên ngành đối với: Hàng hóa đã được chứng nhận hợp chuẩn, chứng nhận hợp quy, công bố hợp chuẩn, công bố hợp quy, chứng nhận đã áp dụng các hệ thống quản lý tiên tiến theo tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực theo quy định của bộ quản lý ngành, lĩnh vực; hàng hóa đã có kết quả đánh giá sự phù hợp được thừa nhận theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Ngoài ra, để thực hiện thí điểm cơ chế “một cửa, tại chỗ” đối với Khu, dự thảo Nghị quyết quy định Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng được thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp đối với các khu chức năng thuộc Khu thương mại tự do Hải Phòng và giao thẩm quyền cho Ban quản lý giải quyết trực tiếp các thủ tục về cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa; cấp, cấp đổi, cấp lại, điều chỉnh, thu hồi Giấy phép kinh doanh, Giấy phép lập cơ sở bán lẻ cho nhà đầu tư và cấp, cấp lại, gia hạn, thu hồi Giấy phép lao động và xác nhận người lao động nước ngoài không thuộc diện cấp giấy phép lao động vào Khu thương mại tự do Hải Phòng.

CẦN CÓ THỜI HẠN THÍ ĐIỂM RÕ RÀNG, CÁC CHÍNH SÁCH ƯU ĐÃI CẦN “CÓ VAN, CÓ KHÓA”

Nêu quan điểm thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành việc ban hành Nghị quyết thay thế Nghị quyết 35 về chính sách đặc thù phát triển TP.Hải Phòng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nêu rõ quan điểm của cơ quan thẩm tra đối với các nội dung cụ thể tại dự thảo Nghị quyết liên quan tới các nhóm chính sách. Về thành lập Khu thương mại tự do thế hệ mới tại Hải Phòng, Thường trực Ủy ban cho rằng đây là vấn đề lớn, không chỉ mang tính chất kinh tế mà liên quan đến quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban đề nghị làm rõ tác động đến tăng trưởng kinh tế, ngân sách, xã hội; tính lan tỏa vùng miền...; Cơ chế quản lý rủi ro, cơ chế giám sát bảo đảm một mặt thông thoáng song giữ vững an toàn tài chính, an ninh kinh tế, trật tự xã hội; bổ sung hệ thống giám sát định kỳ; Trách nhiệm trong triển khai của các cá nhân, tổ chức liên quan.

Về chính sách ưu đãi thuế trong khu thương mại tự do, Thường trực Ủy ban tán thành việc áp dụng mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp do chỉ tương tự như mức áp dụng với Khu kinh tế; song thời gian áp dụng dài hơn. Vì vậy, Thường trực Ủy ban đề nghị cân nhắc thời hạn ưu đãi; Trường hợp doanh nghiệp thuộc đối tượng áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu thì thực hiện nộp thuế theo quy định tương ứng. Về ưu đãi thuế thu nhập cá nhân, Dự thảo chưa giới hạn thời gian áp dụng, đề nghị quy định rõ để có căn cứ thực hiện.

Góp ý hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với 6 nhóm chính sách lớn, 41 chính sách cụ thể được quy định trong dự thảo nghị quyết.

Phát biểu tại Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị và đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm là “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Trung ương, Quốc hội, Chính phủ kiến tạo và giám sát. Trên tinh thần đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các chính sách về phân cấp, phân quyền cần thể hiện rõ và mạnh mẽ hơn nữa trong dự thảo nghị quyết.

Về đề xuất cho phép Tp.Hải Phòng chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa quy mô trên 500 ha, Chủ tịch Quốc hội cho rằng nên xem xét, nghiên cứu thêm về quy mô lớn hơn, đặc biệt là sau khi tỉnh Hải Dương sáp nhập với Tp.Hải Phòng. Cùng với đó, cần có chế tài chính, ngân sách ưu đãi hơn; cho phép phát hành trái phiếu đặc thù như trái phiếu xanh, trái phiếu hạ tầng với lãi suất ưu đãi.

Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh đến các chính sách khoa học công nghệ cần đáp ứng yêu cầu ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI, cải cách thủ tục hành chính, tinh gọn bộ máy, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững, thí điểm các dự án kinh tế xanh, hoặc sử dụng năng lượng tái tạo trong các khu công nghiệp.

Cơ bản đồng tình với chính sách chưa được áp dụng tại địa phương khác và chính sách đặc thù, nổi trội cho Khu thương mại tự do thế hệ mới, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị không sử dụng từ “thế hệ mới”. Bởi mới hay cũ là do nội dung bên trong; hơn nữa các văn bản chính trị, văn bản pháp lý đều dùng “khu thương mại tự do”.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đã tiến hành thí điểm cần có thời hạn rõ ràng, do đó, cần rà soát trong dự thảo nghị quyết, chính sách nào chưa rõ thời gian thí điểm cần bổ sung cụ thể; Đồng thời, các chính sách ưu đãi cũng cần nêu mức tối thiểu và mức tối đa, “phải có van, có khóa”; hoặc nêu rõ hạn mức của cơ quan có thẩm quyền đã quy hoạch, phân bổ.