Độ nhạy cảm của dân

Nếu lệnh đóng cửa trường học và một số công sở được đưa ra sáng 31/10, bé Nguyễn Vân Anh và ba học sinh Hà Nội khác đã không phải chết trên đường đi học, hàng trăm nghìn người khác đã không phải ngập mình trong lũ và đêm ấy nhiều người dân Hà Nội đã không phải ở trong tình thế không thể về đến nhà mình.

Có thể Nha Khí tượng đã dự báo không chính xác, nhưng những nhà lãnh đạo có độ nhạy cảm của dân vẫn hoàn toàn biết được đêm ấy mưa to. Hãy đọc nhật ký của công dân Quỳnh Anh đăng trên Vietnamnet mới thấy cô biết trời mưa to từ lúc 2h sáng; cô nhìn thấy nước mấp mé bậc thềm lúc 7h; cô đã ban hành quyết định cho cá nhân cô không ra đường trong buổi sáng ngày 31!

Trận mưa đang diễn ra tại Hà Nội mấy ngày qua được coi là lớn nhất trong vòng hơn hai thập kỷ. Thiên tai đến đúng là không báo trước, nhưng chính quyền không thể nói là có thể bất ngờ. Đường phố Hà Nội đã từng biến thành sông làm tắc đường nhiều giờ liền trong chỉ mới vừa hơn bốn tháng (18/6/2008).

Người dân có thể thờ ơ, chủ quan và ỷ lại. Nhưng, chính quyền thì không có quyền ỷ lại cho dân, phải tiên liệu những tình huống xấu nhất, có thể từ thiên tai và cả “nhân tai” mà đề ra tình huống, tập dượt và khi xảy ra thì đối phó.

Người dân Hà Nội có ngay nơm, có ngay vó để bắt cá trên đường phố. Người dân Hà Nội có thể kết bè để di chuyển đàn bà, trẻ em ra chỗ cao hơn. Người dân Hà Nội, đến hôm qua, 2/11, đã huy động được cả xe ngựa vào làm phương tiện đi lại trong nội thành.

Cho dù rất thiếu kỹ năng sông nước, người dân Hà Nội, rõ ràng là đã tự xoay xở lấy. Chỉ cần quan sát khả năng xoay xở của dân chúng, mà “mô phỏng” để có những quyết định thôi, thì nhiều tình huống có thể đã được dễ dàng hơn khi xử lý.

Cho đến chiều 2/11, chưa thấy chính quyền Hà Nội huy động sự ứng cứu trên đường phố của quân đội (trừ một lực lượng mà báo chí ghi nhận ở trạm bơm Yên Sở). Sự có mặt của quân đội trong tình huống hiện nay không chỉ có tác dụng giúp dân một cách thiết thực mà về mặt chính trị còn giúp tạo ra hình ảnh về một quân đội với dân, gần gũi.

Theo ghi nhận của người dân, cho đến hết ngày 1/11, các phương tiện truyền thông như truyền hình, phát thanh của Hà Nội cũng chưa được trưng dụng để phát đi các mệnh lệnh nhằm giải quyết tình trạng khẩn cấp.

Rất ngạc nhiên là tối 31/10, dân tình đã rối loạn như vậy mà sáng 1/11, lãnh đạo Hà Nội vẫn họp để bàn về một vấn đề đã được lên lịch trước đó hàng tuần.

Có thể là trong cơ chế hiện nay, thay đổi “lịch làm việc” cũng là một vấn đề cần phải bàn. Nhưng, nước lũ tràn về không phải là một tình huống để chính quyền hành xử theo lề lối bình thường. Tình huống làm đảo lộn cuộc sống của người dân trong mấy ngày qua đủ để chính quyền phải cho ngưng ngay mọi hoạt động “theo lịch” từ sáng 31/10 để ứng phó bằng một “kịch bản xử lý khủng hoảng” mà lãnh đạo địa phương nào cũng cần phải chuẩn bị và cho “diễn tập”.

Cuộc sống người dân Hà Nội bị đảo lộn trong mấy ngày qua đúng là do “thiên tai”. Tuy nhiên, nhìn những khu đô thị mới như Láng, Mỹ Đình… bị ngập sâu hơn nhiều so với những khu đô thị cũ, mới thấy, quản lý đô thị không phải là một việc ai làm cũng được. Ao hồ đã bị lấp bớt trong khi đường sá đã bị bê tông hoá phần nhiều. Các khu đô thị mới được xây lên mà không tính đến tình huống khi mưa lớn thì nước chảy về đâu, bất chấp độ cao và mật độ.

Ngay một công trình cụ thể như trạm bơm Yên Sở, theo báo Hà Nội Mới, công suất bơm chỉ đạt 4 triệu m3/ngày trong khi lượng nước đổ về mỗi ngày hiện là 20 triệu mét khối. Nếu như người dân Hà Nội được hỏi ý kiến, chắc chắn họ sẽ sẵn sàng bớt những công trình lễ lạt “nghìn năm” để nâng công suất của trạm bơm lên đến mức bớt được cho họ 4 - 5 ngày ngập lụt.

Tình huống mưa lụt hiện nay cho thấy những “sự đảo lộn cuộc sống” do thiên tai như vậy còn có thể xảy ra không chỉ ở thủ đô. Chính quyền, đặc biệt là chính quyền đô thị, cần những quyết định kịp thời trong những tình huống như thế này mà không cần quá nhiều cuộc họp.

Huy Đức

(SGTT)